ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΑΠΡΕΠΕΙΕΣ

με αφορμή δυο άρθρα στον Κυριακάτικο τύπο

φωτογραφία Βασίλης Μαθιουδάκης

Δεν θα σχολιάσω την νέα ανάπλαση του κτιρίου του Υπουργείου Παιδείας στην οδό Μητροπόλεως και την μετατροπή του σε πεντάστερο ξενοδοχείο, που από πρώτη άποψη δεν με κέρδισε. Περιμένω να επισκεφτώ το εσωτερικό του για μια συνολική τοποθέτηση. 

Με κέντρισε όμως για άλλη μια φορά η εξοντωτική συνύπαρξη του με το ταπεινό κεραμοσκεπές εκκλησάκι της Αγίας Δύναμης, με αφορμή το άρθρο της Χαράς Τζαναβάρα, που αναδεικνύει μια προκλητική απρέπεια της εκκλησίας στο παρελθόν. Μια μικρή μονόκλιτη βασιλική που χτίστηκε μεταξύ του 16ου και του 17ου αιώνα και θεωρείται βέβαιο ότι θεμελιώθηκε πάνω σε αρχαίο ναό ο οποίος ήταν αφιερωμένος στον ημίθεο Ηρακλή, γιο του Δία και της Αλκμήνης, σύμβολο της δύναμης, βρέθηκε το 1959 εγκλωβισμένη κάτω από το επιβλητικό κτίριο, που σχεδίασε ο Πάτροκλος Καραντινός με ανάθεση από την Εκκλησία της Ελλάδος σε οικόπεδο που ανήκε στη Μονή Πεντέλης.

Φωτογραφία LIFO

«Αποτροπιάζει τους διερχόμενους την οδόν Μητροπόλεως και εκθέτει τον νεοελληνικόν πολιτισμόν το θέαμα», σχολιάζει ο Κώστας Μπίρης και επισημαίνει ότι η καμαροσκέπαστη Αγία Δύναμη «παρεμορφώθη και εξευτελίσθη κάτω από τον όγκον ενός δύσμορφου κτιρίου».

Και ενώ η πολεοδομική υπηρεσία του δήμου πρότεινε την τροποποίηση του σχεδίου πόλεως ώστε να αποκοπεί ένα μικρό τμήμα του οικοπέδου και να παραμείνει το εκκλησάκι έξω από το περίγραμμα της νέας οικοδομής, επικράτησε η άποψη της μεγιστοποίησης της δόμησης και η εξοντωτική κάλυψη της μικρης εκκλησίας από το νέο κτίριο.

Ο Κώστας Μπίρης χαρακτηρίζει την επέμβαση ώς «ειδεχθές αποτέλεσμα», και προσθέτει ότι το ανέχθηκαν «όλαι αι περί της προστασίας του αρμόδιαι αρχαί».κατονομάζοντας την Υπηρεσία Αναστηλώσεων, τον Οργανισμό Διαχείρισης Εκκλησιαστικής Περιουσίας, αλλά και το υπουργείο, που τότε είχε τα χαρτοφυλάκια της Παιδείας, των Γραμμάτων, των Τεχνών και των Θρησκευμάτων».

Η ασφυκτική συνύπαρξη συνεχίζεται χωρίς ακόμη να είναι ορατή η όποια δυνατή προσπάθεια καλύτερης ανάδειξης, από τους αρχιτέκτονες του νέου Ξενοδοχείου

Άλλη μια κραυγαλέα περίπτωση προβλήθηκε πρόσφατα στον τύπο (Εφημερίδα των Συντακτών 9-10 ΟΚΤ 2016) και αφορά ένα παράδοξο κτίσμα στην Αθήνα, στην οδό Στέντορος 4 στο Βύρωνα, μία πολυκατοικία πάνω από μια εκκλησία ή μια πολυκατοικία που ενσωματώνει στη βάση της μια εκκλησία, ανήκει στην εκκλησιαστική οργάνωση «Χρυσοπηγή» και  πραγματοποιήθηκε την περίοδο της δικτατορίας (;).

Στέντορος 4, Παγκράτι

Το κτίριο δεν έχει νόμιμη άδεια και το θέμα έγινε γνωστό με αφορμή την τοποθέτηση στην ταράτσα κεραίας κινητής τηλεφωνίας, διαδικασία που προσέβαλαν οι περίοικοι μετά την τοποθέτησή της και έτσι έγινε γνωστή αυτή η τερατογένεση.

Η αρχιτεκτονική αποτύπωση για την αδειοδότηση, απεικονίζει την παράδοξη όψη του κτιρίου παραποιώντας τα στοιχεία της, προς το θρησκευτικώτερον με ψευτικά τοξωτά ανοίγματα και άλλα ναοδομικού χαρακτήρα στοιχεία, χωρίς να λείπουν και οι μετέπειτα κλειστές βεράντες.

Σχέδιο όψης που υποβλήθηκε από "μηχανικό" για έκδοση άδειας κεραίας κινητής τηλεφωνίας (καμινάδα)

Με όλο το σεβασμό προς τους Άγιους Πατέρες δεν πρόκειται για κάποια σπάνια δείγματα αρχιτεκτονικής απρέπειας. Υπάρχουν και άλλα αντίστοιχα παραδείγματα και εξ όσων γνωρίζω, συχνά παραποιούνται εγκεκριμένες από τα θεσμοθετημένα συμβούλια, πολύ ενδιαφέρουσες αρχιτεκτονικές προτάσεις για νέους ναούς και υποτάσσονται σε συντηρητικές και σκηνογραφικές άψυχες απόψεις της εκκλησίας.

Δεν πρόκειται δυστυχώς για «παρεξήγηση» αλλά για αυθαίρετες παρεμβάσεις που αγνοούν θεσμούς και νομοθεσίες και κυρίως την τρέχουσα αρχιτεκτονική πραγματικότητα που τολμά και εξελίσσεται διεθνώς.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση.