ΤΡΕΙΣ ΞΕΧΩΡΙΣΤΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΑΣΚΤ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΧΟΛΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΣΤΟ ΕΜΠ

1.

ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΕΡΓΩΝ 70 ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ ΣΤΗΝ ΑΝΩΤΑΤΗ ΣΧΟΛΗ ΚΑΛΩΝ ΤΕΧΝΩΝ

Άρτεμις Ποταμιάνου, Απλώς άτιτλο , 2014 

Η πληροφορία ότι προκηρύσσονται πέντε νέες θέσεις διδασκόντων στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών και ότι 70 υποψήφιοι αποφάσισαν να παρουσιάσουν να εκθέσουν την δουλειά τους, μου κέντρισε το ενδιαφέρον και έσπευσα να επισκεφτώ τις εκθέσεις αυτές που πραγματοποιήθηκαν σε δύο χώρους. 

Ευανθία Τσαντίλα 

Πρόκειται για μια πρωτοβουλία που παραγματοποιείται ίσως για πρώτη φορά, με τόσο πολύ μεγάλο αριθμό των υποψηφίων και τον σχετικά μικρό αριθμό των θέσεων. Δύο εκθέσεις ανοιχτές στο κοινό που δεν κοινοποιήθηκαν και κράτησαν για ένα πολύ μικρό χρονικό διάστημα.

Άρτεμις Ποταμιάνου 

Ξεκίνησα από την αίθουσα Κεσσανλή στις εγκαταστάσεις της Σχολής, σε αυτόν τον σημαντικό εκθεσιακό χώρο,  όπου οι υποψήφιοι στο πλαίσιο ενός αλληλοσεβασμού παρουσίασαν την δουλειά τους, συγκροτώντας όλοι μαζί μια καλοστημένη ομαδική έκθεση, διατηρώντας μια σαφή αυτοτέλεια σε ότι αφορά την διαχείριση του χώρου που επέτρεπε στον επισκέπτη να δει με σαφήνεια το έργο ενός εκάστου. 

Νίκος Μιχαλιτσιάνος 

Κώστας Χριστόπουλος 

Μάρκος Καμπάνης 

Θόδωρος Ζαφειρόπουλος 

Μανταλίνα Ψωμά 

Μανταλίνα Ψωμά, Κυριακή Απόγευμα, λάδι σε μουσαμά 150x220cm 2015 

Νίκος Αρβανίτης 

Περιπλανήθηκα στον μεγάλο εκθεσιακό χώρο,  συζήτησα με υποψήφιους καλλιτέχνες αλλά και με διδάσκοντες και ομολογώ ότι βρήκα την πρωτοβουλία αυτή ουσιαστική και παράλληλα ενδιαφέρουσα, τόσο για τους κριτές όσο και για το ευρύτερο κοινό. Αξίζει νομίζω να έχει κανείς μια συνολική εικόνα για το επίπεδο των έργων των υποψηφίων που διεκδικούν να αναλάβουν την διδασκαλία νέων ανθρώπων. Δεν θα ήθελα να προχωρήσω σε επιλογές και κρίσεις πριν η επιτροπή κάνει τις αξιολογήσεις της. Απλά παραθέτω ενδεικτικά κάποια έργα που κατέγραψα μόνο προς ενημέρωση. 

Εικόνα στο κάτω επίπεδο του παλιού ΕΜΣΤ στο Ωδείο Αθηνών 

Ικανοποιημένος από αυτή την εμπειρία στην ΑΣΚΤ έφθασα στον επόμενο χώρο του παλιού ΕΜΣΤ στο Ωδείο Αθηνών. Η εικόνα εδώ ήταν απογοητευτική. Μέσα στους χώρους που έχουν εγκαταλειφθεί εδώ και καιρό, με ελάχιστο φωτισμό και πολλές αδυναμίες, τα έργα των υποψηφίων, κυρίως έργα γλυπτικής, είχαν τοποθετηθεί ελεύθερα, ατάκτως ερριμένα, χωρίς σαφή όρια για κάθε καλλιτέχνη. Υπήρχε  μεγάλη δυσκολία να αντιληφθεί κανείς ποιος και τι εκθέτει. 

Εικόνες στο παλιό ΕΜΣΤ στο Ωδείο Αθηνών 

 Η όλη εικόνα, όπως την αντίκρυσα από τον εξώστη ήταν απογοητευτική και μάλιστα όταν η έκθεση αυτή συγκροτείται από υποψήφιους διδάσκοντες. Κινήθηκα βιαστικά ανάμεσα στα εκθέματα αποφεύγοντας να πλησιάσω ακόμη και σε έργα που είχαν ενδιαφέρον. Γιατί πράγματι υπήρχαν τέτοια έργα εγκλωβισμένα στην υπέρμετρη πυκνότητα και αταξία του όλου στησίματος. 

Γιάννης Κόκκαλης 

Κάτι με απωθούσε μέχρις ότου συνάντησα τον φίλο γλύπτη Γιώργο Χουλιαρά που με ξενάγησε στα έργα του υποψήφιου Γιάννη Κόκκαλη όπου έτυχε να βρίσκεται. Πρόκειται για «περι-τεχνήματα» που μου κίνησαν το ενδιαφέρον λόγω της ευρηματικότητας τους και της κατασκευαστικής τους δεινότητας.

Χαρακτηριστικό τους η ατέρμονη κίνηση-περιστροφή, η σύνθεση και η επανάχρηση εξαρτημάτων από την αποσυναρμολόγηση παλαιών συσκευών. Όλα λειτουργούσαν άψογα σε μια αυτόνομη σκοτεινή εσοχή του κάτω επιπέδου του εκθεσιακού χώρου. 

Αποχώρησα, με μια αρνητική αίσθηση κορεσμού. Έμεινα με την εντύπωση ότι κάποιοι από τους υποψηφίους δεν τους ενδιέφερε και πολύ να παρουσιάσουν με τον καλύτερο τρόπο τα έργα τους. Ίσως θα έπρεπε να επιλέξουν έναν επιμελητή.
Κάποιοι άλλοι είπαν ότι η επιλογή των πέντε ήταν ήδη προδιαγεγραμμένη και ίσως αυτή η φήμη συνέβαλε σε αυτή την εικόνα της προχειρότητας στο χώρο του Ωδείου. Ίσως! Δυσάρεστη διαπίστωση γιατί τελικά οι δύο αυτές εκθέσεις ήταν στην ουσία ένα πανόραμα 70 Ελλήνων καταξιωμένων καλλιτεχνών, που είχε ένα ευρύτερο ενδιαφέρον και θα μπορούσε να έχει μια καλύτερη ποιότητα και μια διάρκεια. 

2.

ΟΙ ΚΑΘΟΙΚΙΕΣ ΚΑΙ ΟΙ ΚΑΘΕΝΤΡΕΣ ΣΤΗΝ ΤΖΙΑ:

ΕΚΔΗΛΩΣΗ ΑΝΟΙΧΤΗ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ

ΣΤΗΝ ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΕΛΕΤΩΝ ΤΗΣ ΣΧΟΛΗΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΩΝ ΕΜΠ

Ήταν βέβαια πολύ φυσικό να σπεύσω να παρακολουθήσω αυτή την εκδήλωση την Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου 2017 στην Αίθουσα Τελετών του κτιρίου Αβέρωφ, για τις καθοικιές και τις καθέντρες της Τζιας. Ένα θέμα που σχετίζεται με τις καλύβες και τα μαντριά που κατέγραψα τα τελευταία χρόνια. 

Στο πλαίσιο του κατ επιλογή μαθήματος «Ειδικά Θέματα Οικοδομικής 8ου Εξαμήνου» το 2016, 70 φοιτητές επισκέφτηκαν την Τζιά όπου σε συνεργασία με τους διδάσκοντες: Παναγιώτη Βασιλάτο, Ειρήνη Εφεσίου, Κώστα Καραδήμα, Γιώργο Μακρή, Τάση Παπαϊωάννου και Ελευθερία Τσακανίκα, αποτύπωσαν συστηματικά, τεκμηρίωσαν και κατέγραψαν μια σειρά από αυτά τα απλά και ενδιαφέροντα αγροτικά κτίσματα που η χρήση τους ήταν η διαμονή κατοίκων του νησιού στις περιόδους της καλλιέργειας και της συγκομιδής.

Το υλικό αυτής της καταγραφής οι φοιτητές επεξεργάστηκαν επιστρέφοντας στην Αθήνα, με σειρά αναλυτικών και στην πλειονότητά τους πολύ προσεγμένων σχεδίων. Κατόψεις, όψεις, τομές,  αξονομετρικά και κατασκευαστικές λεπτομέρειες, μαζί με ένα πλούσιο υλικό φωτογραφικής τεκμηρίωσης παρουσιάστηκε στην κατάμεστη αίθουσα τελετών της Σχολής, όπου εκτός από τους φοιτητές και τους διδάσκοντες έδωσαν το παρόν μεγάλος αριθμός κατοίκων και φίλων της Τζιάς μαζί με τον Δήμαρχο Γιάννη Ευαγγέλου. Έγινε σαφές ότι οι φοιτητές στην Τζια δέχθηκαν θερμή φιλοξενία και αποδοχή και παράλληλα αναπτύχθηκαν σχέσεις που φαίνεται ότι θα έχουν και συνέχεια.

Χρίστος Δίπλας, αντιπρόεδρος του Συλλόγου Φίλων Κέας

Μετά τους χαιρετισμούς του Δημήτρη Ησαϊα, Κοσμήτορα της Σχολής,   του Δημάρχου της Κέας και του Χρίστου Δίπλα, αντιπροέδρου του Συλλόγου Φίλων Κέας, την εκδήλωση άνοιξαν οι διδάσκοντες  Κώστας Καραδήμας και Ειρήνη Εφεσίου που παρουσίασαν την πολύχρονη και πετυχημένη διαδρομή του συγκεκριμένου μαθήματος και την όλη θεωρία και πρακτική του όλου εγχειρήματος στην Τζιά. 

ο Κώστας Καραδήμας, Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ

Η Ειρήνη Εφεσίου, καθηγήτρια ΕΜΠ

Ακολούθησαν εκπρόσωποι των φοιτητικών ομάδων που σε σύντομο χρόνο παρουσίασαν εύστοχα το θέμα τους, δίνοντάς μας την δυνατότητα να απολαύσουμε ευαίσθητες εικονογραφήσεις όπου η ψηφιακή σχεδίαση συνδυάζεται εύστοχα με το μολύβι. Παρουσιάζω ενδεικτικά φωτογραφίες από την μέτριας ποιότητας προβολή σε μικρή οθόνη, που σε κάθε περίπτωση δίνουν μια συνοπτική εικόνα. 

Εκπρόσωποι των ομάδων παρουσιάζοντας την δουλειά τους 

Στην συνέχεια ο Παναγιώτης Βασιλάτος, Επίκουρος Καθηγητής προχώρησε στην παρουσίαση κάποιων προτάσεων αποκατάστασης, παρουσία ενός ευρύτερου κοινού που φαίνεται ότι είχε την ελπίδα και περίμενε  κάποιες θεαματικές και ρεαλιστικές λύσεις.

Παναγιώτης Βασιλάτος, Επίκουρος Καθηγητής

Οι προτάσεις δεν είχαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον.  Τα κτίσματα αυτά είναι διάσπαρτα στους αγρούς του νησιού, μακρυά από δρόμους και υποδομές μια και οι ιδιοκτήτες πήγαιναν σε αυτά με ζώα για τις καλλιέργειές και την συγκομιδή. Είναι προφανές ότι μαζί με την ασάφεια του ιδιοκτησιακού καθεστώτος οποιαδήποτε ρεαλιστική πρόταση και χρήση πέφτει στο κενό. Δυστυχώς τα απέριττα και γοητευτικά αυτά κτίσματα εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων φαίνεται ότι θα επιστρέψουν σταδιακά στην φύση από την οποία και προήλθαν. Παραμένουν απλά εξαιρετικά δείγματα που εμπλουτίζουν θετικά τις γνώσεις και τις αξίες των νέων αρχιτεκτόνων.

ο Τάσης Παπαϊωάννου

Η βραδιά έκλεισε με ανοιχτή συζήτηση με το κοινό, που  διηύθυνε ο Τάσης Παπαϊωάννου.

Σημ.Το φωτογραφικό υλικό που παρατίθεται είναι ενδεικτικό και προέκυψε από την επί τόπου φωτογράφιση με δύσκολες συνθήκες φωτισμού, επιλέγοντας τις πιο αποδεκτές λήψεις

3.

ΣΟΔΑ

(Συνεργατική Ομάδα Διπλωματικών Αρχιτεκτονικής) 

Σειρά Διαλέξεων / Συζητήσεων
με τίτλο

«Αθήνα: από το κακέκτυπο στο αντιπαράδειγμα»

Μου κίνησε το ενδιαφέρον το email που ήρθε από τον Γιώργο Παπαματθαιάκη, που εκπροσωπεί μια ομάδα 15 φοιτητών με τον τιτλο ΣΟΔΑ (Συνεργατική Ομάδα Διπλωματικών Αρχιτεκτονικής),  όλοι τελειόφοιτοι της σχολής Αρχιτεκτόνων ΕΜΠ, που δουλεύουν πάνω στη διπλωματική τους εργασία. 

Για πρώτη φορά ίσως στην ιστορία των διπλωματικών, από τον Οκτώβριο του 2016 οι δεκαπέντε φοιτητές οργανώνουν μεταξύ τους συναντήσεις / συζητήσεις στην σχολή, αναζητώντας μια μεγαλύτερη δυναμική, προβληματιζόμενοι γύρω από την κατάσταση της Αθήνας και της αστικότητας που προτείνει. Με γενικότερο τίτλο «Αθήνα: από το κακέκτυπο στο αντιπαράδειγμα», επιχειρούν να διατυπώσουν μία εναλλακτική προσέγγιση απέναντι στο κυρίαρχο παράδειγμα της δυτικής μητρόπολης. 

η αφίσα της ομάδας 

Με το email τους μου ζήτησαν να παρευρεθώ την Πέμπτη 23 Φεβρουαρίου στην πρώτη ομιλία του Δημήτρη Φιλιππίδη, Ομότιμου καθηγητή Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ, στο πλαίσιο της πρώτης ενότητας με τίτλο «Αθήνα στο εδώλιο», για την οποία είχαν διατυπώσει ένα προσεγμένο  εισαγωγικό κείμενο σαν πλαίσιο της συγκεκριμένης προσέγγισης. 

Στην αρχή του κειμένου είχαν παραθέσει δύο χαρακτηριστικές διαφορετικές τοποθέτησεις: 

«Η Αθήνα εμπεριέχει τους σπόρους της ιδανικής πόλης» 

P. V. Aureli, “Cities from Zero” 

«Χειρότερη πρωτεύουσα της Δυτικής Ευρώπης, η Αθήνα» 

Lifo, έρευνα Mercer 2012 

Στόχος έγραφαν,  ήταν να απαντηθούν τα ακόλουθα τρία ερωτήματα: 

Ι. Η Αθήνα αφ’ ενός “αποτυγχάνει” με τρόπο κραυγαλέο και αφ’ ετέρου θεωρείται ότι περιέχει τα χαρακτηριστικά της ιδανικής πόλης. Πώς γεφυρώνεται αυτό το φαινομενικά αγεφύρωτο χάσμα;

ΙΙ. Ποιά είναι η Αθήνα; Αναγνωρίζουμε ή όχι σε αυτήν μία ιδιάζουσα αστικότητα και ποιά θα ήταν τα χαρακτηριστικά της;

ΙΙΙ. Ποιά θα έπρεπε να είναι η Αθήνα; Σε ποιό βαθμό η Αθήνα μπορεί (ή της επιτρέπεται) να παράξει ένα ολοκληρωμένο και ‘ρεαλιστικό’ αντιπαράδειγμα, σε σχέση με το διαδεδομένο δυτικό μοντέλο. Μέσω ποιών συγκεκριμένων τρόπων και παραδειγμάτων; Υπάρχει κάποια προοπτική αυτονόμησης;

Ο Γιώργος Παπαματθαιάκης, με την συμφοιτήτριά του Ξένια …. εκπροσωπώντας την ομάδα ΣΟΔΑ, προλογίζουν την ομιλία του Δ. Φιλιππίδη

Το αμφιθέατρο γέμισε ασφυκτικά. Ο Δημήτρης Φιλιππίδης έκανε μια ανατρεπτική και εξαιρετικά τεκηριωμένη ομιλία με σπάνιες εικόνες και λόγο άμεσο και ουσιαστικό. Τίτλος Η ΚΛΙΜΑΚΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ: ΜΙΑ ΑΣΚΗΣΗ ΓΙΑ ΚΑΛΟΣΥΓΚΕΡΑΣΜΕΝΟ ΚΛΕΙΔΟΚΥΜΒΑΛΟ, παραπέμποντας στο γνωστό έργο του J.S. Bach: Das wohltempperierte Klavier Βοοκ Ι & ΙΙ.

Ο Φιλιππίδης αφιέρωσε την ομιλία του στον Δημήτρη Παπαλεξόπουλο, που πάντα τον απασχολούσαν τα πράγματα που έρχονται και η έννοια της καινοτομίας. Ακολούθησε μια σειρά εύστοχων και αναπάντεχων αναφορών με στόχο να ξεφύγει κανείς από την στατική εικόνα που έχουμε για την πόλη.

Δεν θα αναφερθώ αναλυτικά στην όλη εξαιρετικά ενδιαφέρουσα παρουσίαση και την συζήτηση που κράτησαν σχεδόν δυόμιση ώρες. Θα παραμείνω απλά στις τελικές παροτρύνσεις του Φιλιππίδη στους φοιτητές, που φάνηκαν εγκλωβισμένοι σε τυπικές αναλύσεις και θεωρητικές προσεγγίσεις. 

Ο Δημήτρης Φιλιππίδης, ομότιμος καθηγητής Αρχιτεκτονικής ΕΜΠ

Στόχος είπε, να αποφύγουμε την τυπολατρία και τις ατέρμονες αναλύσεις και να ανακαλύψουμε την έγχρωμη και πολυσήμαντη πραγματικότητα της πόλης, την δυναμική της, την ζωντάνια της και την αυθεντικότητα της. Και να προχωρήσουμε σε προτάσεις με σαφείς στόχους, χωρίς απλοποιήσεις και αδέξιες επεμβάσεις. 

Ξεχάστε τόνισε,  τα μοντέλα και τις κατηγορίες. Τα βιβλία απλά είναι ένα βοήθημα. Δείτε την πόλη με τα δικά σας καθαρά μάτια. Σεβαστείτε αυτό που υπάρχει. Χρειάζεται η επαφή με την πραγματικότητα.  Προχωρήστε με τους δικούς σας όρους, με τα δικό σας εργαλεία με τις δικές σας τις δυνατότητες και τότε αυτό που θα προκύψει θα είναι αυθεντικό, θα είναι γνήσιο, θα είναι σωστό, θα είναι ρεαλιστικό,  θα είναι και ηθικό. Γιατί θα είναι δικό σας.

 Στο πλάισιο αυτό έχουν επίσης  προγραμματιστεί οι ακόλουθες ομιλίες :

Πέμπτη 2 Μαρτίου

--Αναζητώντας εκδοχές της Μεγαλούπολης--
Αλέξανδρος Κιουπκιολής | Καθηγητής Πολιτικών Επιστημών ΑΠΘ
Στέφανος Ροζάνης | Καθηγητής Φιλοσοφίας

Τρίτη 7 Μαρτίου

--Absolute Realism Made in Athens--
Πάνος Δραγώνας | Καθηγητής Αρχιτεκτονικής Παν. Πατρών
Θανάσης Μουτσόπουλος | Καθηγητής Αρχιτεκτονικής Πολυτεχνείου Χανίων.