ΓΙΑ ΜΙΑ ΑΛΛΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ 

Με αφορμή την παρουσίαση του καινούργιου βιβλίου 

του Δημήτρη Φιλιππίδη στο ΠΙΟΠ 

Μια "συνταγή" για την αντιμετώπιση της εσωστρέφειας 

τις ημέρες της πανδημίας 

ΜΕΡΟΣ 3ο

Σε συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης, (16 & 23 Μαρτίου 2020) , όπου ήδη παρουσιάστηκαν οι ομιλίες του Νίκου Σκουτέλη με τίτλο: "ΑΝΩΝΥΜΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Προς έναν άτλαντα του κοινότοπου" και του Οδυσσέα Σγουρού με τίτλο «Συνάφειες & ωσμώσεις: Η αδιαίρετη όψη του κόσμου είναι ανώνυμη», που μπορείτε να διαβάσετε κάνοντας ΚΛΙΚ εδώ, παρουσιάζεται στην συνέχεια η τελευταία ομιλία του γράφοντα. 

3.

 Γιώργος Τριανταφύλλου 

Από την τρίτροχη μοτοσυκλέτα 

στο προμελετημένο ηλεκτροσόκ 

Εικ. 1

Με τον Δημήτρη Φιλιππίδη μας συνδέει μια βαθιά φιλία, που ξεκίνησε ουσιαστικά από την εποχή που χρειάστηκα την βοήθειά του. Συγκεκριμένα κατά την περίοδο της ενασχόλησής μου με τις καλύβες και τα μαντριά (Εικ. 2), την πραγματοποίηση το 2010 της έκθεσης με τίτλο «αρχέτυπα» στο Βυζαντινό Μουσείο και την έκδοση του σχετικού βιβλίου με τον ίδιο τίτλο. 

Eiκ. 2. «αρχέτυπα*» άποψη της έκθεσης 

στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο, 2010)

Αισθάνθηκα τότε ότι ο Φιλιππίδης ήταν ο μόνος άνθρωπος που είχε άμεση σχέση με το θέμα και θα μπορούσε να λειτουργήσει ουσιαστικά, (Εικ. 3) μια που για εκείνη την εποχή φαινόταν δύσκολο και τολμηρό να προβληθούν τα δικά μου αρχέτυπα, στο βαθμό που δεν εντάσσονταν στα καθιερωμένα ανώνυμα παραδοσιακά.

Εικ. 3. «αρχέτυπα*» άποψη της έκθεσης 

στο Χριστιανικό και Βυζαντινό Μουσείο, 2010)

Επιβεβαιώθηκε τότε ότι μας συνδέουν κοινές κατευθύνσεις, κοινές απόψεις, κοινά πάθη και ότι κινούμαστε αυθορμήτως σε παράλληλους δρόμους. Χωρίς να έχει προηγηθεί η όποια συνεννόηση και οι δύο φωτογραφίζουμε και καταγράφουμε επί χρόνια, κτίσματα, κατασκευές και εγκαταστάσεις, που συνήθως προσπερνιούνται αδιάφορα. Κτίσματα περιθωριακά ή παράδοξα και έξω από τους κανόνες, τόσο στην επαρχία όσο και στην πόλη. (Εικ. 4) 

Εικ. 4

Γοητευμένοι από τους τρόπους επεξεργασία και χρήσης των υλικών, τα καταγράφουμε συστηματικά, με την ελπίδα να διασωθούν, μια και πολλά από αυτά χάνονται, θέλοντας παράλληλα να αναδείξουμε την όποια αξία τους, χωρίς να μας τρομάζει ως απειλή η κυρίαρχη παρουσία της σύγχρονης μαζικής αρχιτεκτονικής. Έκτοτε και μέχρι σήμερα στο πλαίσιο της φιλίας μας συνεχίζεται μια σχεδόν καθημερινή επικοινωνία – αλληλογραφία μέσω emails, που ανταλλάσσουμε φωτογραφίες (Εικ. 5-6) και συχνά διαπιστώνουμε συνάφειες όπως άλλωστε φαίνεται στις ακόλουθες συσχετίσεις. 

Εικ. 5

Εικ. 6

Ο Φιλιππίδης τότε, το 2010 ήταν από του λίγους, ίσως ο μόνος θεωρητικός, που είχε αποδεχθεί ότι και τα δικά μου «αρχέτυπα», οι καλύβες και τα μαντριά αποτελούν δείγματα ανώνυμης αρχιτεκτονικής σε αντίθεση με άλλου θεωρητικούς και πανεπιστημιακούς που πίστευαν το αντίθετο και το διατύπωσαν μάλιστα ευθέως και στην παρουσίαση του βιβλίου. 

Η δική μου εμμονή και το ενδιαφέρον για αυτή την ευρύτερη έννοια και την αξία της ανώνυμης αρχιτεκτονικής, ακόμη και στην αστική της εκδοχή, ξεκινά πολύ νωρίτερα. 

Εικ. 7. Άποψη της έκθεσης 

Αστική Κατοικία στην Ελλάδα 1900-82 στην Ακαδημία Τεχνών της Γάνδης στα πλαίσια των ΕΥΡΩΠΑΛΩΝ ΄82

Ήδη από τις αρχές της δεκαετίας το 80, με αφορμή την προετοιμασία της έκθεσης «Αστική κατοικία στην Ελλάδα 1900-1982» (Εικ.7), που θα παρουσιαζόταν στην Ευρώπη στο πλαίσιο των Ευρωπαλίων 1982, τολμήσαμε με τον φωτογράφο Νίκο Παναγιωτόπουλο (Εικ. 8) να προβάλουμε στην Ευρώπη μαζί με την επώνυμη αρχιτεκτονική και κάποια παραδοσιακά νεοκλασικά, για πρώτη φορά, χαρακτηριστικά δείγματα ανώνυμης αρχιτεκτονικής στην πόλη. (Εικ. 9)

Εικ. 8,9. Ταμπλό της έκθεσης Αστική Κατοικία στην Ελλάδα 1900-1982 στα πλαίσια των ΕΥΡΩΠΑΛΩΝ ΄82

Εικ. 10. Κατοικία στην Χαλκίδα, 1982. 

Αφίσα της έκθεσης Αστική Κατοικία στην Ελλάδα 1900-1982 στα πλαίσια των ΕΥΡΩΠΑΛΩΝ ΄82, από την παρουσίαση της έκθεσης στην Πάτρα

Εντάξαμε μάλιστα και στην αφίσα μια φωτογραφία από την πόλη της Χαλκίδας, που θα μπορούσε κάλλιστα να φιλοξενείται στις σελίδες το σημερινού βιβλίου του Δημήτρη Φιλιππίδη. (Εικ. 10). Ήταν προς τιμήν, της τότε επιτροπής (Ορ. Δουμάνης, Δημ. Αντωνακάκης, Μάνος Περράκης, Σάββας Κονταράτος) που παρά κάποιες επιφυλάξεις αποδέχθηκαν αυτές τις επιλογές.

Εικ. 11. Αρχιτεκτονικά Θέματα 6 / 1972, σελ 63

Ο Φιλιππίδης βέβαια είχε ρίξει νωρίτερα τον σπόρο για να γίνουν αυτές οι επιλογές. Ήδη από το 1972, στο αφιέρωμα «Παραδοσιακή και σύγχρονη ανώνυμη αρχιτεκτονική» στα Αρχιτεκτονικά Θέματα Νο 6/1972, σε άρθρο του (Εικ.11) με τίτλο “Αναζητώντας την ανώνυμη αρχιτεκτονική», υιοθετεί την διάκριση παραδοσιακή-μαζική, που διατυπώνει και ο Rapoport, και διευκρινίζει πως «η μαζική εξαπλώθηκε με την αστυφιλία και έχει καλύψει την επιφάνεια των πόλεων» και προτείνει «να μελετηθεί η αστική μορφή της ανώνυμης αρχιτεκτονικής το ίδιο συστηματικά όπως και η παραδοσιακή με σκοπό καθαρά διδακτικό», προχωρώντας παράλληλα και σε μια τολμηρή εικονογράφηση με εικόνες από την πόλη. (Εικ. 12) 

Εικ. 12

Μετά από πρόταση του Δημήτρη Φατούρου μεταφράζει το βιβλίο Ανώνυμη Αρχιτεκτονική και Πολιτιστικοί Παράγοντες, που το 1976 εκδίδει ο Ορέστης Δουμάνης. (Εικ. 13)

Εικ. 13

Λίγα χρόνια μετά το 1984 στο βιβλίο του «Νεοελληνική Αρχιτεκτονική» τολμά να αναφερθεί στις τελευταίες σελίδες σε κάποιους περιθωριακούς δημιουργούς του αστικού πληθυσμού και εντελώς υπόγεια – υποδόρια να ξεπεράσει τα όρια και στην σελίδα 386 να μας αιφνιδιάσει με την περίφημη τρίτροχη μοτοσυκλέτα για μεταφορές (Εικ. 14) και άλλα διακοσμητικά στοιχεία μιλώντας για ασυνήθιστες κατασκευές με μεγάλη πρωτοτυπία και τόλμη που φέρνουν την σφραγίδα της προσωπικότητας του δημιουργού. 

Εικ. 14. Δ. Φιλιππίδης, Τρίτροχη μοτοσυκλέτα για μεταφορές, σελ.386

Η ολιγοσέλιδη αυτή αιρετική αναφορά στο τι σημαίνει για τον Φιλιππίδη ανώνυμη αρχιτεκτονική, στο πολυσέλιδο αυτό τόμο, ξεχάστηκε και δεν σχολιάστηκε ποτέ. 

Εικ. 15

Το 1984 με πρωτοβουλία των Φίλων του περιοδικού Αντί (Εικ. 15) εκδίδεται το Κάτι το «Ωραίον». Μια περιήγηση στην ελληνική κακογουστιά, που εκπέμπει μια υποτιμητική και σαρκαστική στάση απέναντι στις υπερβολές της λαϊκής διακοσμητικής έκφρασης, με στόχο την αναχαίτηση της επιδημίας του «κιτς». Εκείνη την εποχή με αφορμή αυτή την έκδοση, πολλοί βρεθήκαν απέναντι σε αυτή την επιδημία της κακογουστιάς, λοιδορώντας αυτές τις επεμβάσεις, οχυρωθήκαν στο καθώς πρέπει πλαίσιο της αστικής επώνυμης και της παραδοσιακής αρχιτεκτονικής, εμπλέκοντας ή νοηματοδοτώντας στην ίδια λογική και τον όρο «ανώνυμη». 

Έτσι πορευόμαστε επί δεκαετίες, παράλληλα με τις γνωστές μακροχρόνιες φήμες για αιρετικές προσεγγίσεις του Φιλιππίδη, που διαχέονται μέσα από το Πολυτεχνείο, ενώ σταδιακά διατυπώνονται νεότερες θεωρήσεις που αποδυναμώνουν το ενδιαφέρον για την παραδοσιακή αρχιτεκτονική. 

Προσπερνώ μια σειρά βιβλίων του Φιλιππίδη που μεσολάβησαν έως το 2010, οπότε ο Εκδοτικός Οίκος Μέλισσα προχωρεί σε μια επαυξημένη έκδοση για το βιβλίο του Αμος Ράποπορτ (Εικ. 16) που είχε μεταφράσει ο Φιλιππίδης το 1974, μαζί με μια πιο τολμηρή δική του προσθήκη, όπου επιχειρεί για πρώτη φορά, μια εκτεταμένη διερεύνηση της ανώνυμης αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, ακολουθώντας πιστά τη βασική λογική και τη δομή του βιβλίου του Ράποπορτ. 

Εικ. 16

Ο Φιλιππίδης, στο πλαίσιο μιας συστηματικής κριτικής όλων όσων διαχειρίστηκαν θέματα λαϊκής, παραδοσιακής ή ανώνυμης αρχιτεκτονικής, επισημαίνει μεταξύ άλλων τις «μεταφυσικές» ερμηνείες του Δ. Πικιώνη ή τις εθνοκεντρικές προσεγγίσει του Γ. Μέγα και άλλες μακροχρόνιες ιδεολογικές αγκυλώσεις και καταλήγει ότι υπάρχει ανάγκη νέων κατευθύνσεων στην έρευνα, για μια ικανοποιητική ερμηνεία της σύγχρονης ανώνυμης αρχιτεκτονικής. Στο τέλος, ανοίγει ξεκάθαρα τα χαρτιά του, στο κεφάλαιο με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Το μικροαστικό έπος» όπου αναδεικνύει τον ευρηματικό συνδυασμό τυποποιημένων στοιχείων, που οδηγεί σε απρόβλεπτα και ενδιαφέροντα αποτελέσματα, τα οποία ενίοτε ανακυκλώνονται και προχωρεί στην διαπίστωση νέων τυπολογιών. 

Εικ. 17.Από την διάλεξη του Δημήτρη Φιλιππίδη στα Μαθήματα Ιστορίας Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ, 04 05 2017 

Επτά χρόνια αργότερα στις 4 Μαΐου 2017 στις «Διαλέξεις της Πέμπτης» ο Φιλιππίδης πραγματοποιεί στο ίδιο πλαίσιο μια τεκμηριωμένη και ιστορική διάλεξη, στο πλαίσιο των Μαθημάτων Ιστορίας Αρχιτεκτονικής στο ΕΜΠ, με την εποπτεία του Μανώλη Κορρέ και με τον τίτλο: ΑΝΩΝΥΜΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ/ΑΠΟ ΤΟ ΑΥΘΑΙΡΕΤΟ/ΚΑΙ ΤΗΝ ΠΟΛΥΚΑΤΟΙΚΙΑ ΣΤΟ ΑΤΑΞΙΚΟ ΕΞΟΧΙΚΟ (εικ. 17) όπου αναδεικνύει μέσα από μια πλούσια εικονογραφία μια «άλλη ανώνυμη αρχιτεκτονική» τονίζοντας ότι: «θέλησα να κοιτάξω αντίστροφα το σύνολο της ελληνικής αρχιτεκτονικής και να αναποδογυρίσω τον φαινομενικά αυτονόητο τρόπο εποπτείας που έχει επιβάλει η επίσημη ιστορία της.» 

Αυτή την φορά με την διάλεξή του ο Φιλιππίδης επανήλθε πιο συγκροτημένος, δυναμικός, αποφασισμένος και ίσως απειλητικός. Προανήγγειλε την έκδοση σχετικού βιβλίου, για το οποίο συζητάμε σήμερα και παρουσίασε χαρακτηριστικά δείγματα φωτογραφικών καταγραφών του, που κίνησαν το ενδιαφέρον στο πλαίσιο μιας σαφούς και συγκροτημένης θεωρητικής τεκμηρίωσης, ταράζοντας τα νερά. 

Εικ. 18

Τόνισε ότι ο όρος αρχιτεκτονική μπορεί και να διερευνηθεί και να αμβλυνθεί, επισημαίνοντας παράλληλα ότι καλό θα ήταν να ξεπεραστούν οι εμμονές και ότι ο εκάστοτε ορισμός διατυπώνεται ανάλογα με την χρήση για την οποία προορίζεται. Και επίσης ότι η παρατήρηση αυτών των παράδοξων επιλογών, που εντάσσει στην έννοια της ανώνυμης αρχιτεκτονικής, μπορεί να αντλήσει συμπεράσματα και συγχρόνως να συμβάλει στην καλύτερη κατανόηση και πραγματοποίηση της συμβατικής αρχιτεκτονικής. 

Εικ. 19

Μετά την διάλεξη, ακολούθησε μια μεγάλη σε διάρκεια συζήτηση με την συμμετοχή πανεπιστημιακών και άλλων συναδέλφων, σταθερών ακροατών των διαλέξεων της Πέμπτης.. Μία συζήτηση, που κατά την άποψή μου ήταν τελικά μια ομοβροντία αντιδράσεων, αποπνέοντας έναν συντηρητισμό, μια άλλη εμμονή σε κάποιες ακαδημαϊκές σταθερές και συγκεκριμένα την ακραιφνή έννοια του ορισμού για την αρχιτεκτονική. 

Αυτή την φορά και ενώ ο Φιλιππίδης τόνιζε ότι ο εκάστοτε ορισμός συγκροτείται ανάλογα από την χρήση που θα έχει και προσπάθησε να ανοίξει τα όρια μιας διάχυτης και επίμονης τοποθέτησης για το περιεχόμενο του όρου "αρχιτεκτονική", μια σειρά ομιλητών τοποθετήθηκαν με αυστηρότητα και επιμονή στον ορισμό. 

Ενώ περίμενα ότι το πολυπράγμον αυτό ακροατήριο θα έκανε ένα βήμα μπροστά, συνειδητοποιώντας ένα θέμα που επι δεκαετίες προβάλει ο Φιλιππίδης, αισθάνθηκα αίφνης ότι βρίσκομαι σε ένα ακαδημαϊκό περιβάλλον που για άλλη μια φορά είναι αμετακίνητο ως προς κάποιες σε εισαγωγικά «σταθερές αξίες» πάνω στις οποίες θεμελιώνονται θεωρίες και προσωπικότητες. 

Είναι μια γνωστή τακτική στο ΕΜΠ που διαρκεί πολλές δεκαετίες.

Εικ. 20

Και ο Δημήτρης Φιλιππίδης απάντησε: 

Δεν περίμενα σήμερα να σηκωθείτε και να με χειροκροτάτε με ενθουσιασμό. Αυτό δεν έγινε ούτε πρόκειται να γίνει και δεν είναι η πρόθεσή μου. Πίσω όμως από όλη αυτή την επιχειρηματολογία κρύβεται η λέξη πολιτική. Δεν είναι η οικονομία. Η πολιτική είναι το βασικό επιχείρημα όλων αυτών που σας είπα σήμερα, γιατί έχει την ικανότητα να μετασχηματίσει την πραγματικότητα με τέτοιους τρόπους ώστε να γίνουν αποδεκτά αυτά που λέω ή αυτά που λέει κάποιος άλλος. Είναι θέμα πολιτικής στάσης. Σε αυτή την πολιτική στάση το τι θέση παίρνει ο καθένας είναι κάτι που το καθορίζει ο ίδιος. Δεν στέκεται μπροστά στον καθρέφτη του και λέει: σήμερα θα είμαι αισιόδοξος… Τέτοιες ταμπέλες δεν υπάρχουν. Ο καθένας είναι ενσωματωμένος μέσα στην θήκη του, μέσα στην κοινωνία, μέσα στην ομάδα η οποία τον τρέφει. Αν κάτι καινούργιο μπορεί να προκύψει αυτό θα γίνει μέσα από πολιτικές επιλογές και όχι μέσα από αισθητικές επιλογές. Τώρα αν δεν θέλετε να ακούσετε κάτι που ξεφεύγει από την αισθητική, γούστο σας και καπέλο σας. Δεν με ενδιαφέρει. Το λέω ανοιχτά. Έχω διαφορετική άποψη!» 

Εικ. 21

Θα μου επιτρέψετε να προχωρήσω σε έναν παραλληλισμό με την ιστορική διάλεξη στις 31 Ιανουαρίου του 1949, του 24χρονου τότε Μάνου Χατζιδάκι στο ασφυκτικά γεμάτο «Θέατρο Τέχνης» του Κάρολου Κουν που τόλμησε, με θέμα «Ερμηνεία και Θέσεις του Σύγχρονου Λαϊκού Τραγουδιού» να υποστηρίξει το ρεμπέτικο και μετά την τεκμηριωμένη τοποθέτησή του να παρουσιάσει στην σκηνή τον Μάρκο Βαμβακάρη και την Σωτηρία Μπέλλου. (Εικ.22) 

Εικ. 22

Ο Χατζηδάκης μίλησε με τόλμη και σαφήνεια για την ιδεολογία και την αισθητική αυτών των "περιφρονημένων" τραγουδιών, προβάλλοντάς τα ως "μια τέχνη γνησίως και μοναδικά ελληνική"».

Μια αιρετική τοποθέτηση που προκάλεσε έντονες αντιδράσεις. Μέχρι που η αστυνομία ειδοποιεί τη μητέρα του Χατζιδάκι να προσέχει για λίγο καιρό ο γιος της όταν κυκλοφορεί στη γειτονιά τους στο Παγκράτι. ‘Άνοιξε όμως δρόμους για την ανάδειξη του ρεμπέτικου ως θεμέλιου λίθου της σύγχρονης ελληνικής λαϊκής μουσικής. 

Αυτή η Ανώνυμη Αρχιτεκτονική που ευαγγελίζεται ο Φιλιππίδης όπως και το ρεμπέτικο τραγούδι εμπεριέχει μια αλήθεια και συμπληρώνει και αναμφισβήτητα εμπνέει την επώνυμη αρχιτεκτονική, όπως το ρεμπέτικο εμπνέει το έντεχνο και το λαϊκό. 

Εικ. 24. Δημήτρης Φιλιππίδης, Γιώργος Τριανταφύλλου

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης στην πρόσφατη ραδιοφωνική συζήτηση που πραγματοποιήσαμε μαζί στον 9,84 την Κυριακή 21 10 2019, στην εκπομπή με τίτλο «Δημόσια και Ιδιωτικά» που επιμελείται η Έλενα Χατζηιωάννου, (Εικ. 24) ανέφερε ότι ήθελε επιστρέφοντας από την Αμερική το 1972, να προκαλέσει ένα ηλεκτροσόκ στην ελληνική θεωρία που έχει σχέση με παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Εκτιμώ ότι τελικά τα κατάφερε.

Εικ. 26, 27

Το προμελετημένο αυτό ηλεκτροσόκ που ξεκίνησε με αφετηρία την εικόνα της τρίτροχης μοτοσυκλέτας (Εικ. 26-27) εκτιμώ ότι έχει ήδη αποδώσει αποτελέσματα. Σε αυτό συνέβαλαν με τον τρόπο τους, ο Γιώργος Τζιρτζιλάκης, ο Ορέστης Δουμάνης, ο Δημήτρης Φατούρος, ο Γιώργος Ραγιάς και πάνω από όλους ο αείμνηστος (Εικ. 28) Χαράλαμπος Μπούρας, αυτός ο άτεγκτος ιστορικός με τις πολύ εδραιωμένες απόψεις, που ήταν ο βασικός συνομιλητής και υποκινητής αυτής της έκδοσης και στον οποίο άλλωστε είναι αφιερωμένη. 

Εικ. 28. Δημήτρης Φιλιππίδης, Χαράλαμπος Μπούρας

Αξίζουν λοιπόν συγχαρητήρια στο ΠΙΟΠ (Εικ.29-37) και σε όλη την ομάδα επιμέλειας, γιατί σε καιρούς χαλεπούς τόλμησε να επιλέξει και να αποδεχθεί ένα πραγματικά δύσκολο και σημαντικό θέμα και να προχωρήσει στην εξαιρετικά προσεγμένη αυτή έκδοση με τα ανάγλυφα γράμματα στο εξώφυλλο, που πέρα από το ανατρεπτικό και συνάμα αποκαλυπτικό περιεχόμενο, ξεχωρίζει για την ποιότητα του χαρτιού, το ελκυστικό lay out, την χρωματική απόδοση και τα ικανά μεγέθη των φωτογραφιών, τις εκτυπώσεις επιλεγμένων φωτογραφιών σε βαρύτερο χαρτί, και την προσεγμένη επεξεργασία των κειμένων. 

Θεωρώ, ότι μέσα στον χρόνο το βιβλίο αυτό, θα αποτελέσει σταθμό στις αρχιτεκτονικές εκδόσεις, όπως άλλωστε και το βιβλίο για την Νεοελληνική Αρχιτεκτονική, εδραιώνοντας μια νέα τολμηρή αλλά πραγματικά εύστοχη και συγκροτημένη θεωρητική άποψη για την Ανώνυμη Αρχιτεκτονική, που εδώ και χρόνια αναδεικνύει και τεκμηριώνει ο Δημήτρης Φιλιππίδης, με επιμονή κι υπομονή. (Εικ.38) 

Σας ευχαριστώ πολύ 

Θα ήθελα στην συνέχεια να σας διαβάσω ένα σύντομο κείμενο, έναν χαιρετισμό πού έλαβα χθες βράδυ με email από τον Δημήτρη Φατούρο, ο οποίος  θα ήθελε, όπως σημειώνει, να είναι σήμερα μαζί μας εδώ αλλά δεν ήταν δυνατόν. Γράφει λοιπόν: 

Εικ. 29. Δημήτρης Φατούρος

Η παρουσία της ανώνυμης αρχιτεκτονικής είναι πυκνή στις διαδρομές και τις διακλαδώσεις της κατοίκησης και η συζήτηση που κάνει ο Φιλιππίδης δεν προτρέπει σε υπεκφυγές και γενικεύσεις. Ο φυσικός κόσμος και οι βραχώδεις εντάσεις, οι αποκαλύψεις του ερειπίου και οι χειρονομίες της χρωματικής παρεμβολής, οι κλειστές και ανοιχτές διαφυγές των ανοιγμάτων, προβάλλουν στον Φιλιππίδη την πολλαπλότητα της κατοίκησης σε ιδιαίτερες συνθήκες στέρησης και αναζητούν τις δυνατότητες του κόσμου της ανωνυμίας στις τεράστιες συνολικότητες κατοίκησης. 

Δημήτρης Φατούρος

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση