ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΛΟΝΔΙΝΟ Νο 30

 Γλυπτικές εγκαταστάσεις από τον EL  ANATSUI 

από την Γκάνα στην Tate Modern

και τον βρετανό ANTONY GORMLEY στην White Cube

Επανέρχομαι σήμερα, μετά από ικανό διάστημα, στις γνωστές ανταποκρίσεις από το Λονδίνο, ξεκινώντας με δύο ξεχωριστές εκθέσεις από δύο εντελώς διαφορετικούς καλλιτέχνες. Από τον El Anatsui από την Γκάνα, όπου ζει και εργάζεται και τον βρετανό Antony Gormley, που μας συγκίνησε πρόσφατα με την τελευταία του εγκατάσταση στην Δήλο, με τίτλο SIGHT, προϊόν σύμπραξης της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων και του ΝΕΟΝ. Και οι δύο εκθέτουν γλυπτικές συνθέσεις, ο πρώτος στην Turbine Hall της Tate Modern και ο δεύτερος στην γνωστή γκαλερί White Cube του Λονδίνου, εκφράζοντας με διαφορετικό τρόπο την έννοια του χειροποίητου, παραπέμποντας παράλληλα σε αρχέγονες μορφές. Ο El Anatsui ακολουθώντας και λόγω καταγωγής τα βήματα μιας ναΐφ προσέγγισης, υφαίνοντας μνημειώδεις γλυπτικές εγκαταστάσεις από μεταλλικά καπάκια μπουκαλιών με σύρματα και ο δεύτερος, αξιοποιώντας μια πιο προχωρημένη τεχνολογία, μορφοποιεί σε ανθρώπινες μορφές μέταλλο, μπετόν και ψημένο πηλό.

Α.

EL ANATSUI: «BEHIND THE RED MOON» 

ΣΤΗΝ TATE MODERN

Γεννημένος στην Γκάνα το 1944, ο El Anatsui του δόθηκε η δυνατότητα να αντιπαρατεθεί με τη βιομηχανική κλίμακα του Turbine Hall του κτιρίου της TATE Modern, εντάσσοντας αιωρούμενες ελεύθερες γλυπτικές φόρμες ως ένα έργο τέχνης σε τρεις πράξεις.

Το Turbine Hall μου θυμίζει πλοίο. Σκεφτόμουν την κίνηση και την ιδέα του κόκκινου πανιού. Αυτό το έργο πραγματεύεται μια ιστορία συνάντησης και κίνησης ιδεών και ανθρώπων, σημειώνει ο καλλιτέχνης αναφερόμενος στο πρώτο του έργο με τίτλο ACT I: THE RED MOON που κρέμεται στη ράμπα και μοιάζει με ένα μεγαλοπρεπές πανί που φουσκώνει στον άνεμο. Παραπέμπει στα πλοία που μεταφέρουν ανθρώπους και αγαθά σε όλο τον κόσμο από την αρχαιότητα. Και ιδιαίτερα κατά τη διάρκεια του διατλαντικού δουλεμπορίου, οι σκλαβωμένοι αφρικανικοί λαοί πουλήθηκαν και ανταλλάσσονταν με χρυσό, ζάχαρη, οινοπνευματώδη ποτά και άλλα εμπορεύματα. 

Αυτό το κόκκινο και κίτρινο πανί, είναι φτιαγμένο από χιλιάδες επαναχρησιμοποιημένα καπάκια μπουκαλιών και μεταλλικά θραύσματα που τσαλακώθηκαν, θρυμματίστηκαν και συνδέθηκαν με το χέρι με χάλκινο σύρμα σε μοναδικές συνθέσεις. Στην συνέχεια μεγάλα φύλλα συνενώθηκαν για να σχηματίσουν τεράστια αφηρημένα πεδία χρώματος, σχήματος και γραμμής. Παρά το γεγονός ότι τα έργα είναι μνημειώδη σε κλίμακα, είναι ευέλικτα και προσαρμόσιμα στις αλλαγές.

Ο Anatsui απασχολεί  στη δουλειά του στο στούντιο του δεκάδες βοηθούς και όλοι μαζί  συνεργάζονται για να ράψουν και να συναρμολογήσουν τα γλυπτά του με το χέρι. Οι συνδέσεις γίνονται οργανικά μεταξύ υλικών, σχημάτων και χρωμάτων καθώς οι συνθέσεις συνδυάζονται μεταξύ τους. Τα εύκαμπτα κρεμαστά γλυπτά ενσωματώνουν την ιδέα του Anatsui για τη «μη σταθερή μορφή» και  μπορούν να εμφανιστούν σε διαφορετικές διατάξεις σε κάθε ξεχωριστή εγκατάσταση.

Το δεύτερο έργο με τίτλο ACT II: THE WORLD είναι ένα γλυπτό μπροστά από τη γέφυρα Turbine Hall που αποτελείται από πολλαπλά αιωρούμενα στοιχεία σε κατάσταση κίνησης. Παραπέμπουν σε μια χαλαρή ομαδοποίηση ανθρώπινων μορφών, που όταν τα βλέπει κανείς από μια συγκεκριμένη θέση στη γέφυρα, τα κατακερματισμένα σχήματα συγκλίνουν στην ενιαία κυκλική μορφή της Γης. Ο κύκλος αντηχεί το κόκκινο φεγγάρι του πανιού ως συναδελφικό ουράνιο σώμα.

Την τελική πράξη, με τίτλο ACT III: THE WALL συγκροτεί ένας μνημειώδης μαύρος τοίχος που εκτείνεται από το δάπεδο μέχρι την οροφή. Το ενδιαφέρον του Anatsui για τα τείχη έχει τις ρίζες του στην αρχαία ιστορία του χωμάτινου τείχους του Notsie (σημερινό Τόγκο). 

Αντικρίζοντας το κίτρινο πίσω μέρος του πανιού, ο τοίχος μπορεί να υποδηλώνει την άφιξη στην ακτή, όπου μεταλλικές πινελιές υψώνονται από το έδαφος στη βάση του τοίχου, μοιάζοντας με κύματα που σκάνε σε βραχώδεις κορυφές. Για τον Anatsui, η χρήση του μαύρου αναφέρεται στην ήπειρο της Αφρικής.

Β.

ANTONY GORMLEY: “BODY POLITIC”

ΣΤΗΝ WHITE GALLERY

Πρόκειται για την δεύτερη σημαντική έκθεσή του που απολαμβάνουμε στο Λονδίνο μετά την μεγάλη αναδρομική του έκθεση στην Royal Academy of Arts που εγκαινιάστηκε στις 21 Σεπτεμβρίου του 2019 και παρουσιάστηκε εδώ.

Αυτή την φορά στην νέα του έκθεση με τίτλο Body Politic, στην γνωστή αυτή γκαλερί WHITE CUBE, κατανέμει τα έργα του σε πέντε διακριτές ενότητες, όπου διερευνά τη σχέση του ανθρώπινου είδους, με τον βιομηχανικά κατασκευασμένο βιότοπό του. Για τον Gormley, αυτό έρχεται σε μια επείγουσα στιγμή που η ανάγκη μας για καταφύγιο βρίσκεται σε δυναμική ένταση με την ανάγκη μας να περιπλανόμαστε: τη θεμελιώδη μεταναστευτική μας φύση.

1.

Αμέσως μετά την είσοδό μας στον κεντρικό εκθεσιακό διάδρομο της γκαλερί, οκτώ γλυπτά από σκυρόδεμα εντάσσονται σε μια γραμμική πορεία, χυτευμένα στην κλίμακα του σώματος του καλλιτέχνη, αποκαλύπτοντας ένα φάσμα στάσεων του σώματος –άλλοτε συμπιεσμένο και άλλοτε τεντωμένο.

Μικρά τετράγωνα στόμια στη θέση του στόματος προσφέρουν οπτική πρόσβαση μέσα σε ένα κενό μεγέθους σώματος, που όπως τονίζει ο Gormley Gormley: «Το μόνο μέρος όπου μπορούμε να βρούμε αληθινή ελευθερία είναι μέσα στο απέραντο σκοτάδι του σώματος που είναι διαθέσιμο όταν το σώμα είναι ακίνητο. Αυτά τα έργα προκαλούν και ενσαρκώνουν τον χώρο στον οποίο μπαίνουμε όλοι τη στιγμή που κλείνουμε τα μάτια μας. Θεωρώ ότι αυτό είναι ο πιο κατάλληλος και ισχυρός χώρος προσωπικής ελευθερίας και αυτά τα έργα τον γιορτάζουν.»

2.

Στη επόμενη ενότητα που εντάσσεται στην αίθουσα North Gallery μια σειρά από έξι οξειδωμένα γλυπτά από χυτευμένες δικτυωτές μεταλλικές ράβδους, που επιτρέπουν στο χώρο και το φως να περάσει μέσα από αυτά,  γεφυρώνοντας τον γλυπτικό και αρχιτεκτονικό χώρο. Σε αντίθεση με τους κανόνες της γλυπτικής τα έργα άλλοτε στηρίζονται στους τοίχους της γκαλερί, άλλα τους αγγίζουν, εμπλέκοντας την αίθουσα ως μέρος του έργου και κάνοντας τους επισκέπτες να συνειδητοποιήσουν τη θέση τους, καθώς και την κίνησή τους μέσα σε αυτό.

3.

Στην αίθουσα 9x9x9 που αποτελεί την τρίτη ενότητα, εντάσσεται το έργο με τίτλο Stand (2023), μία ανθρωπόμορφη σύνθεση από χαλύβδινα ορθογώνια παραλληλόγραμμα που φτάνει σχεδόν τα 5 μέτρα ύψος, αποκαλύπτοντας την ικανότητα της γλυπτικής να είναι εστία ελπίδας αλλά και φόβου.

4.

Η τέταρτη ενότητα στην South Gallery I, τοποθετείται μια γλυπτική σύνθεση που συγκροτείται από μαύρες χαλύβδινες λάμες πάχους 40 χιλιοστών και πάχους 5, που εκτείνονται από το δάπεδο, την οροφή και τους τοίχους, συγκλίνοντας στο κέντρο του δωματίου για να δημιουργήσουν μια μορφή σώματος από τεθλασμένες οριζόντιες και κατακόρυφες διατάξεις, αποκορύφωμα μιας κορυφαίας αφαιρετικής συνθετικής τρισδιάστατης χειρονομίας του καλλιτέχνη, αφήνοντας το κοινό ελεύθερο να το περιεργαστεί.

5.

Η πέμπτη και πιο εντυπωσιακή ενότητα με τίτλο Resting Place (2023), ξεδιπλώνεται στην έκταση της αίθουσας South Gallery II, δημιουργώντας από πρώτη ματιά ένα πυκνό αστικό τοπίο, που τελικά πρόκειται για 244 μορφές ανθρωπίνου σώματος, από ορθογώνια διαφορετικού μεγέθους πρίσματα από ψημένο πηλό. 

Ευρηματική συνολική σύνθεση με επί μέρους απρόσμενες μορφές που αποκαλύπτουν κάθε είδους στάσεις σωμάτων σε ηρεμία, επιρρεπή, στρυμωγμένα, εμβρυϊκά, με περιορισμένο χώρο για να κινηθείς ανάμεσά τους.

Ξυπνούν μια σειρά καταστάσεων, σημειώνει ο καλλιτέχνης, από την εγκατάλειψη πτωμάτων στην παραλία, μέχρι τα δεινά εκείνων που έχουν εκτοπιστεί βίαια από κρίσεις συγκρούσεων, την μετανάστευση, την κλιματική αλλαγή ή την έλλειψη πόρων.

Η έκθεση ολοκληρώνεται και με ένα συναρπαστικό video, που παρουσιάζει τις σκέψεις του καλλιτέχνη και τους τρόπους υλοποίησης των συγκεκριμένων έργων στο εργαστήριο του με τους συνεργάτες του.

Σύντομα πρόκειται να εκδοθεί και ο κατάλογος της έκθεσης Body Politic με κείμενο της Teresa Kittler, που μπορείτε να παραγγείλετε εδώ.

 Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση