ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΣ 

ΕΝΑ ΝΕΟ ΟΡΑΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΘΗΝΑ 

για μια ολιστική αντιμετώπιση 

του δεύτερου μεγάλου τοπόσημου της Αθήνας 

που πρέπει να δρομολογηθεί 

1. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ 

ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 

ΧΩΡΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΥ 

2. ΜΕΛΕΤΗ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ 

3. ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΣ

 

Με την πρόσφατη ανακοίνωση των αποτελεσμάτων του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού για την διαμόρφωση και ανάπλαση του απαξιωμένου περιβάλλοντος χώρου και των υποστηρικτικών εγκαταστάσεων θέατρου λόφου Λυκαβηττού, αυτού του σημαντικού τοπόσημου της Αθήνας, ολοκληρώνεται μια σημαντική και μακρόχρονη διαδικασία μελετών που περιλαμβάνει παράλληλα την αποκατάσταση του Θέατρου Λυκαβηττού καθώς και το πρόγραμμα του Δήμου Αθηναίων για την αναβάθμιση και ενεργοποίηση του Λόφου. 

Πριν προχωρήσω στην παρουσίαση του ολοκληρωμένου αυτού πακέτου που πρωτοπαρουσιάστηκε σε Ημερίδα στις 27 Νοεμβρίου 2018, στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος, με πρωτοβουλία της της Εταιρείας Ακινήτων Δημοσίου Α.Ε. (ΕΤΑΔ Α.Ε) σε συνεργασία με την Περιφέρεια Αττικής, θα ήθελα να επισημάνω την άμεση ανάγκη να δρομολογηθεί η υλοποίησή του στο βαθμό που έχουν ήδη εγκριθεί οι σχετικές πιστώσεις. 

Κώστας Μπακογιάννης

Σύμφωνα μάλιστα με πληροφορίες έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον ο Δήμαρχος της Αθήνας Κώστας Μπακογιάννης, που πραγματικά το τελευταίο διάστημα εμφανίζει μία αξιοθαύμαστη δυναμική με τις πρωτοβουλίες του για την πόλη της Αθήνας. 

Πιο αναλυτικά έχουν ολοκληρωθεί οι μελέτες αποκατάστασης και επαναλειτουργίας του Θεάτρου όπως εκπονήθηκαν από τα γραφεία Κώστας Καραδήμας & Συνεργάτες Αρχιτέκτονες Σύμβουλοι Μηχανικοί και Μελετητική Α.Τ.Ε., πολιτικοί μηχανικοί και έχει ήδη δεσμευτεί ποσό 1 500 000 € και το έργο, ενώ είναι έτοιμο προς δημοπράτηση παραμένει αδρανές. Στην συνέχεια παρατίθεται συνοπτικά η μελέτη. 

Παράλληλα ανάλογο ποσό έχει δεσμευτεί για το σχετικό εγχείρημα του Δήμου Αθηναίων που αφορά την αναβάθμιση και ενεργοποίηση του λόφου και πραγματοποιήθηκε με συνεργασίες με την Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών του ΕΜΠ, όπου εκπονήθηκε ερευνητικό πρόγραμμα με επιστημονικά υπεύθυνο τον Θάνο Παγώνη, Επίκουρο καθηγητή και με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, Τομέας Πολεοδομίας και Χωροταξίας με επιστημονικά υπεύθυνη την καθηγήτρια Μαρία Παπαφωτίου και άλλους διεθνείς εταίρους. 

Με τα δεδομένα αυτά το νέο ζητούμενο για την συνολική αυτή ολιστική αντιμετώπιση από τον Δήμο Αθηναίων, για να λειτουργήσει ο Λυκαβηττός ως μητροπολιτικός Πολιτιστικός Πόλος, είναι η αναζήτηση χρηματοδότησης για την πραγματοποίηση του πρώτου βραβείου του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, που παρουσιάζεται στην συνέχεια και η ρύθμιση κάποιων θεσμικών θεμάτων όπως η σχετική παραχώρηση στον Δήμο εκ μέρους της ΕΤΑΔ Α.Ε.

1.

ΤΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ 

ΤΟΥ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ 

ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ ΧΩΡΟΥ 

ΚΑΙ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΩΝ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 

ΘΕΑΤΡΟΥ ΛΟΦΟΥ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΥ 

Το αντικείμενο του Διαγωνισμού

Η περιοχή παρέμβασης περιλαμβάνει έκταση 33.630 τ.μ. συμπεριλαμβανομένου του μεταλλικού θεάτρου στην οποία οριοθετούνται δύο περιοχές με διαφοροποιημένα λειτουργικά χαρακτηριστικά. Στην μία περιοχή (Α1) που περιλαμβάνει το βασικό απαξιωμένο πλάτωμα προβλέπονται χώροι παρατήρησης, στάσης και ανάπαυσης, περιοχή φιλοξενίας πολιτιστικών δραστηριοτήτων, συγκρότημα καφετέριας, χώρων υγιεινής και info point. 

Στην περιοχή Α2 του άμεσου περιβάλλοντος χώρου του θεάτρου προβλέπονται η κυρία είσοδος και έξοδος του κοινού του Θεάτρου, η ένταξη νέων υποστηρικτικών χώρων Αποδυτηρίων (Καμαρίνια), συγκρότημα κυλικείου που θα λειτουργεί κατά την διάρκεια των εκδηλώσεων και χώρων υγιεινής καθώς και κουβούκλια έκδοσης εισιτηρίων.

Τέλος στην περιοχή Β που χαρακτηρίζεται από το περιβάλλον φυσικό ανάγλυφο του Θεάτρου και του πλατώματος προβλέπονται από τον διαγωνισμό προσβάσεις με κλίμακες επί του αναγλύφου, μονοπάτια πεζοπορίας και περιοχές μικρών πλατωμάτων για παρατήρηση και ανάπαυση με οπτικές φυγές. 

Η κριτική επιτροπή 

1. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΤΟΥΡΝΙΚΙΩΤΗΣ, πρόεδρος της Κριτικής Επιτροπής. 

2. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΚΑΡΑΔΗΜΑΣ, 

3. ΧΛΟΗ ΠΑΤΡΙΝΕΛΗ, 

4. ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ, 

5. ΙΟΥΛΙΑ ΔΡΟΥΓΑ, 

6. ΕΙΡΗΝΗ ΣΑΚΕΛΛΑΡΙΔΟΥ, 

7. ΠΕΤΡΟΣ ΠΕΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΣ 

Γραμματέας της συνεδρίασης η ΜΑΡΙΑ ΚΩΣΤΑΚΗ, υπάλληλος της ΕΤΑΔ. 

ΒΡΑΒΕΙΑ ΚΑΙ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ 

Α' ΒΡΑΒΕΙΟ
Η συμμετοχή με Α/Α 13 και κωδικό 77179177ΤΡ

0ΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

ΤΟΡΙΟ 7 architects:

Ανδρίτσου Κατερίνα, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Καραμανέα Πανίτα, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Πολυζωίδης Θανάσης, Αρχιτέκτων Μηχανικός

«αναδυόμενα τοπία»

         

Ο λόφος του Λυκαβηττού αποτελεί εμβληματικό χωρικό τοπόσημο για την Αθήνα και  αναπόσπαστο κομμάτι της συλλογικής μνήμης. Διακρίνεται για το ισχυρό του genius loci μιας και συνιστά τόπο ενατένισης και έμπνευσης, με έντονο το φυσικό στοιχείο και εντυπωσιακές θέες διαφορετικών κατευθύνσεων. Το θέατρο-μνημείο του Τ.Ζενέτου συγκεντρώνει πτυχές της αστικής ιστορίας που χρήζουν μιας σύγχρονης χωρικής επανερμηνείας. Η ανάδειξη της περιοχής, αποτελεί έργο νευραλγικής μητροπολιτικής σημασίας για την Αθήνα και συνεπάγεται συνθετική ευθύνη και μέτρο για την πρόταση που καλείται να συνομιλήσει και να ενταχθεί σε ένα πυκνό σε νοήματα πεδίο.

 

Η πρόταση απορρέει από τη δύναμη του Αττικού τοπίου, μην αμφισβητώντας το πνεύμα του τόπου με το οποίο η πρόταση καλείται να συμβιώσει. Ακολουθείται μια τοπιακή προσέγγιση που διακρίνεται από απλότητα, δρα με λιτότητα, λεπτότητα και αφαίρεση, έτσι ώστε μέσα από τις συνθετικές τις χειρονομίες να αναδειχθεί η αξία του κενού χώρου και να αναδυθεί η γλυπτικότητα του βράχου. Ο βράχος ως λατομημένο τοπίο είναι το βασικό γενεσιουργό συστατικό του συγκεκριμένου τόπου και αποτελεί το ενοποιητικό στοιχείο της τοποθεσίας στην τρίτη διάσταση.

Η πρόταση ερμηνεύει το τοπίο, συνδιαλέγεται με το βραχώδες μέτωπο, οι συνθετικές χειρονομίες είναι διακριτές αλλά διακριτικές. Επιθυμία είναι το τελικό αποτέλεσμα να μην είναι έντονα παρεμβατικό αλλά συμβιωτικό, να διαταραχθεί όσο το λιγότερο γίνεται το φυσικό τοπίο, οι νέοι κτιριακοί όγκοι να ενταχθούν στο ξέφωτο και να διατυπώσουν ήσυχα μια στάση σεβασμού και δωρικότητας σε σχέση με το Αττικό τοπίο και τη γειτνίαση με το θέατρο – μνημείο του Τ.Ζενέτου. Αφήνεται ένα ανοικτό δωμάτιο-αναπνοή στην πόλη, μια tabula rasa ευκαιριών δράσης που προσφέρεται για διαφορετικές διατάξεις οργάνωσης με χωρική συνέχεια και απρόσκοπτη κίνηση. Ο κενός χώρος και η διατήρηση του ανοικτού πεδίου είναι μια αρετή που η πρόταση καλείται να υπερασπιστεί. Επιλέγονται χαράξεις καθαρής γεωμετρίας, που έρχονται σε αντίστιξη με την έντονη πλαστικότητα του Αττικού βράχου και του περιβάλλοντος τοπίου.

 

Διαμορφώσεις στο πλάτωμα κατόπτευσης

Η πρόταση τοποθετεί στο επίκεντρο το Αττικό τοπίο το ίδιο και επιθυμεί να το αναδείξει σαν το κεντρικό θέμα του ξέφωτου σε συνδυασμό με τη θέα και την εφικτότητα της κατασκευής. Δημιουργείται ένας δημόσιος χώρος αστικότητας για όλες τις ηλικίες, που συμβάλλει στη συλλογική συνείδηση της πόλης, απαλλαγμένος από περιττά στοιχεία, με λιτότητα στα εκφραστικά μέσα και με επιλογή βιοκλιματικών φυσικών υλικών.

    Τομή 2-2 Λεπτομέρεια 

Η άποψη της κριτικής επιτροπής 

«Ολοκληρωμένη πρόταση, τόσο στην τεκμηρίωση όσο και στην αρχιτεκτονική επεξεργασία. Είναι λιτή, έχει περιβαλλοντική αντίληψη, αναδεικνύει τη Θέα και ελαχιστοποιεί τις κατασκευές, δημιουργώντας ένα εξαιρετικά φιλικό χώρο. Στα βασικά πλεονεκτήματά της περιλαμβάνεται το εφικτό, από κάθε οπτική γωνία. Προτείνεται η δημιουργία ενιαίου ελευθέρου χώρου με ήπιες παρεμβάσεις, που βασίζονται σε μια εύστοχη αναγνώριση του τόπου, έχουν μικρό ενεργειακό αποτύπωμα, σχεδιαστική πειθαρχία, ομοιογένεια και μέτρο, φιλικά στο περιβάλλον υλικά και καλά στοχευμένες φυτεύσεις. Η πρόταση ενεργοποιεί τις αρετές του τοπίου μέσα στο γλυπτικό περιβάλλον του λόφου, αναδεικνύοντας σε κεντρικό Θέμα τον κενό χώρο, το ξέφωτο που έχει Θέα στην πόλη και πλάτη στο βράχο. Ο συνολικός σχεδιασμός, από τις φυτεύσεις ως το φωτισμό, υπακούει στις παραπάνω αρχές με ευαισθησία και αφαίρεση, αφήνει ένα διακριτικό αποτύπωμα που χαρακτηρίζεται από ρεαλισμό.» 

 Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση

Β΄ ΒΡΑΒΕΙΟ

Η συμμετοχή με Α/Α 25 και κωδικό 05111920LΤ

OΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

Wilmotte & Associés Architectes SAS

ΕΝΑΣ ΝΕΟΣ ΠΝΕΥΜΟΝΑΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ

Ο λόφος του Λυκαβηττού και η παρούσα πρόταση, στοχεύουν στη δημιουργία μιας νέας κεντρικότητας και ενός πνεύμονα πρασίνου, εύκολα προσβάσιμου και εγγεγραμμένου στον πυκνοκατοικημένο, περιβάλλων αστικό ιστό. 

Η πρόταση ελίσσεται γύρω από δύο άξονες: αυτόν της Φύσης και αυτόν της Μουσικής και των Παραστατικών Τεχνών. Και Ταυτόχρονα, επιδιώκει τη μετατροπή του συνόλου του λόφου του Λυκαβηττού, σ' ένα μεγάλο αστικό πάρκο με θεματικές διαδρομές γύρω από τη μουσική, που Θα είναι εύκολα αναγνωρίσιμες χάρη στις ηχητικές εγκαταστάσεις που συναντώνται στο μήκος τους. 

Το υφιστάμενο πλάτωμα θα αποτελέσει ένα δημόσιο χώρο μητροπολιτικής σημασίας. μια `Πράσινη Πλατεία', αλλά και ένα πεδίο συγκρότησης ενός μοναδικού πανοράματος για το Αθηναϊκό Τοπίο. Πρόκειται για ένα ζωντανό χώρο, ικανό να υποδεχτεί μεγάλο πλήθος επισκεπτών, άνεση κάτω από την φυλλωσιά των δέντρων. 

O χώρος συντίθεται από μεγάλες φυτεμένες επιφάνειες. που σκιάζουν αποτελεσματικά την πλατεία και οι χαράξεις δημιουργούν μια “prοmenade”, η οποία μέσω διαφορετικών διαδρομών, επιτρέπει είτε την άμεση διάσχιση του χώρου με κατεύθυνση τις υποστηρικτικές εγκαταστάσεις. είτε την απλή περιπλάνηση και την απόλαυση στιγμών ξεκούρασης. 

ΣΤΕΓΑΣΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ ΣΕ ΕΝΑ ΚΤΙΡΙΟ ΑΙΘΡΙΟ ΕΝΤΑΓΜΈΝΟ ΣΤΟΥΣ ΠΡΟΠΟΔΕΣ ΤΟΥ ΛΟΦΟΥ 

Οι απαιτούμενες λειτουργίες χωροθετούνται σ' ένο νέο διαμήκες «κτίριο-αίθριο», που φωλιάζει στους πρόποδες του λόφου και αναδεικνύει τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του βραχώδους τοπίου, με τα βράχια να ορίζουν μία εκ των πλευρών του. Οι διαφορετικές χρήσεις στεγάζονται και οργανώνονται κατά μήκος του κτιρίου, ως διαφορετικές οντότητες υπό κοινή στέγη, προστατευμένες, σκιασμένες και ταυτόχρονα έχοντας μια θέση που τους επιτρέπει μια πανοραμική θέα.

Αναλυτικά, η καφετέρια-κυλικείο χωροθετείται στο δυτικό τμήμα του κτιρίου, με τους εσωτερικούς της χώρους να εκτονώνονται σ’ ένα φυτεμένο αίθριο και ένα σκιασμένο χώρο γύρω από αυτό, που έρχονται για να αποτελέσουν προέκταση του κτιρίου. 

Η ενιαία οροφή του κτιρίου στεγάζει και εξασφαλίζει τη συνοχή μεταξύ όλων αυτών των λειτουργιών και δραστηριοτήτων (υποδοχή, μικρό πωλητήριο και δημόσια αποχωρητήρια). 

Ο χώρος διάθεσης και πώλησης εισιτηρίων συνδέεται με το υψηλότερο τμήμα της και του χώρου εισόδου του θεάτρου. 

ΟΙ ΑΝΑΣΧΕΔΙΑΣΜΕΝΕΣ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΕΣ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΟΥ ΘΕΑΤΡΟΥ 

Επιχειρείται η κατάργηση της υφιστάμενης αντίληψης, των χώρων εξυπηρέτησης και των καμαρινιών ως εφήμερων κατασκευών που ολισθαίνουν κάτω απο το Θέατρο. Αντ αυτού, το ενδιαφέρον στρέφεται στη συγκρότηση ενός συνεκτικού αρχιτεκτονικού συνόλου και κατά συνέπεια στην επανεξέταση όλων του των όψεων. Η ιδέα της ανασύστασης της οπίσθιας όψης, επιτυγχάνεται με την μετατροπή τμήματος κάτω από τις κερκίδες και της οροφής των καμαρινιών, σε ένα μεγάλο, διαμήκες «μπαλκόνι»- υπαίθριο αναψυκτήριο. 

Κάτω από το χώρο του αναψυκτήριου βρίσκονται τα ανασχεδιασμένα καμαρίνια, που παραμένουν εγγεγραμμένα στα όρια των αντίστοιχων υφιστάμενων. Για την ανακατασκευή τους χρησιμοποιείται η ίδια αρχιτεκτονική γλώσσα με αυτή του Θεάτρου Προτείνεται η χρήση υαλοπετασμάτων, ίδιου χρώματος με αυτά της φέρουσας κατασκευής του θεάτρου. 

Η άποψη της κριτικής επιτροπής 

«Πολύ καλή τεχνική και θεωρητική περιγραφή, πολύ ενδιαφέρουσα αντιμετώπιση του φυσικού περιβάλλοντος, ανθρωπογενούς και φυσικού. Η δημιουργία `αστικού πάρκου' στο πλάτωμα είναι ενδιαφέρουσα ως πρόταση. Δεν δημιουργεί όμως έναν ελεύθερο χώρο πολλαπλών λειτουργιών αλλά μια ακόμα εστία πρασίνου με χαρακτηριστικά πλατείας στο κέντρο της πόλης, σε ένα χώρο που είναι συνολικά πράσινος. Το κτίριο του αναψυκτηρίου και των βοηθητικών λειτουργιών είναι εξαιρετικό από πλευράς αρχιτεκτονικού λεξιλογίου. Διατυπώθηκαν αμφιβολίες για τη χωροθέτηση του, σε σχέση αφενός με τον βράχο και αφετέρου προς τη Θέα, που Θα εμποδίζει η υψηλή φύτευση του 'αστικού πάρκου'. Μεγάλο ενδιαφέρον έχει η ανάπλαση των χώρων κάτω από το κοίλο του θεάτρου. Η πρόταση είναι συνολικά απλή, επιδιώκει την αρμονική σύνθεση των προτεινόμενων κατασκευών και του φυσικού τοπίου, έχει ανθρωποκεντρικό χαρακτήρα, που αποβλέπει σε ένα τόπο φιλόξενο, με πληρότητα εξοπλισμού, ενότητα ύφους και σχεδιασμού.» 

Γ' ΒΡΑΒΕΙΟ

Η συμμετοχή με Α/Α 23 και κωδικά 01010101ΧΧ

0ΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ
Βούγια Αλεξάνδρα, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Ησαΐας Θεοδόσης, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Ησαΐας Πλάτων, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Κοροβέση Χρυσούλα, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Χασά Ελισάβετ, Αρχιτέκτων Μηχανικός

Πρωταρχική απόφασή μας υπήρξε η δημιουργία ενός δυναμικού, ευέλικτου, πλήρως αναστρέψιμου, οικολογικού, και οικονομικού κτιρίου, το οποίο εντάσσεται σε μια αντίστοιχα δυναμική και βιώσιμη τοπιακή παρέμβαση που σέβεται, αναδεικνύει και επικαιροποιεί τα χαρακτηριστικά και την ιστορία του Αθηναϊκού τοπίου, του χώρου του Λόφου και του Θεάτρου του Λυκαβηττού. 

Κύρια συνθετική ιδέα της πρότασής μας ήταν η δημιουργία μιας ενιαίας υποδομής, στην οποία εντάσσονται όλες οι προγραμματικές ενότητες που επιθυμούσε ο αγωνοθέτης, καθώς και όλες οι ελαφρές κατασκευές, πέργκολες, ημι-υπαίθριοι χώροι και αυλές. Το κτίσμα ξεφυτρώνει από τα βράχια, με την ενιαία οροφή, φυτεμένη ή με στοιχεία/δοκίδες ηλιοπροστασίας, και δημιουργεί μια συνεχή γραμμή - οθόνη, ένα μεταβαλλόμενο διαδραστικό συμβάν, που προστατεύει τον ανακτημένο δημόσιο χώρο του πρώην χώρου στάθμευσης του Θεάτρου. Βασική επιλογή ήταν η απελευθέρωση του κτιρίου και του χώρου του Θεάτρου από κάθε άλλη αρχιτεκτονική κατασκευή, υπαρκτή ή νέα. Ο σκελετός του Ζενέτου, αποκατεστημένος, θα πρέπει να στέκει ελεύθερος, χωρίς προσθήκες και ασύμβατες κατασκευές όπως αυτές που βρίσκονται κάτω από το κοίλο. Κάτι τέτοιο προβλέπει άλλωστε και η εγκεκριμένη μελέτη αποκατάστασης του Θεάτρου, ενώ σαφώς παρότρυνε και ο αγωνοθέτης.

Τρεις ήταν οι βασικοί στόχοι που διαμόρφωσαν όλες τις συνθετικές, λειτουργικές, μορφολογικές, τεχνολογικές και οικοδομικές επιλογές της πρότασής μας: 

1. Μια νέα συνθήκη αστικής μνήμης, συλλογικής και ατομικής 

2. Το κατά το δυνατόν ελάχιστο περιβαλλοντικό αποτύπωμα 

3. Μια συμβιωτική σχέση αρχιτεκτονικών κατασκευών, λατομείου και φυσικού τοπίου 

_________________________________

Υ.Γ. Στα ζητούμενα του διαγωνισμού ήταν και μια νυχτερινή απεικόνιση του χώρου, την οποία εμείς σχεδιάσαμε και στην οποία θεωρήσαμε ως ιδεατή χρήση τον υπαίθριο κινηματογράφο. Όπως βλέπετε από τα πρακτικά, μάλλον αυτό μας στοίχισε κάπως.

Μεταξύ αστείου και σοβαρού, επισυνάπτουμε και σημερινό άρθρο από την Καθημερινή για το καταπληκτικό drive in που στήθηκε στον Λυκαβηττό, με την οθόνη στην ίδια θέση με το θέμα μας, που μάλλον δεν εμποδίζει καθόλου την εντυπωσιακή θέα της Αθήνας. Παλαιότερα και πολλές φορές, ο χώρος στάθμευσης είχε μετατραπεί σε υπαίθριο σινεμά, με πιο πρόσφατες πρωτοβουλίες του ρ/σ Εν Λευκώ και πέρυσι το καλοκαίρι. Αυτές τις εικόνες και μνήμες είχαμε και εμείς.

Fatura Collaborative

10 06 2020

________________________________

Η άποψη της κριτικής επιτροπής: 

«Πολύ καλή τεκμηρίωση της πρότασης και εξίσου καλή αρχιτεκτονική, διατυπωμένη παραστατικά και ευανάγνωστα. Η πρόταση στοχεύει στον σχεδιασμό ενός κτιρίου / ενιαίας υποδομής που Θα συμπεριλάβει όλες τις προγραμματικές ενότητες. 'Οσον αφορά στη διαμόρφωση του πλατώματος, προβλέπεται η μερική απομάκρυνση της ασφάλτου με επαναφύτευση και η μερική διατήρησή της με αναφορές στην πρόσφατη ιστορία του χώρου. Ο σχεδιασμός χαρακτηρίζεται από φυγές στη Θέα και λεπτούς χειρισμούς των υλικών των ελεύθερων χώρων, ως προς την υλικότητα και τη σύνθεση. Εκφράζονται αμφιβολίες για την πρόταση εγκατάστασης οθόνης κινηματογράφου στον άξονα της Θέας γιατί θα απαιτηθούν κατασκευές που θα ανατρέψουν τη διαφάνεια και Θα εμποδίσουν καθοριστικά την Θέα. 'Οσον αφορά στα κτίρια, είναι συγκριτικά μεγάλης κλίμακας και ίσως ένα μέρος, στην πλευρά του Θεάτρου, να έπρεπε να λείπει, για να βελτιωθεί η προβληματική σχέση τους με το Θέατρο, που αποτέλεσε ένα μειονέκτημα της λύσης.» 

Προτεινόμενες ισότιμες εξαγορές:

α. Η συμμετοχή με Α/Α 10 και κωδικά 0415FF1309

0ΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ 

Γιωτάκης Σπυρίδων, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Κατσή Σταματούκου Γεωργία, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Κίμων Κωνσταντάρας, Αρχιτέκτων Μηχανικός

Και το βίντεο παρουσίασης της μελέτης που αξίζει να  δείτε:



Η άποψη της κριτικής επιτροπής: 

«Η πρόταση αυτή προκάλεσε έντονες συζητήσεις και είχε αντιθετικές προσεγγίσεις από τα μέλη της επιτροπής. Κατά μία άποψη, η Θεωρητική τεκμηρίωση της αρχιτεκτονικής προσέγγισης του Λυκαβηττού είχε ενδιαφέρον αλλά ήταν αναντίστοιχη με την ισχυρή παρέμβαση στο «φρύδι» της πλατφόρμας που αναδεικνύει ένα κατασκευαστικό μηρουταλισμό. Υπάρχει δηλαδή ένας «υπερβολικός σχεδιασμός» που κατακερματίζει το τοπίο, χωρίς να το αναδεικνύει, γιατί δίνει έμφαση στους δικούς της χειρισμούς. Επιδιώκεται η διαμόρφωση ενός νέου τοπίου με νέα στοιχεία όπως είναι ο βράχος και η σπηλιά. Κατά μια άλλη άποψη, είναι μια πρόταση με συνθετικό και εικαστικό ενδιαφέρον, αλλά εγείρει ουσιαστικές αντιρρήσεις ακόμα και αμφισβητήσεις ως προς την σκοπιμότητα δημιουργίας όλων των προτεινόμενων εγκαταστάσεων και κατασκευών, ως προς το κόστος κατασκευής και την δυσκολία συντήρησης τους. Θεωρείται λύση αρκετά επιβαρυμένη περιβαλλοντικά, με δυσκολία στην περιβαλλοντική άνεση που Θα είχε όμως ενδιαφέρον, λόγω δημιουργίας ενός τεχνητού περιβάλλοντος σε διάλογο με το ανάγλυφο των βράχων του πρώην λατομείου του Λυκαβηττού. Σύμφωνα με μια τρίτη, περισσότερο θετική εκδοχή, αναδεικνύει την σε βάθος αναγνώριση και κατανόηση του τόπου, στη διαχρονική του εξέλιξη, τη σημασία του για την πόλη, τα υφιστάμενα προβλήματα και τη Θεωρητικά ενδεδειγμένη σχεδιαστική προσέγγιση. Αποτελεί δηλαδή μια πρόταση με δυνατή κεντρική ιδέα, που αντιπαρατίθεται, αντιστικτικά στο βραχώδες μέτωπο και τις βραχώδεις εξάρσεις του λατομείου, προτείνοντας ευμεγέθη ανάγλυφη-γλυπτική πτυχωτή κατασκευή από σκυρόδεμα. Με τον τρόπο της οργανώνει το χώρο του πλατώματος, του προσδίδει ταυτότητα και τον καθιστά ελκυστικό. Μια τέταρτη ερμηνεία αποδίδει στην ιδιαίτερη οργανική σχεδίαση, ένα σπηλαιώδες, λαβυρινθώδες και σκληρό ιδίωμα που αντιπαλεύεται το διατηρητέο θέατρο.» 

β. Η συμμετοχή με Α/Α 20 και κωδικό 17028913FΜ

Τζανέτου Ι. Μαριάννα, Αρχιτέκτων Μηχανικός

γ. Η συμμετοχή με Α/Α 12 και κωδικό AK12310013

Πάνος Απόστολος, Αρχιτέκτων Μηχανικός 

δ. Η συμμετοχή με Α/Α 15 και κωδικό 69777994ΝΖ

0ΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

Μάντζου Πολυξένη, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Γιαννοπούλου Ευπραξία, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Γιουζέπας Δημήτριος, Αρχιτέκτων Μηχανικός
Φλώρος Αναστάσιος, Αρχιτέκτων Μηχανικός 

ε. Η συμμετοχή με Α/Α 17 και κωδικό GP81192103

0ΜΑΔΑ ΜΕΛΕΤΗΣ

Frederick ΡhίΙΙίρsοη, Archίtect
Ίρις Αργυροπούλου, Architect 

2.

Μελέτη επισκευής του Θεάτρου του Λυκαβηττού. 

Του Κώστα Α. Καραδήμα 

Αρχιτέκτονα – Καθηγητή ΕΜΠ 

Ιστορικό 

Ο φέρων οργανισμός των κερκίδων αποτελείται από χαλύβδινους δικτυωματικούς φορείς, κατασκευάστηκε το 1965 με Στατική μελέτη που συντάχθηκε με τους κανονισμούς της εποχής, υπό την επίβλεψη του ΕΟΤ. 

Το 1970 εκδηλώθηκε φωτιά στα καμαρίνια του θεάτρου που βρίσκονται κάτω από το κοίλο των θεατών, με αποτέλεσμα να προκληθούν αρκετές ζημίες στα μεταλλικά στοιχεία του φέροντος οργανισμού. 

Το 1977 έγινε ριζική ανακαίνιση του θεάτρου από τον ΕΟΤ. Αντικαταστάθηκαν τα μέλη που είχαν κάποιο βλάβες και έγινε η επέκταση για αύξηση της χωρητικότητας του θεάτρου με την προσθήκη 4 κυκλικών τομέων. Την ίδια εποχή έγινε η αντικατάσταση των μονοκόμματων ξύλινων πάγκων του κοινού με τα ανεξάρτητα πλαστικά καθίσματα με στόχο την οριοθέτηση της χωρητικότητας του θεάτρου. 

Το 1998, το θέατρο χαρακτηρίζεται ως διατηρητέο μνημείο, όντας δημιούργημα του Τάκη Ζενέτου, ο δε χώρος ως ιστορικός τόπος με την 5/5.2.98 απόφαση του Κ.Σ.Ν.Μ. (ΦΕΚ Β/519 της 28/05/1998) 

Για τις εκδηλώσεις της Ολυμπιάδας του 2004, έγινε μια αρκετά κακότεχνη ενισχυτική επέμβαση, με προσθήκη χιαστών συνδέσμων ακαμψίας και ενίσχυση των διατομών των κατακόρυφων στοιχείων. Τα στοιχεία αυτά έχουν μεγάλο ελεύθερο ύψος και ευρίσκονται στις δύο εξωτερικές κατά την περιφέρεια κιονοστοιχίες. Οι επεμβάσεις αυτές έγιναν χωρίς την έγκριση του ΚΣΝΜ και συνεπώς δεν κρίθηκαν ως διατηρητέες στα πλαίσια της μελέτης αποκατάστασης του φορέα. Η υλοποίηση τους όμως ήταν και είναι απαραίτητη και δεν είναι δυνατόν να αποφευχθούν με τους σημερινούς κανονισμούς. Στην τρέχουσα μελέτη που εγκρίθηκε από το ΚΣΝΜ οι ενισχύσεις αυτές αντικαθίστανται με καινούργιους φορείς πιο συμβατούς με το πνεύμα του έργου. 

Μετά την ανάθεση της αρχικής μελέτης επισκευής του θεάτρου του Λυκαβηττού το 2008, ο Δήμος Αθηναίων προχώρησε στην σφράγιση του θεάτρου. Είχε προηγηθεί Τεχνική Έκθεση του κυρίου του έργου στην οποία είχε τονιστεί η αναγκαιότητα της εκπόνησης μελέτης επισκευής και ελέγχου του φέροντος οργανισμού. Ακολούθησαν δυο εκθέσεις πραγματογνωμοσύνης οι οποίες συνέκλιναν στην αναγκαιότητα της πλήρους μελέτης και ελέγχου του φέροντος οργανισμού. ΟΙ εκθέσεις προέβλεψαν ενισχύσεις προκειμένου να επιτευχθεί συμβατότητα με τις απαιτήσεις των σύγχρονων κανονισμών, αλλά δεν διέκριναν το ετοιμόρροπο και επικίνδυνο της κατασκευής ώστε να συντρέχει λόγος άμεσου σφραγίσματος. Έτσι εκδόθηκε νέα απόφαση αποσφράγισης. 

Στις 17.08.2010 εκδόθηκε η υπ’ αριθμόν 802/2010 Άδεια Οικοδομής με τίτλο «Επισκευή του σιδηρού φέροντος οργανισμού του θεάτρου Λυκαβηττού» η οποία όμως δεν υλοποιήθηκε. 

Από το 2009 μέχρι και το 2012 το θέατρο λειτούργησε με τον φέροντα οργανισμό των κερκίδων υποστυλωμένο μέσω μεταλλικών ικριωμάτων. 

Μετά το 2012 αφαιρέθηκε η προσωρινή υποστύλωση και το θέατρο παραμένει κλειστό. 

Μελέτη αποκατάστασης. 

Οι βλάβες στον φέροντα οργανισμό όπως αποτυπώθηκαν συστηματικά στην μελέτη επισκευής είναι αρκετά εκτεταμένες και αφορούν συγκεκριμένη κακοτεχνία κατασκευής, ενισχυτική παρέμβαση κατά κανόνα άτεχνη, απουσία μέλους, μεγάλη παραμόρφωση, αστοχία σε λυγισμό, απουσία κοχλίωσης χωρίς αντίστοιχη συγκόλληση, οπές σε μέλη χωρίς την αντίστοιχη κοχλίωση, κακή ποιότητα συγκόλλησης, χρήση άλλης διατομής από την αναφερόμενη στα αρχικά σχέδια, υλοποίηση τρόπου σύνδεσης διάφορου από τον προδιαγεγραμμένο δηλαδή συγκόλληση αντί κοχλίωση, και τέλος επιφανειακή βλάβη στο σκυρόδεμα των στοιχείων θεμελίωσης. 

Η μελέτη με την οποία πρόκειται να γίνει η επισκευή του θεάτρου Λυκαβηττού εγκρίθηκε με απόφασή του Κ.Σ.Ν.Μ. και είναι αναθεώρηση της αρχικής μελέτης της οικοδομικής άδειας του 2010 λόγω αλλαγών στους κανονισμούς και ανάγκης για επικαιροποιήση των φθορών του φέροντος οργανισμού στο χρονικό διάστημα που πέρασε. Η μελέτη της επέμβασης έγινε με ιδιαίτερη ευαισθησία και σεβασμό προς την αρχική μελέτη με κύριο γνώμονα την εξασφάλιση ομοιομορφίας της κατασκευής μετά την επέμβαση και την κατά το δυνατόν μικρότερη διαφοροποίηση από τον αρχικό σχεδιασμό. 

Έτσι η γενική μορφή του θεάτρου μετά την αποκατάσταση θα είναι σχεδόν ίδια με την υφιστάμενη, με διαφορές που δεν θα εντοπίζονται εύκολα, δεδομένου ότι χρησιμοποιήθηκαν διατομές αντίστοιχες με τις αρχικές με αλλαγές κυρίως στο πάχος των ελασμάτων αντί αύξησης των διατομών.

Η κύρια εποπτεύσιμη αλλαγή είναι αυτή των περιφερειακών κατακόρυφων διαγώνιων συνδέσμων δυσκαμψίας τύπου Χ, των οποίων η μορφή αλλάζει με προσθήκη και άλλου διαγώνιου συνδέσμου. Οι βασικοί λόγοι αυτής της επεμβάσεως σύμφωνα με τους σημερινούς κανονισμούς είναι για να μειωθεί η λυγηρότητα των συνδέσμων και να εξασφαλισθεί η διανομή της δύναμης στο σύνολο του φορέα. 

Η ουσιαστικότερη όμως - επί τα βελτίω - αλλαγή είναι ότι αντικαθίστανται τα υφιστάμενα πολύχρωμα πλαστικά καθίσματα με ξύλινες τάβλες χωρίς πλάτη, επαναφέροντας την εικόνα του θεάτρου πιο κοντά στον αρχικό σχεδιασμό του Τάκη Ζενέτου και βοηθώντας ουσιαστικά την εικόνα της οπτικής περατότητας του συνόλου. 

Αθήνα Μάιος 2020, 

Κώστας Α. Καραδήμας

3.

ΔΗΜΟΣ ΑΘΗΝΑΙΩΝ: ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΣ

Το “ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΣ: το παρόν και του μέλλον του αστικού δάσους της Αθήνας” εκπονήθηκε με τη συμβολή πολλών δυνάμεων, και μετά από πρωτοβουλία του Δημάρχου Αθηναίων Γιώργου Καμίνη. 

Ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2016 με τη συλλογή και προετοιμασία των απαραίτητων στοιχείων από τις Υπηρεσίες του Δήμου, και τη σύνταξη των τοπογραφικών διαγραμμάτων. Το Φθινόπωρο του 2017 δρομολογήθηκε η συνεργασία με το Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών και τη Σχολή Αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ, και επετεύχθη η ανταπόκριση χορηγών στο αίτημα του Δήμου Αθηναίων να στηρίξουν το έργο των Πανεπιστημίων.

Στο τέλος του 2017 το Γραφείο Ανθεκτικότητας και Βιωσιμότητας του Δήμου Αθηναίων, με τη συνδρομή των Εταίρων του Δικτύου 100 Ανθεκτικών Πόλεων/100 RC, προσκάλεσε ξένους εμπειρογνώμονες προκειμένου να διαμορφώσουν ένα σχέδιο ευρείας διαβούλευσης με επιλεγμένους Εταίρους, φορείς στην πόλη, καθώς και τους πολίτες. Από τον Ιανουάριο ως τον Οκτώβριο του 2018, το ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΣ εντατικοποιήθηκε και αναπτύχθηκε με την πρακτική διαρκούς αλληλοτροφοδότησης όλων με τις διαπιστώσεις των συμμετεχόντων, ενώ οι δράσεις διαβούλευσης διήρκεσαν από τον Μάρτιο έως τον Οκτώβριο. 

Την άνοιξη του 2108 ξεκίνησε ή εκπόνηση των επειγουσών αντιπλημμυρικών μελετών από τις αρμόδιες Υπηρεσίες του Δήμου οι οποίες σταδιακά επεκτάθηκαν και εμπλουτίστηκαν με διαρκή ενημέρωση και στοιχεία από τους συμμετέχοντες στο Πρόγραμμα και τη διαβούλευση, και με τη συνδρομή ειδικών συμβούλων.

Το “ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΛΥΚΑΒΗΤΤΟΣ: το παρόν και του μέλλον του αστικού δάσους της Αθήνας” παρουσιάστηκε δημόσια από τον Δήμαρχο Αθηναίων και όλους τους συμμετέχοντες σε αυτό, σε εσπερίδα στο Ωδείο Αθηνών, στις 16 Οκτωβρίου του 2018. Οι μελέτες έργων αδειοδοτήθηκαν από τους αρμόδιους φορείς, αφού πρώτα εγκρίθηκαν από το Σώμα του Δημοτικού Συμβουλίου στις 11 Απριλίου 2019, με στόχο τη δημοπράτησή τους ως το Φθινόπωρο του τρέχοντος έτους.

Για περισσότερα κάντε ΚΛΙΚ εδώ