ΕΜΣΤ | NEO MUNCH MUSEUM ΣΤΟ ΟΣΛΟ

Η Κατερίνα Γρέγου και ο Juan Herreros

κατακτούν κατάμεστα αμφιθέατρα

Φωτο 1 &3: Anna Primou, Φωτο 2 Γ. Τριανταφύλλου, Φωτό 4: Μπάμπης Λουϊζίδης

Μέσα σε ένα κλίμα απαισιοδοξίας, σχετικά με τις διαδικασίες που δρομολογούνται από το Υπουργείο Πολιτισμού για το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και το Μουσείο Ενάλιων Αρχαιοτήτων, για τα οποία υπονομεύονται οι κατά τον νόμο απαιτούμενες διαδικασίες προκήρυξης αρχιτεκτονικών διαγωνισμών, ευχάριστες και εντυπωσιακές ειδήσεις και μια αύρα αισιοδοξίας εκπέμπονται από δύο άλλα Μουσεία της Αθήνας. Τόσο από το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, όπου η νέα διευθύντρια Κατερίνα Γρέγου σε συνέντευξη τύπου παρουσίασε το νέο πλαίσιο λειτουργίας του Μουσείου και το εκθεσιακό πρόγραμμα, όσο και από το Μουσείο Μπενάκη στην οδό Πειραιώς που φιλοξένησε τον αρχιτέκτονα Juan Herreros ο οποίος μας μίλησε εκτός των άλλων και για το το νέο σημαντικό Μunch Μuseum στην Νορβηγία. Τα αμφιθέατρα γέμισαν μετά από καιρό και δύο ξεχωριστές προσωπικότητες παρουσίασαν με αμεσότητα τα οράματά τους και τις κατακτήσεις τους, ελκύοντας το ενδιαφέρον και κατακτώντας το κοινό.

Στα δύο αυτά τα κεντρικά πρόσωπα, που έπαιξαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτή την συγκυρία θα ήθελα σήμερα να επικεντρωθώ

1.

Η ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΡΕΓΟΥ

ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΖΕΙ ΚΑΙ ΑΠΟΓΕΙΩΝΕΙ ΤΟ ΕΜΣΤ

Κατερίνα Γρέγου, Φωτο: Anna Primou

Την γνώρισα αρχικά, από τις εκθέσεις που επιμελήθηκε στο Art Space Pythagorion, στη Σάμο, στο πλαίσιο των πρωτοβουλιών του ιδρύματος Schwarz, και την συνάντησα για πρώτη φορά στο Ωδείο Αθηνών τo 2019, όταν επιμελήθηκε την έκθεση με τίτλο “Ανατομία Πολιτικής Μελαγχολίας”. Είχε βέβαια προηγηθεί και η 1η πετυχημένη Μπιενάλε της Ρίγας στη Λετονία, το 2018, η RIBOCA όπως αποκαλείται.

Νίκος Ναυρίδης: All of old. Nothing else ever... 2018 © Andrejs Strokins.

Από την 1η Μπιενάλε της Ρίγας στη Λετονία

Και όλα αυτά, μέχρι που αρχίζει να ακούγεται το όνομά της, ως υποψήφιας, μετά τις άστοχες και αδέξιες προσπάθειες ανάδειξης διευθυντή του ΕΜΣΤ και την οριστική πλέον άδικη απόρριψη της Άννας Καφέτση. Στο διάστημα μάλιστα που είχε αναλάβει ως μεταβατικός διευθυντής ο Δημήτρης Αντωνακάκης, συμπτωματικά βρέθηκα μαζί του σε μια προσωπική συνάντηση με την Κατερίνα Γρέγου, όπου κατά την διάρκεια μιας μακρόχρονης συζήτησης, συνειδητοποίησα τις πολύ σοβαρές και ενδιαφέρουσες προθέσεις της.

Είχε σαν στόχο να διερευνήσει συστηματικά με επί τόπου έρευνα, την δομή και τις ιδιαιτερότητες του ΕΜΣΤ, να τις καταγράψει, να τις τεκμηριώσει, και στην συνέχεια να συγκροτήσει τις προτάσεις της και τις απαιτήσεις της, ως προϋποθέσεις για την ανάληψη αυτής της θέσης της διευθύντριας. Μου έκανε πραγματικά εντύπωση η πρωτοφανής αυτή αναλυτική διαδικασία για τα ελληνικά δεδομένα, που είχε δρομολογήσει. Όπως προέκυπτε, από τα ερωτήματα που έθετε στον τότε μεταβατικό διευθυντή, η Γρέγου εισχωρούσε σε βάθος, επιμένοντας στην αναζήτηση της ουσίας των θεμάτων, μέσα από το συσχετισμό των λεπτομερειών με την συνολική εικόνα, σε όλα τα επίπεδα, το εικαστικό, το μουσειογραφικό, το διοικητικό, το οικονομικό, το νομικό και βέβαια και το αρχιτεκτονικό.

Θεωρώ ότι ίσως είναι μια πολύ σπάνια για τα ελληνικά δεδομένα περίπτωση έρευνας και προσδιορισμού ενός σαφούς πλαισίου δράσης, από υποψήφιο δημόσιο λειτουργό, που καλείται να αναλάβει μια σοβαρή θέση και ομολογώ, ότι ακούγοντας τις προθέσεις της και τους στόχους της, είχα πολλές αμφιβολίες κατά πόσον θα έπειθε την πολιτική ηγεσία για να τηρηθούν αυτές οι προϋποθέσεις, οι όροι τελικά που έθετε η Γρέγου. Φαίνεται ότι τα κατάφερε με την πειθώ της και την συστηματική της τεκμηρίωση.

Έκτοτε, από την ημέρα που ανέλαβε την θέση της διευθύντριας του πολύπαθου αυτού Μουσείου, πέρασε αρκετός χρόνος, σχεδόν εννέα μήνες, τόσος που ανησύχησε τους δημοσιογράφους και τους ειδικούς, που ως συνήθως περίμεναν άμεσες ανακοινώσεις για το μέλλον του Μουσείου, σε σημείο πιεστικό και άλλοτε ειρωνικό. Από την πλευρά μου περίμενα υπομονετικά, με την πεποίθηση ότι αφού ισορροπήσει το πολύπαθο αυτό δυναμικό και ολοκληρωθεί η αναγνώριση του πεδίου, κάτι σημαντικό θα ακολουθούσε. Και βέβαια επιβεβαιώθηκα.

Φωτο: Anna Primou

Στην παρουσίαση του προγράμματος, αν και δεν κατάφερα να παραβρίσκομαι, πετώντας την ίδια ώρα στα 36 000 πόδια, από όλα όσα άκουσα και διάβασα, το αμφιθέατρο του Μουσείου γέμισε ασφυκτικά και σε ένα θερμό κλίμα η Κατερίνα Γρέγου κέρδισε την παράσταση. Από όλα όσα δημοσιεύτηκαν, και ήταν πολλά και θετικά, νομίζω ότι τα περισσότερα είναι ήδη γνωστά. Οπότε σήμερα θα επικεντρωθώ να παρουσιάσω ένα συνοπτικό καλοφτιαγμένο από τον Σέργιο Ζαλμά, βίντεο και φωτογραφικό υλικό με τις εκθέσεις που θα ακολουθήσουν, ενσωματωμένο μέσα σε όσα αυθόρμητα περιγράφει σε ανάρτησή του ο Ντένης Ζαχαρόπουλος, που ήταν εκεί παρών:

Φωτο: Anna Primou

Εξαιρετική συνέντευξη τύπου, όπου όλοι μίλησαν επί της ουσίας, έδωσαν το στίγμα ενός σημερινού μουσείου, των στόχων και των υποχρεώσεων του, του θεσμικού, διοικητικού, κοινωνικού, και καλλιτεχνικού του πλαισίου, καθώς και των μέσων και τρόπων με τους οποίους η υλοποίηση τους γίνεται πραγματικότητα.

Katya Ev, από την προσεχή Έκθεση: Statecraft. Διαμορφώνοντας το Κράτος,

Επιμέλεια: Κατερίνα Γρέγου, 17.06–30.10.2022

Συγκινημένη, γεμάτη ενθουσιασμό κι αισιοδοξία η διευθύντρια Κατερίνα Γρέγου, ανάπτυξε με μεγάλη καθαρότητα τους στόχους, το όραμα και τα βήματα του προγραμματισμού. Τίμησε τους προκατόχους της και τη δύσκολη πορεία του μουσείου από την ίδρυση του από την Άννα Καφέτση, ανακοίνωσε το πρόγραμμα σε όλα τα μέτωπα του έργου του ΕΜΣΤ, με μεγάλο σεβασμό για τους καλλιτέχνες, τους επιμελητές, θεωρητικούς καθώς και το κοινό.

Από την προσεχή έκθεση: Ειρήνη Βουρλούμη: Στον ίδιο χώρο, Ένας φωτογραφικός διάλογος με τον ζωγράφο Ανδρέα Βουρλούμη σε Επιμέλεια: Σταμάτης Σχιζάκης, 17.06–30.10.2022

Έδειξε με σαφήνεια την ανάγκη συλλογικής δουλειάς, την κατοχύρωση της ταυτότητας του μουσείου ανάμεσα στα διάφορα ανάλογα μουσεία διεθνώς, τη θέση του στην αθηναϊκή και ελληνική κοινωνία, το άνοιγμα του σε ένα ευρύτερο κοινό, ξεκινώντας ήδη από τους κατοίκους της γειτονιάς γύρω από το μουσείο, τόσο αλλά και στους καλλιτέχνες της Νότιας Ευρώπης και της Νοτιοανατολικής Μεσογείου. Ένα πλούσιο πρόγραμμα, με πρόκληση για σκέψη, κριτική και διάλογο, μια «διορθωτική ιστοριογραφία» -όπως την ονόμασε- σε σχέση με τα αφηγήματα της τέχνης και του πολιτισμού στον τόπο μας.

Από την προσεχή έκθεση: Αντώνης Πίττας: jaune, geel, gelb, yellow, Επιμέλεια: Δάφνη Βιτάλη, 17.06–30.10.2022

Ιδιαίτερα ενθαρρυντική η αντιπαράθεση του κοσμοπολιτισμού (όρος ιδιαίτερα αγαπητός του Διαφωτισμού) στην παγκοσμιοποίηση. Το πολυπληθές κοινό έμεινε σχεδόν τρεις ώρες να παρακολουθεί χωρίς να χάνει λέξη το λόγο γεμάτο ευγένεια, δίχως ίχνος ξύλινης γλώσσας, καθαρές δεσμεύσεις και άξιες ενός σημαντικού πολιτιστικού και καλλιτεχνικού θεσμού, που ανάπτυξαν με σαφήνεια και μετρήσιμα στοιχεία, ο πρόεδρος του ΔΣ, ο υφυπουργός Πολιτισμού, κι η διοικητική και οικονομική διευθύντρια.

Από την προσεχή έκθεση: Jennifer Nelson: Απόβλητα (Κληρονομιά), Jennifer Nelson: Απόβλητα (Κληρονομιά), Μάρτιος–Σεπτέμβριος 2022

Από την προσεχή έκθεση: Δημήτρης Τσουμπλέκας: Αμαζόνιος, 05.05–03.07.2022

Στη συνέχεια ο λόγος της γενικής διευθύντριας, Κατερίνας Γρέγου, πλούσιος σε νόημα, σημασία, όραμα, σεμνός κι αποτελεσματικός, παρουσίασε μελετημένες κινήσεις και ουσιαστικό προγραμματισμό, με ενθουσιασμό, αντιμετωπίζοντας με θέση και πρόταση όλα τα μέτωπα των δραστηριοτήτων και του ρόλου που καλείται να παίξει το ΕΜΣΤ, μας αφόπλισε με τη σοβαρότητα κάθε πρότασης και με την γεμάτη ανθρωπιά και πραγματική άνεση στάση της.

Από την προσεχή έκθεση: "Το δέντρο της πλατείας" (2016-2021) του Stephan Goldrajch © Ολυμπιάννα Μηλιάκη

15.12.2021–31.05.202

Η ατμόσφαιρα είχε πολύ καιρό να είναι τόσο θετική και ενωτική στο χώρο της τέχνης. Θερμά συγχαρητήρια!

Κι εύχομαι τα τόσο αληθινά αισθήματα και η δυναμική που τα εμπνέει να κάνουν το ΕΜΣΤ φάρο λαμπρό διεθνώς και στη χώρα μας, τόπο συνάντησης και ζωντανής αντιπαράθεσης δημιουργικού και κριτικού λόγου και έργου. Στα δύσκολα και μάλλον σκοτεινά χρόνια που ζούμε, η σημερινή μέρα άνοιξε τα παράθυρα και γέμισε ο κόσμος ήλιο και καθαρό αέρα. Εύχομαι μια μακριά και ηλιόλουστη άνοιξη για το μουσείο, το δρόμο που χαράζει στην κοινωνία μας και στην ομάδα δίπλα στην Κατερίνα Γρέγου και τους καλλιτέχνες που κάνουν τα κλαδιά ν’ ανθίσουν και να δώσουν καρπούς.

Όσο για τις εκθέσεις που ακολουθούν θα παραμείνω στο να παραπέμψω σε σχετικές αναλυτικές δημοσιεύσεις που κάλυψαν με πληρότητα όλα σχεδόν τα ΜΜΕ.

Είναι τέλος εντυπωσιακό ότι εξασφαλίστηκε για το ΕΜΣΤ προϋπολογισμός 9 500 000 €, θεαματικά μεγαλύτερος σε σχέση με τα άλλα μουσεία και ας ελπίσουμε ότι θα διατηρηθεί για τα επόμενα χρόνια.

Σχολιάστηκε επίσης ότι δεν αναδείχθηκε σε αυτή την παρουσίαση η όποια σχέση που θα έπρεπε να καλλιεργήσει το ΕΜΣΤ με όλους τους φορείς της σύγχρονης τέχνης που υπάρχουν στην Ελλάδα και τα μεγάλα μουσεία. Ας ευχηθούμε ο κεντρικός και δυναμικός ρόλος της Κατερίνας Γρέγου και των άμεσων συνεργατών της να ενεργοποιήσει όλο το δυναμικό του Μουσείου, και όλοι μαζί να επιβεβαιώσουν μέσα στον χρόνο τις θετικές προοπτικές που προέκυψαν από αυτή την παρουσίαση.

2.

Ο JUAN HERREROS

ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ

Ο Juan Herreros και ο Γιώργος Πανέτσος στην σκηνή του αμφιθεάτρου στο Μουσείο Μπενάκη, Φωτό: Μπάμπης Λουϊζίδης

Μας είχε λείψει αυτή η απόλαυση των διαλέξεων, ημερίδων και εκδηλώσεων στο ζεστό αμφιθέατρο του Μουσείο Μπενάκη, έχοντας παραμείνει για δύο σχεδόν χρόνια εγκλωβισμένοι σε διαδικτυακές παρακολουθήσεις. Αισθανθήκαμε και πάλι την Δευτέρα 4 Απριλίου 2022, αυτή την ικανοποίηση της συνάντησης, της συνύπαρξης, της από κοινού παρακολούθησης ο ένας δίπλα στον άλλο, και της ανταλλαγής σχολίων με φίλους και συναδέλφους, που σχεδόν είχαμε ξεχαστεί, έστω και αν τα πρόσωπά μας ήταν καλυμμένα με μάσκες.

ο ένας δίπλα στον άλλο, ανταλλάσσοντας σχόλια με φίλους και συναδέλφους, Φωτό: Μπάμπης Λουϊζίδης

Αφορμή, η για άλλη μια φορά η εξαιρετική επιλογή ενός χαρισματικού αρχιτέκτονα, από τον φορέα σύγχρονης αρχιτεκτονικής DOMa, που συνεχίζει τη σειρά διαλέξεων από διακεκριμένους αρχιτέκτονες από όλον τον κόσμο.

Ο Juan Herreros, Ισπανός αρχιτέκτονας, καθηγητής στη Σχολή Αρχιτεκτονικής της Μαδρίτης και στο GSAPP του Πανεπιστημίου Columbia και ιδρυτής του αρχιτεκτονικού γραφείου estudio Herreros, επέλεξε να μας παρουσιάσει τους προβληματισμούς του και τις επιλογές του σχετικά με τους κοινόχρηστους χώρους Μουσείων, που έχει σχεδιάσει με την ομάδα του, όπως του Malba Museum στο Μπουένος Άιρες, και του Ιδιωτικού Μουσείου Τέχνης “Solo” στη Μαδρίτη, που καταλαμβάνει ολόκληρο τον πρώτο όροφο του κτιρίου που σχεδίασε ο Secundino Zuazo την δεκαετία του 1920.

Το Ιδιωτικό Μουσείο Τέχνης “Solo” στη Μαδρίτη, Κάτοψη

Στην συνέχεια επικεντρώθηκε στο γνωστό πλέον νέο Munch Museum στο Όσλο, που τόσο έχει συζητηθεί τον τελευταίο καιρό τόσο για την ιδιάζουσα μορφολογία του όσο και για τους διευρυμένους κοινόχρηστους χώρους. Ένα κτίριο που συνομιλεί με το διάσημο κτίριο της Όπερας του Όσλο σχεδιασμένο από τους Snøhetta architects και κατά κάποιο τρόπο υποκλίνεται σε αυτό.

Εικόνες από το Munch Museum στο Όσλο

Η όλη παρουσίαση κέντρισε το ενδιαφέρον του κοινού, ειδικά η αναλυτική αναφορά στο γοητευτικό ταξίδι της δημιουργίας του έργου. Από τον σχεδιασμό, την προετοιμασία, την δομή της ομάδας των πολυάριθμων συνεργατών και την όλη διαδικασία της κατασκευής, τις ιδιαιτερότητες και τις δυσκολίες ενός μεγάλου έργου. Με διαγράμματα, σχέδια και φωτογραφίες από τις φάσεις κατασκευής του έργου, μέχρι το τελικό αποτέλεσμα.

Το οργανόγραμμα των συνεργασιών για την υλοποίηση του του Munch Museum στο Όσλο

Εικόνες από την κατασκευή του Munch Museum στο Όσλο

Σε απάντηση μάλιστα σε όσα συζητούνται εδώ τον τελευταίο καιρό για την διεύρυνση των κοινόχρηστων χώρων των μουσείων και για τα νέα ψηφιακά συστήματα παρουσίασης, τόνισε στο τέλος της ομιλίας του, αναλύοντας τη σκέψη του για τα πολιτιστικά ιδρύματα που έχουμε ανάγκη, ότι τα μουσεία πρέπει να σχεδιάζονται σήμερα και να είναι ελκυστικά για τα νέα παιδιά.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση