ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΑ  ΣΤΟ ΜΕΛΛΟΝ

δύο σημαντικά έργα αρχιτεκτονικής

που απέχουν πάνω από τέσσερις χιλιετίες 

Από την μια ένα προηγμένο για την εποχή του πολυώροφο προϊστορικό σπίτι, με πλούσια διακόσμηση, εντυπωσιακές υδραυλικές και λοιπές εγκαταστάσεις και οικοδομικά στοιχεία, καθώς και και εξεζητημένη οικοσκευή, που σφραγίστηκε με παχύ στρώμα τέφρας από την μεγάλη έκρηξη του ηφαίστειου της Θήρας στα μέσα της δεύτερης χιλιετία π.Χ. και αποκαλύφθηκε από τον Μαρινάτο.  

Από την άλλη στις αρχές της τρίτης χιλιετίας μ.Χ. στην ίδια ευρύτερη γεωγραφική περιοχή, ένα νέο έντονα γλυπτικό έργο, μια τολμηρή αρχιτεκτονική χειρονομία στην φύση, με ένα εντυπωσιακό «αιωρούμενο πολύεδρο κόσμημα, που πρόκειται να «ίσταται» στο άμεσο μέλλον. 

Το πρώτο έργο, η Δυτική Οικία είναι ενταγμένο σε μια ακμάζουσα πόλη, στο Ακρωτήρι της Θήρας, που μελέτησε και ανέδειξε η Κλαίρη Παλυβού, Ομότιμη Καθηγήτρια Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής του Α.Π.Θ, δίπλα στον Χρήστο Ντούμα, που ανέλαβε την όλη ανασκαφή το 1975 και υιοθέτησε την παρουσία αρχιτέκτονα σε όλα τα στάδια της έρευνας. 

Το δεύτερο, ενταγμένο στο αττικό τοπίο, σχεδιασμένο από τον Τηλέμαχο Ανδριανόπουλο και την ομάδα του Tense Architecture Network, τιμά τους αποδέκτες ιδιοκτήτες που το αποδέχθηκαν και παράλληλα προωθεί την Ελληνική αρχιτεκτονική’ 

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης και ο Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος αναλαμβάνουν στην συνέχεια να παρουσιάσουν ο πρώτος το βιβλίο της Κλαίρης Παλυβού για την Αρχιτεκτονική της Δυτικής Κατοικίας στο Ακρωτήρι της Θήρας και ο δεύτερος το νέο εργο-στάσιο που βρίσκεται στην φάση της μελέτης, που  παρουσιάζεται για πρώτη φορά εδώ.  

1.

Όταν η Παλυβού έκανε βίδες 

ένα προϊστορικό σπίτι στο Ακρωτήρι Θήρας

του Δημήτρη Φιλιππίδη

Είχα τη μεγάλη τύχη, πριν δύο δεκαετίες και βάλλε, να ξεναγηθώ στον αρχαιολογικό χώρο του Ακρωτηρίου Θήρας από την αρχιτέκτονα-αρχαιολόγο Κλαίρη Παλυβού, για χρόνια ερευνήτρια της ιδιότυπης αρχιτεκτονικής στον μοναδικό αυτό προϊστορικό οικισμό. 

Κλαίρη Παλυβού 

Θαμμένη κάτω από τις στάχτες της έκρηξης ενός τρομερού ηφαίστειου, η πόλη αυτή είχε ξαναβγεί στο φως χάρις στον σπουδαίο αρχαιολόγο Σπυρίδωνα Μαρινάτο, αποκαλύπτοντας έναν απίστευτα πλούσιο σε ευρήματα τοπικό πολιτισμό. 

Την εποχή της επίσκεψής μου, όλοι ήδη γνώριζαν τις υπέροχες τοιχογραφίες του Ακρωτηρίου και τα κινητά ευρήματά του αλλά πολύ λιγότερο μπορούσαν να συλλάβουν την αρχιτεκτονική του. 

Αυτό τον ρόλο είχε τότε δεχτεί να παίξει για χάρη μου η Παλυβού, παρασύροντάς με σε ένα ταξίδι σε πρωτόγνωρα συστήματα δόμησης, σε πρωτοφανείς διατάξεις χώρων σε διαφορετικά επίπεδα, σε ένα ταίριασμα αρχιτεκτονικής και τέχνης που θα περιμέναμε ίσως να δούμε σε κάποιο ανάκτορο. Κι όμως, ήταν σπίτια μιας παραλιακής πόλης! 

Μείναμε έτσι απορροφημένοι πάνω στα υπολείμματα ενός συγκεκριμένου σπιτιού, που είχε διατηρηθεί καλύτερα από άλλα, συζητώντας με τις ώρες πάνω στα προβλήματα, τα ερωτήματα, τις απαντήσεις και τις υποθέσεις που γεννιούνταν γύρω από ένα τέτοιο, τόσο ιδιαίτερο κτίσμα. Ήταν η λεγόμενη Δυτική Οικία.

Σε αυτή την οικία είναι αφιερωμένο το δίγλωσσο βιβλίο που έβγαλε η «Μέλισσα» το 2019, καρπός τεράστιου μόχθου, ατέλειωτων ερευνών σε αρχεία και σε επιτόπου τεκμήρια από το 1977, γραμμένο από την Παλυβού, τον καλύτερα καταρτισμένο ειδικό που διαθέτουμε πάνω σε αυτό ειδικά το αντικείμενο. Και το βιβλίο αντίστοιχα δείχνει, με απλό, ανεπιτήδευτο τρόπο, όλη την έκταση της κεκτημένης εμπειρίας της. 

 Πρόπλασμα

Κάτοψη Ισογείου 

Κάτοψη 1ου ορόφου

Κάτοψη 2ου ορόφου

Νότια όψη 

Οι δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει η Παλυβού ήταν μεγάλες. Ο οικισμός διατηρήθηκε επειδή θάφτηκε στη λάβα, αλλά έπαθε τεράστιες ζημιές από τους δυνατούς σεισμούς που προηγήθηκαν. Οι τοίχοι της Δυτικής οικίας είχαν παραμορφωθεί, κάπου ήταν ετοιμόρροποι, πολλά στοιχεία είχαν καταρρεύσει και αλλού δεν μπορούσε να συνεχιστεί το σκάψιμο επειδή από πάνω κρέμονταν άλλα κομμάτια της ανωδομής. Για να λυθούν τέτοιου είδους προβλήματα, έπρεπε να επινοηθούν νέοι τρόποι συνδυασμού συμβατικής και νεότερης τεχνολογίας για την καταγραφή της πληροφόρησης και τη σχεδιαστική απόδοση του κτιριακού οργανισμού. 

Τομή Δ-Δ 

Τομή Ε-Ε 

Τομή Ε-Ε, λεπτομέρεια 

Όλα εδώ ήταν πρωτόγνωρα. Και μόνο να μελετήσει κανείς τις εντυπωσιακές «σχάρες» από ξυλοδεσιές που ζώνουν τους ογκώδεις τοίχους, εξασφαλίζοντας την αντοχή τους σε σεισμικές δονήσεις, θα είχε πολλά να πει σχετικά για την προνοητικότητα των προϊστορικών εκείνων οικοδόμων. 

Η τόσο φροντισμένη μονογραφία της Δυτικής οικίας απευθύνεται στο ευρύ κοινό, με εύληπτες, ζωντανές περιγραφές και χωρίς τον υπερβολικό φόρτο σχολαστικών αναφορών που συνήθως γεμίζουν τις δημοσιεύσεις αρχαιολογικών θεμάτων. 

Τομή δια της οδού Τελχίνων και αναπαράσταση του Δυτικού μετώπου του τομέα Δ 

Τα κείμενα συνοδεύονται ιδανικά από πλήρες εποπτικό υλικό, με φωτογραφίες και πλήθος σχεδίων, γενικών και λεπτομερειακών. Ένα χάρμα οφθαλμών για ένα αρχιτεκτόνημα μοναδικό που ανέλπιστα έφτασε σε εμάς από τα βάθη της προϊστορίας. 

Δημήτρης Φιλιππίδης

Σημ. Το φωτογραφικό υλικό προέρχεται από την εν λόγω έκδοση

2.

Tense Architecture Network____ΕΡΓΟ-ΣΤΑΣΙΟ

 

Πρώτο Σκίτσο

ἵστημι: στήνω, ορθώνω, ανεγείρω ή βρίσκομαι, είμαι υπαρκτός. 

Η ετυμολογία: εργο-στάσιο < αρχαία ελληνική__ἔργον + ἵστημι -με το δεύτερο συνθετικό να δηλώνει τον τόπο έργου. Εργοστάσιο Δομικών Υλικών -εκφραστικό της λειτουργίας του. Το έργο αρχιτεκτονικής έχει εδώ χαρακτήρα διπλό: χώρος παραγωγής και χώρος διοίκησης. Ο πρώτος είναι επιμήκης, ορθοκανονικός, γειωμένος -ενώ ο δεύτερος αρθρώνεται στη γωνία του ως αιωρούμενο, πολύεδρο κόσμημα. Έντονα γλυπτικό, αντιτίθεται στο κυρίως σώμα του εργοστασίου, ελεύθερα ιστάμενο: είσοδος ή απόληξή του -με την προκλητική αντιστροφή της μάζας να λειτουργεί ως σύμβολο δύναμης. 

Ομάδα Έργου: 

Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος - Δάφνη Δράγιου - Νέστορας Σκαντζούρης - Aakash Balasaravanan - Alessandro Tiezzi. 

Δομοστατικός Σχεδιασμός: 

Αθανάσιος Κοντιζάς

 

 

 

Κάτοψη Ισογέιου

Κάτοψη Α΄ Στάθμης

Κάτοψη Β΄ Στάθμης

Εσωτερικές απόψεις:

από το υπερυψωμένο ισόγειο

από την β΄ στάθμη

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση