Η ΝΕΑ ΠΡΟΒΛΗΤΑ –ΤΟΠΟΣΗΜΟ ΤΟΥ ΦΑΛΗΡΟΥ (ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ)

ΜΕΡΟΣ 2ο και  3ο

νεώτερες σκέψεις, συσχετισμοί, διαπιστώσεις

με αφορμή την παρέμβαση της Ανδρομάχης Δαμαλά
(ΣΧΟΛΙΑ+ΠΡΑΚΤΙΚΑ+ ΣΥΜΜΕΤΟΧΕΣ)

Α΄ΒΡΑΒΕΙΟ,  Αρχιτεκτονική μελέτη Point Supreme Architects,

  Μέσα στην δίνη της ψηφοφορίας για το νέο Μνημόνιο, επανέρχομαι στον αρχιτεκτονικό διαγωνισμό για το τοπόσημο του Φαλήρου, με αφορμή  το email που μου έστειλε  η αρχιτέκτων Ανρομάχη Δαμαλά, μέλος της κριτικής επιτροπής στην οποία συμμετείχαν και οι  Παρασκευοπούλου  Σοφία, Δαούτη Στυλιανή, Χολέβα Λενούσα, Σωτηρίου Γεώργιος,  Πετρακόπουλος Πέτρος,  και Τριποδάκης Αλέξανδρος.

Β΄ΒΡΑΒΕΙΟ,  Αρχιτεκτονική μελέτη:

Δ. Σαγώνας, Π. Λαχανά, Κ. Νομικού και E, Νικητοπούλου (αρχιτέκτονες συνεργάτες: Νασοπούλου Κωνοταντίνα, Ραυτοπούλου Ναταλία - Χριστίνα, πολιτικός μηχανικός: Ο. Ζαρζούρας, μηχανολόγος μηχανικός: Κ. Σουρίλας, ηλεκτρολόγος μηχανικός: Π. Γεωργογιάννη).

 

Εκτός από τις διαφοροποιημένες προσωπικές της απόψεις για το πρώτο βραβείο  που καταγράφονται στα πρακτικά του Διαγωνισμού (διαβάστε τα  πατώντας εδώ), επισυνάπτει φωτογραφίες από τις συμμετοχές που ξεχώρισαν, καθώς και ένα κείμενο   προβληματισμού (διαβάστε το  πατώντας εδώ) στο οποίο διαπιστώνει και προτείνει συνοπτικά:

- …τα 7 μέλη της Επιτροπής  είχαμε την ευκαιρία 

α.  να αντιμετωπίσουμε προτάσεις με μεγάλη απόσταση μεταξύ τους ως προς το ήθος και το ύφος της Αρχιτεκτονικής που εισηγούντο   και

β.    να αντιπαραθέσουμε τις προσωπικές μας εκτιμήσεις γύρω από το ιδιαίτερο και εξαιρετικά σημαντικό θέμα δημόσιου χώρου, αυτό του «Σήματος» του παραλιακού μετώπου της Αθήνας.

Γ΄ΒΡΑΒΕΙΟ,  Αρχιτεκτονική μελέτη:

A. Λαδά, A. Αθανασιάδης, Ι. Νικολάου, H. Παγώνα, Σ. Αξιωτάκης (αρχιτέκτονες συνεργάτες: CFCOMPANY - Κουτσίκος & Φαφαλιός Αρχιτεκτονική, Π. Γκατσόπουλος, πολιτικός μηχανικός: Ι. Κουφαλιτάκης, μηχανολόγος μηχανικός: Γ. Βιτζηλαίος)

-…να παρουσιάζονται δημόσια οι μελέτες και να ακολουθεί δημόσιος διάλογος. Έτσι ώστε οι κριτές να «κρίνονται» και τα κριτήρια περί Αρχιτεκτονικής να «φωτίζονται».

- …θέλω να προτείνω και ειδικά στους πανεπιστημιακούς συναδέλφους: Οι μελέτες του 1ου βραβείου (ή και όσες προτείνονται για βραβεία) να εισάγονται για διδασκαλία στα Πανεπιστήμια, να αναλύονται τόσο από τους διδάσκοντες όσο και από τους ίδιους του μελετητές και να σχολιάζονται από τους φοιτητές. Να προκύπτει με αυτό το τρόπο και η διδακτική αξία της βραβευθείσας πρότασης.

ΕΞΑΓΟΡΑ: 794920ΑR97

-«Την πλειονότητα των διαγωνιζόμενων αποτελούσαν νεαροί συνάδελφοι. Ελπιδοφόρο ! Αλλά η απουσία, σε ένα τόσο σημαντικό θέμα, υπολογίσιμου αριθμού διακεκριμένων αρχιτεκτόνων, που αρθρώνουν σημαντικό αρχιτεκτονικό λόγο στην ελληνική πραγματικότητα, αποτελεί ένα μεγάλο ερωτηματικό».

ΕΞΑΓΟΡΑ:  895784AV23

 Με βρίσκουν απόλυτα σύμφωνο οι προτάσεις αυτές. Επιπρόσθετα θα ήθελα να αναφερθώ στην τελευταία διαπίστωση σχετικά με την συμμετοχή γνωστών διακεκριμένων αρχιτεκτονικών γραφείων τα οποία χειμάζονται αυτή την περίοδο και τα περισσότερα λειτουργούν με ένα διαφορετικό τρόπο από αυτόν των  νέων  συναδέλφων. Για μια σοβαρή διερεύνηση και προετοιμασία για ένα αρχιτεκτονικό διαγωνισμό, υπάρχουν σοβαρά έξοδα που είναι ασυμπίεστα και δυστυχώς δεν μπορούν να καλυφθούν. Τ Άμεσα επεσήμανα έντονα,  στην τότε γενική γραμματέα Μαρία Κάλτσα για τον διαγωνισμό αυτό, ότι δεν είναι λογικό να ζητείται  μακέτα σε κλιμακα 1:100, διαστάσεων τουλάχιστον 70Χ100 σε ένα διαγωνισμό με πρώτο βραβείο  μόνο 9 000 €. Παρά τα SMS και τα τηλέφωνα ουδέποτε έγινε ορθή επανάληψη.  Νομίζω για τους ίδιους λόγους οι συμμετοχές για τον Διεθνή Διαγωνισμό για την Πανεπιστημίου μόλις ξεπέρασαν τις 70.

ΕΞΑΓΟΡΑ:  895784AV23

Εκτός από τα κείμενα της  Ανδρομάχης Δαμαλά που μπορείτε να τα διαβάσετε εδώ, το προηγούμενο σχετικό σχόλιο μουσχετικά με τον διαγωνισμό αυτό  στις 16 ΟΚΤ 2012,  θα το βρείτε εδώ

Ακολουθεί σχετικό σχόλιο του Δημήτρη Διαμαντόπουλου:

Διάβασα  το ενδιαφέρον σχόλιο της Άντας Δαμαλά για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και   για  το Α βραβείο του διαγωνισμού για το Σήμα του Φαλήρου, στον οποίο ήταν κριτής. Επειδή σε αυτό καταγράφει αδυναμίες της πρότασης που βραβεύθηκε, που ακουγονται πολύ εύλογες και σημαντικές, θεωρώ αναγκαίο  να  μαθευτούν τα βασικά επιχειρήματα που ανέτρεψαν τις τόσο πολές και σημαντικές  επιφυλάξεις και οδήγησαν στην βράβευση της.

Φιλικά  Δημ. Διαμαντόπουλος.

 
Δίνοντας συνέχεια στο θέμα, εκτιμώ ότι είναι χρήσιμο να δημοσιεύσω, απόσπασμα από τα πρακτικά της Επιτροπής, όπως μου εστάλησαν από την  Ανδρομάχη Δαμαλά, σχετικά με την κρίση του Α΄ Βραβείου, προκειμένου να υπάρχει μια πληρέστερη εικόνα. Σημειώνω ότι και το μαζί με την κα Δαμαλά διαφωνία ως προς το πρώτο βραβείο διατύπωσε και ο Πέτρος Πετρακόπουλος. Η δημοσίευση αυτή θεωρώ ότι θα συμβάλει στον ευρύτερο προβληματισμο και διάλογο σχετικά με τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς και την αξιοπιστία τους, που πρέπει να την περιφρουρήσουμε.

  1o ΒΡΑΒΕΙΟ (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ)
  81818181FO 

Η πρόταση διαφοροποιείται, ως προς τις περισσότερες από τις υποβληθείσες, σε σχέση με την βασική επιλογή της για την προσέγγιση της έννοιας του τοπόσημου.  Παράλληλα καλύπτονται οι στόχοι του Αγωνοθέτη περί αναβάθμισης της θέσης της πόλης και της ανάδειξης του φαληρικού όρμου ως άξονα υπερτοπικού χαρακτήρα.
 Το ενδιαφέρον του συντάκτη επικεντρώνεται στην ανάδειξη της σημασίας της «πλωτής» κατασκευής μέσα από τη διαμόρφωση μιας έντονης λειτουργικής ταυτότητας, που θα ασκήσει ισχυρή έλξη στους χρήστες ποικίλων ηλικιών και προελεύσεων, αλλά και στη σημειολογία «αισθητικής συνέπειας», που παραπέμπει σε ναυτική σήμανση «τσαμαδούρα», για να τονίσει /επιβάλλει  τον χαρακτήρα της παρέμβασης. Λειτουργεί  ως σημείο αναφοράς για τον χώρο και την πόλη, συμβάλλοντας στο μετασχηματισμό της Αθήνας σε παραθαλάσσια – μεσογειακή πολιτεία.
Προς το σκοπό αυτό, η λειτουργία της κατασκευής αναδεικνύεται και ενισχύεται όχι μόνο ως πυρήνας πολιτιστικός και ψυχαγωγικός αλλά και κύρια ως σταθμός αφίξεων και αναχωρήσεων για την εξυπηρέτηση ενός ευρύτερου δικτύου θαλάσσιας συγκοινωνίας ferry boat και ταξί, που θα συνδέει πληθώρα παραθαλάσσιων προορισμών της ακτογραμμής του Σαρωνικού από τον Πειραιά ως το Σούνιο.
Η επιτροπή θεωρεί ότι η μελέτη πετυχαίνει το στόχο της, καθιστώντας, πράγματι την πρόταση ουσιαστικό πόλο έλξης τόσο για την κίνηση όσο και τη στάση πολυάριθμων επισκεπτών-μετακινούμενων.
 Ασφαλώς είναι συναρτημένη με ένα ευρύτερο πρόγραμμα ανάκτησης και ανάδειξης του θαλάσσιου μετώπου της πόλης που αποτελεί, αναμφίβολα, αδήριτη και επιτακτική ανάγκη για το σύνολο των κατοίκων της Αττικής. Παράλληλα, η υλοποίηση της, σε ό,τι αφορά τη συγκεκριμένη παρέμβαση, στη φάση της εφαρμογής προϋποθέτει  περαιτέρω εξειδικευμένες μελέτες και έρευνες για την λήψη όλων των απαραίτητων λειτουργικών μέτρων προς εξυπηρέτηση των σκαφών και των επιβατών του προτεινομένου δικτύου.
Συγχρόνως η πρόταση συμβάλλει με επιτυχία όχι μόνο στην ανταποδοτικότητα του Πάρκου αλλά και μακροπρόθεσμα στην οικονομική αναζωογόνηση ολόκληρης της περιοχής του θαλάσσιου μετώπου. Από τη μία η ποικιλία νέου τύπου δραστηριοτήτων εφήμερου χαρακτήρα που δύνανται να προταθούν απευθύνονται σε όλες τις ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες, μετατρέποντας την εξέδρα σε μοναδικό προορισμό. Από την άλλη ο μητροπολιτικός χαρακτήρας του Πάρκου ενισχύεται με τη δυνατότητα πρόσβασης από τη θάλασσα και την ένταξη ολόκληρης της περιοχής σε ένα ευρύτερο θαλάσσιο δίκτυο
Από πλευράς μορφολογικής, η επιτροπή κρίνει ότι η πρόταση πετυχαίνει χωρίς διάθεση εντυπωσιασμού ή επινόησης πρωτοποριακών καινοτόμων αντιμετωπίσεων, την εξασφάλιση μιάς ισχυρής και σαφούς παρουσίας, αντιληπτικά αναγνωρίσιμης για το ευρύτερο κοινό, κυρίως μέσα από τη δημιουργία του μεγάλου τετράγωνου επίπεδου στεγάστρου της. Παράλληλα εναρμονίζεται με τη δεδομένη κατασκευή της προβλήτας και της εξέδρας και είναι συνεπής προς το ρόλο της παρέμβασης ως γέφυρας μεταξύ στεριάς και θάλασσας που προέρχεται από την πρώτη αλλά ανοίγεται πειστικά προς τον ευρύ ορίζοντα της δεύτερης.  Σ΄αυτό βοηθάει, ασφαλώς, η διακριτική διαμπερότητα της, αλλά κύρια η πρόβλεψη του μεγάλου θεωρείου - κερκίδων προς το Σαρωνικό και το νότο.
Από πλευράς λειτουργικής επίσης η πρόταση πείθει για τη δυνατότητά της να φιλοξενήσει με επάρκεια πλήθος επισκεπτών στα μεγάλα περιμετρικά σκιερά «καταστρώματα», αλλά και στις υπερκείμενες βεράντες της.
Σε ό,τι αφορά την κατασκευή και το φορέα της, εμφανίζεται απλή και συμβατή με τη βάση της - το ικανό ύψος του χωροδικτυώματος του στεγάστρου εξασφαλίζει τη δυνατότητα για εξυπηρέτηση διάφορων εγκαταστάσεων φωτισμού, ήχου, προβολών, ανάρτησης και για την πραγματοποίηση ποικίλων εκδηλώσεων και δραστηριοτήτων.
Τέλος σε ό,τι αφορά σχετικά με την αισθητική της πρότασης, η επιτροπή θεωρεί ότι η ρηξικέλευθη αντιμετώπιση της συνιστά ένα σχόλιο με κριτική διάθεση, που χρησιμοποιεί μορφές, χρώματα και γενικά ένα λεξιλόγιο αναγνωρίσιμο από στεριά και από θάλασσα,  από το μέσο πολίτη, ενώ ταυτόχρονα παραπέμπει σε εμπειρίες και τρόπο ζωής ενός χαμένου παρελθόντος, που αξίζει να επικαιροποιηθεί.
Τέλος, η μελέτη χαρακτηρίζεται, συγκριτικά και με τις υπόλοιπες μελέτες, από την οικονομία κατασκευής και συντήρησης, γεγονός που την καθιστά εύκολα υλοποιήσιμη.
Παράλληλα Η στιβαρότητα και η λιτότητα της κατασκευής και της ογκοπλασίας της επιτρέπει την εναλλακτική αντιμετώπιση της αισθητικής της με ποικίλους τρόπους, ώστε να εξασφαλιστεί η απαραίτητη εναρμόνισή της με την αισθητική του πάρκου από το οποίο προέρχεται.
Ως άποψη των  Ειδικών Τεχνικών Συμβούλων αναφέρθηκαν τα εξής :
1. Στατικός : Ο φέρων οργανισμός είναι επαρκής 
2. Η/Μ Μηχανικός :  Η Η/Μ προσέγγιση είναι ανεπαρκής. Λόγω όμως της μορφής του κτιρίου (κουτί σκιασμένο) δεν θα έχει προβλήματα στην επεξεργασία της.
3. Εικαστικός :  Η μακέτα και τα σχέδια της συγκεκριμένης πρότασης χαρακτηρίζονται από πρωτοτυπία, αισθητική συνέπεια και εξαιρετικό βαθμό επεξεργασίας της ιδέας.
Είναι μια λύση η οποία επινοεί πολλαπλές χρήσεις για τον τόπο αλλά και την ευρύτερη περιοχή, ενώ οι χρήσεις αυτές και η καθημερινή παρουσία των κατοίκων ή των επισκεπτών θα δώσουν στην πρόταση τον χαρακτήρα ενός εναλλακτικού τοπόσημου.
Πέραν της ενδιαφέρουσας εικαστικά επεξεργασίας της ιδέας είναι εμφανής και ο κριτικός χαρακτήρας της πρότασης γύρω από σειρά ζητημάτων, γεγονός το οποίο αποτελεί ένα από τα βασικά ζητούμενα κάθε σύγχρονης δημιουργίας. Η λύση οικειοποιείται την καλλιτεχνική πρακτική μιας παρέμβασης η οποία συνυπάρχει διακριτικά στον δημόσιο χώρο, επαναλαμβάνοντας στοιχεία της ανεπίσημης μορφολογίας του αστικού περιβάλλοντος. Λεπτομέρειες όπως τα πλωτά δρώμενα, η διάχυση των μορφών, κινουμένων ή μη, στην θάλασσα καθώς και η θέα των επιβατών από τα διερχόμενα πλεούμενα προσθέτουν πιθανές ενδιαφέρουσες εικόνες σε μια προσπάθεια πρόβλεψης των υλοποιημένων συνθηκών.        
Τα δύο μειοψηφούντα μέλη της Επιτροπής Ανδρομάχη Δαμαλά και Πέτρος Πετρακόπουλος διαφοροποιούνται εν μέρει από την ως άνω κριτική . 
Το κείμενο της κας Δαμαλά έχει ήδη δημοσιευτεί εδώ, ακολουθεί το κείμενο του Πέτρου Πετρακόπουλου για το Α΄ Βραβείο 
Η φιλοσοφία της κρίσης της επιτροπής έχει μια συγκεκριμένη βάση και ως «μέσο πίεσης» προς τη Πολιτεία, να αντιμετωπίσει το σοβαρότατο θέμα της ανάκτησης του θαλασσίου μετώπου από τους πολίτες της Αθήνας για τους πολίτες της Αθήνας, έχει μια ιδιαίτερη αξία. Συνθετικά, η πρόταση μπορεί να διαθέτει απλοϊκότητα, ίσως και επιτηδευμένη αφέλεια, όμως δικαιώνει τις βασικές επιλογές της, δημιουργώντας ένα «λειτουργικό» τοπόσημo. 
Όπως όμως διατύπωσα και κατά την κριτική διαδικασία, συμμεριζόμενος και ορισμένες από τις διατυπωθείσες απόψεις της Α. Δαμαλά, εκφράζω την επιφύλαξη μου, κατά πόσο στη συγκεκριμένη θέση αρμόζει ένα τέτοιο τοπόσημο, θεωρώντας ότι η συγκεκριμένη ενδιαφέρουσα και γεμάτη «ζωντάνια» πρόταση θα είχε πολύ καλύτερη εφαρμογή σε άλλη θέση του μετώπου και συγκεκριμένα στο τέλος της esplanade προς τη θάλασσα, τόσο λόγω της φύσης της (σταθμός επιβίβασης σε πλωτά μέσα), όσο και λόγω των τεχνικών δυνατοτήτων που παρέχει η συγκεκριμένη θέση, όσον αφορά στην προστασία από το κύμα και στη δυνατότητα ελλιμενισμού-αναμονής των πλωτών μέσων που προβλέπει η πρόταση. 

Με την ευκαιρία των πρόσθετων στοιχείων παραθέτω στην συνέχεια ,  την συμμετοχή του Ηρακλή και της Ισμήνης Κουρούνη με κωδικό αριθμό ii13102810 που μου έστειλαν προς δημοσίευση, μαζί με τα σχόλια από τα πρακτικά της επιτροπής, για την πληρέστερη ενημέρωσή σας. Η μελέτη αυτή δεν διακρίθηκε.

Αρχιτεκτονική μελέτη: Ηρακλής και Ισμήνη Κουρούνη, Μη διακριθείσα συμμετοχή με αριθμό ii13102810 

Αρχιτεκτονική μελέτη: Ηρακλής και Ισμήνη Κουρούνη, Μη διακριθείσα συμμετοχή με αριθμό ii13102810 

Αρχιτεκτονική μελέτη: Ηρακλής και Ισμήνη Κουρούνη, Μη διακριθείσα συμμετοχή με αριθμό ii13102810

ΙΙ13102810 (ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ)

Η μελέτη προτείνει τη διαμόρφωση μιας αλληλουχίας λοφοειδών εξάρσεων πάνω στο τετράγωνο σχήμα της εξέδρας.

Τα ροϊκά σχήματα κρίνονται ενδιαφέροντα ως νοηματικά στοιχεία χαρακτηρισμού της ως τοπόσημου, αν και το έργο στο σύνολο του παραπέμπει περισσότερο σε τμήμα γήινου τοπίου που δεν συνομιλεί με την θάλασσα, που το περιβάλλει. Όμως και η απαίτηση για το μονοσήμαντο  της επέμβασης δεν ικανοποιείται διότι:

α)  η χρήση «εδαφικών» μορφών και καμπύλων  που συναντώνται στο πάρκο ή σε παρακείμενα μεγάλα κτίρια-τοπόσημα,  δεν την σηματοδοτεί σε σχέση με το ευρύτερο περιβάλλον της και δεν της προσδίδει κάποια ιδιαίτερη ισχυρή ταυτότητα.

β) η  μεταλλική κατασκευή της πρότασης είναι συγγενής με αυτήν του παρακείμενου beach volley και μπορεί να συσχετισθεί μ’αυτό.

Στο μεγαλύτερο τμήμα του υπαίθριου χώρου δεν είναι δυνατή η πρόσβαση ΑΜΕΑ.

Ακολουθεί το σχετικό σχόλιο του Δημήτρη Φιλιππίδη με αφορμή το Α΄Βραβειο που στάλθηκε στις 11-ΧΙ-2012

 

Δημήτρης Φιλιππίδης

Ένα τέτοιο θέμα έχει πολλά αγκάθια που ξεπερνούν τις οποιεσδήποτε τυπικές αδυναμίες, προγραμματικές και οργανωτικές, της προκήρυξης του σχετικού διαγωνισμού. Πριν καν δει κανείς τα αποτελέσματα της κρίσης, όπως δημοσιεύτηκαν, μπορούσε εύκολα να διαρωτηθεί τι στο καλό θα εκπροσωπούσε μια τέτοια προβλήτα σε ένα τέτοιο σημείο της πολύπαθης παραλίας του Φαλήρου, που τώρα βρίσκεται σε φάση ανα-σχεδιασμού.....

ΓΙΑ ΤΗΝ ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΟΥ ΤΟΥ Δ. ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ ΠΑΤΕΙΣΤΕ ΕΔΩ

ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΗΓΟΥΜΕΝΗ ΣΧΕΤΙΚΗ ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΤΕΙΣΤΕ ΕΔΩ

ΓΙ