«ΜΗΔΕΙΑ» ΤΟΥ ΜΠΟΣΤ 

ΣΤΟ ΘΕΑΤΡΟ ΤΗΣ ΕΠΙΔΑΥΡΟΥ

από τον Κουν στον Καλαβριανό, 45 χρόνια μετά

Όταν τα φώτα σβήνουν στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου…

Μετά την μαγική στιγμή που τα φώτα σβήνουν στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου, απολαύσαμε το Σάββατο 9 Ιουλίου 2022, μια ξεχωριστή θεατρική παράσταση του πολυτάλαντου Γιάννη Καλαβριανού, απόφοιτου της Ιατρικής Σχολής του ΑΠΘ, του Τμήματος Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ, διδάκτορα του ίδιου Τμήματος και ταυτόχρονα σημαντικού θεατρικού συγγραφέα και σκηνοθέτη, που σκηνοθέτησε το έργο ενός άλλου πολυτάλαντου ζωγράφου, γελοιογράφου, συγγραφέα, διαφημιστή, πεζογράφου και στιχουργού, του ανεξάντλητου Μέντη Μποσταντζόγλου ή Μποστ.

Μέντης Μποσταντζόγλου ή Μποστ 1918-1995, Γιάννης Καλαβριανός

Ο Καλαβριανός μαζί με μία ομάδα άξιων συνεργατών απογείωσαν την παράσταση «Μήδεια», μια εκρηκτική κωμωδία επίκαιρη για τη σύγχρονη πραγματικότητά, παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου. Ένα έργο γραμμένο το 1993 σε δεκαπεντασύλλαβο, για τον υπέρμαχο του νεοελληνικού έργου σκηνοθέτη Θανάση Παπαγεωργίου του Θεάτρου ΣΤΟΑ, που παίχτηκε με επιτυχία με σκηνικά του Μπόστ, και την ανεπανάληπτη Λήδα Πρωτοψάλτη στον ρόλο της Μήδειας το 1993-1994 και επαναλήφθηκε το 2015 στο Ηρώδειο στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών.

Η Λήδα Πρωτοψάλτη στον ρόλο της Μήδειας στο Θέατρο Στοά, 1993

Από την παράσταση Μήδεια, 2022

Φέτος στο κατάμεστο μαγικό θέατρο της Επιδαύρου, μετά την ακύρωση της πρεμιέρας της Παρασκευής, παρακολουθώντας την παράσταση, την εκφορά του λόγου, την ζωντάνια και τον ρυθμό της κίνησης, την μουσική, τα σκηνικά και τα κοστούμια, καθώς και το «μπρίο» του έργου, αυτόματα ήρθαν στην μνήμη μου δύο εμβληματικές παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης, που έζησα στο ίδιο θέατρο 45 χρόνια πριν, το 1977, την «Ειρήνη» και την Πολιτική Κωμωδία «Αχαρνής» ή «Αχαρνείς» του Αριστοφάνη, σκηνοθετημένες από τον Κάρολο Κούν.

Και ένοιωσα όσο παρακολουθούσα την παράσταση, αυτό το παράξενο, το λεγόμενο “déjà vu”, κάνοντας αυτόματους και αυθόρμητους συσχετισμούς που ενισχύοντο και από τις θερμές αντιδράσεις του κοινού. Ομολογώ είχα καιρό να απολαύσω και να χαρώ έτσι με αυτό τον τρόπο μια παράσταση στην Επίδαυρο.

Από τις παραστάσεις στο θέατρο της Επιδαύρου

Άνω: «Αχαρνείς» του Αριστοφάνη, 1977, φωτό από την έκδοση του Μουσείου Μπενάκη Διονύσης Φωτόπουλος, σκηνογράφος, Αθήνα. 2005

Κάτω: «Μήδεια» του Μπόστ, 2022

Ο Καλαβριανός βρέφος τότε, (γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1974) σκηνοθέτησε με την ίδια εκείνη τότε «τρέλα» και ρυθμό αυτή την παράσταση, και ο Θοδωρής Οικονόμου έγραψε μουσική που εκτελούσαν επί σκηνής οι Παρασκευάς Κίτσος (κοντραμπάσο), Θοδωρής Οικονόμου (πιάνο–μουσική διεύθυνση), Δημήτρης Χουντής (σοπράνο σαξόφωνο) και Μαρία Χριστίνα Harper (άρπα).

Οι επί σκηνής μουσικοί

Μια μουσική αντάξια θα έλεγα της υπέροχης τότε μουσικής του Χρήστου Λεοντή που είχε γράψει και για τις δύο παραστάσεις. Η ενδυματολόγος Βάνα Γιαννούλα σχεδίασε πολύχρωμα, παράταιρα, πολυσύνθετα και χαρούμενα κοστούμια, με μια γοητευτική υπερβολή που με τις περούκες της Ελένης Πανέτσου, συναγωνίζονται την αντίστοιχη εμπνευσμένη δουλειά του Διονύση Φωτόπουλου στις παραστάσεις του Κουν. Αφήνω τελευταία τα σκηνικά.

Από τις παραστάσεις στο θέατρο της Επιδαύρου

Άνω: «Μήδεια» του Μπόστ, 2022

Κάτω: «Αχαρνείς» του Αριστοφάνη, 1977, φωτό από την έκδοση του Μουσείου Μπενάκη Διονύσης Φωτόπουλος, σκηνογράφος, Αθήνα, 2005

Ο Φωτόπουλος τότε επέλεξε ξύλινες καλύβες, ικριώματα και λαϊκές κατασκευές, ανατρέποντας τις κλασσικότροπες σκηνογραφικές χειρονομίες που κυριαρχούσαν επί χρόνια στο θέατρο της Επιδαύρου, φέρνοντας ένα νέο πνεύμα με έναν ισχυρό και τολμηρό ρεαλισμό. Και εδώ, αυτή την φορά, η Εύα Μανιδάκη, κινήθηκε στο απόσταγμα των επιλογών του Φωτόπουλου, με μια γλυπτική σύνθεση με τσιμεντόλιθους, που παραπέμπει τόσο στο χρυσό «Σινικό Τείχος» του Μπόστ, η αλλά και στην ταπεινότητα και ίσως την ευτέλεια των κτισμάτων, των αυθαιρέτων, και του ερειπίου, μιας ανώνυμης λαϊκής αρχιτεκτονικής. Μία διευρυμένη απέριττη σύνθεση που τοποθετείται διαγώνια στην ορχήστρα σε ένα ορθογώνιο κάναβο, και επεκτείνεται και συνομιλεί με τα ερείπια του προσκηνίου και της σκηνής στο πίσω μέρος της ορχήστρας.

Κάτοψη της διάταξης του σκηνικού (σχέδιο Εύας Μανιδάκη)

Από τις παραστάσεις στο θέατρο της Επιδαύρου

Άνω: «Ειρήνη » του Αριστοφάνη, 1977, φωτό από την έκδοση του Μουσείου Μπενάκη Διονύσης Φωτόπουλος, σκηνογράφος, Αθήνα. 2005

Κάτω: «Μήδεια» του Μπόστ, 2022

Μικρές πινελιές με αυτόνομες κατασκευές, τα λεγόμενα «μικρά μυστικά» της Εύας Μανιδάκη, φόρτιζαν τον χώρο ανάλογα με το θεατρικό δρώμενο, παραπέμποντας σε εθνικά σύμβολα, από τους πίνακες του Μπόστ, ακόμη και στον Andy Warhol.

Τα «μικρά μυστικά» της Εύας Μανιδάκη

Από την παράσταση Hotel Éternité,

Το 2019 είχα παρακολουθήσει την παράστασή του «Hotel Éternité» στην Νέα Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου, μια ακόμη συνεργασία, η πρώτη νομίζω, του Καλαβριανού και της Εύας Μανιδάκη. Από τότε φάνηκε η καλή χημεία και κυρίως το ταλέντο του σκηνοθέτη, στο απολαυστικό παράδοξο και την αρχιτεκτονική ματιά με την οποία δομεί την παράσταση, και αξιοποιεί στο έπακρο τον σκηνικό χώρο, μέσα από καλοκουρντισμένες και απολαυστικές υποκριτικές δράσεις άξιων ηθοποιών.

Γαλήνη Χατζηπασχάλη, Γιάννης Καλαβριανός. Θανάσης Δήμου, Εύα Μανιδάκη, …. ?, Δημήτρης Χουντής

...μια εκρηκτική Μήδεια (η Γαλήνη Χατζηπασχάλη) και μία σκερτσόζα καλόγρια (η Σύρμω Κεκέ)...

Αυτή την φορά μια εκρηκτική Μήδεια (η Γαλήνη Χατζηπασχάλη), μία σκερτσόζα καλόγρια (η Σύρμω Κεκέ) και ένας καλόγηρος (ο Γιώργος Σαββίδης), μία τροφός (ο Γιώργος Γλάστρας), ο μυθικός Οιδίποδας (Θανάσης Δήμου) και η Αντιγόνη ( Άνδρη Θεοδώρου), ο απολαυστικός συγγραφέας Ευριπίδης γράφοντας επιδέξια τα κείμενά του στις πέτρινες πλάκες, και ένας άξιος χορός με Κορυφαία την Μαρία Κοσκινά, στροβιλίζονται (με την κεφάτη χορογραφία της Μαριάννας Καβαλλιεράτου), με κέφι και σεβασμό, στον λιτό ποιητικό χώρο της Μανιδάκη. Προσφέροντας χαρά, και ένα άξιο θέαμα στο κοινό που πραγματικά διασκέδασε μακριά από φανφάρες και κοινότυπες ατάκες, σε μια απολαυστική γιορτή, με αναφορές στο ένδοξο παρελθόν του Αριστοφάνη. Μία παράσταση που φαίνεται ότι θα αποτελέσει   σταθμό στην ιστορία του Φεστιβάλ της Επιδαύρου.

Ο εικοσαμελής θίασος στο φινάλε του έργου, Επίδαυρος 2022

Οι συντελεστές της παράστασης

Το προσεγμένο πρόγραμμα της παράστασης με επιλεγμένες φωτογραφίες και κυρίως κείμενα της Καίτης Διαμαντάκου, Καθηγήτριας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Ε.Κ.Π.Α., του Κων/νου Κυριακού, Υποψήφιου διδάκτορα στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Ε.Κ.Π.Α., του Θεόδωρου Γραμματά, του Γιώργου Φρέρη, του Γιώργου Πεφάνη, καθώς και χορικά γραμμένα από τον Καλαβριανό, με χαρά τοποθέτησα στην βιβλιοθήκη μου συμπληρώνοντας την σειρά επιλεγμένων παραστάσεων.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση