ΝΕΕΣ ΔΙΑΚΡΙΣΕΙΣ

ΣΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΥΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥΣ

των Θεοκλή Καναρέλη και Κώστα Μωραΐτη

με ομάδες νέων αρχιτεκτόνων

Προβληματίζομαι, όλο αυτό το διάστημα αρθρογραφώντας για τους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, με αφορμή την επιμονή του Υπουργείου Πολιτισμού να τους αγνοεί καθώς και τους έλληνες αρχιτέκτονες, και να επιλέγει ξένα αρχιτεκτονικά γραφεία για την επέκταση του Αρχαιολογικού Μουσείου Αθηνών, αν τελικά βέβαια αυτό επιβεβαιωθεί. Προβληματίζομαι, όσο συνεχίζω να ανακαλύπτω νέες επιτυχίες ελλήνων αρχιτεκτόνων σε διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, που στέκονται επάξια δίπλα σε μεγάλα ονόματα.

Επιβεβαιώνεται και πάλι η αποτελεσματικότητα και οι επιτυχίες της συνεργασίας πανεπιστημιακών δασκάλων με νέους αρχιτέκτονες και φοιτητές αρχιτεκτονικής, σε συνέχεια και της προηγούμενης ανάρτησης, όπου η Ρένα Σακελλαρίδου και η Βανέσσα Τσακαλίδου ανέδειξαν τις σημαντικές ικανότητες των πτυχιακών φοιτητών, που έδωσαν δείγματα γραφής υψηλού επιπέδου, στο πλαίσιο ενός διεθνούς αρχιτεκτονικού διαγωνισμού.(βλ. εδώ)

Αυτή την φορά,  δύο ακόμη καθηγητές στις σχολές Αρχιτεκτονικής,  ο Θεοκλής Καναρέλης από το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας και ο Κώστας Μωραΐτης από το ΕΜΠ συνεργάστηκαν με ομάδες νέων αρχιτεκτόνων, συμμετέχοντας σε δύο διεθνείς διαγωνισμούς κατέκτησαν πρώτα βραβεία. Οι δύο καταξιωμένοι διδάσκοντες, παράλληλα με το σημαντικό διδακτικό τους έργο, έχουν εδώ και χρόνια σειρά διακρίσεων σε αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς πάντα συνεργαζόμενοι, επιβεβαιώνοντας την αξία και την δυναμική της ομαδικής δουλειάς, κάτι που αποτελεί σήμερα προϋπόθεση για να μπορούν να ανταποκριθούν στην σοβαρότητα που απαιτούν οι σύγχρονες μελέτες.

Θα ξεκινήσω με την ομάδα του Κώστα Μωραΐτη, που αυτή την φορά λειτούργησε ως σύμβουλος μελέτης με την ομάδα του, και είχε ήδη κατακτήσει το Α΄ βραβείο για το ίδιο θέμα στο πλαίσιο Πανελλήνιου αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, που προηγήθηκε της διεθνούς βράβευσης που ακολούθησε. Παρόλο που βάσει νεότερου νόμου, αυτοί που έχουν βραβευτεί σε διαγωνισμό ιδεών,  η πολιτεία υποχρεούται να τους εμπλέξει στην διαδικασία της τελικής μελέτης, ακόμη και αν αυτό πραγματοποιείται με την διαδικασία των ΣΔΙΤ (Συνεργασία Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα), το έργο ελπίζουμε να μην προχωρήσει χωρίς τη συμμετοχή των βραβευμένων μελετητών.

1.

Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Ιδεών 

για το Νέο Κτίριο

της Γενικής Γραμματείας Υποδομών 

επί της οδού Πειραιώς

Κύρια όψη συγκροτήματος επί της οδού Πειραιώς

Σημείωμα του Κώστα Μωραΐτη

1ον – Είμαι προφανώς ιδιαίτερα υπερήφανος που μπορώ να σας στείλω τα στοιχεία αυτής της αρχιτεκτονικής βράβευσης – ή ορθότερα ΔΥΟ ΒΡΑΒΕΥΣΕΩΝ:

- Μίας πρώτης, με πρώτο βραβείο, σε Πανελλήνιο Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό που ολοκληρώθηκε την περίοδο 2019-2020 και...

- μίας δεύτερης, επίσης με πρώτο βραβείο, στον Διεθνή Αρχιτεκτονικό Διαγωνισμό RTFA2022 (Rethinking the Future Awards 2022) στον οποίο βραβεύθηκαν αρχιτεκτονικές προτάσεις ή κτισμένα κτίρια, απ’ όλον τον κόσμο.

Στην περίπτωση της δεύτερης αυτής βράβευσης, η λύση απέσπασε το πρώτο βραβείο,μεταξύ πολλών διεθνών συμμετοχών, στην κατηγορία “Public Building (Concept)”. Περισσότερα στοιχεία μπορείτε να βρείτε στις ηλεκτρονικέςδιευθύνσεις:

Result URL: Rethinking The Future Architecture Awards 2022 Results Announced

Project URL: https://awards.re-thinkingthefuture.com/rtf-awards-2022-winners/new-building-complex-for-the-services-arsis-architects/

2ον – Είμαι επιπλέον ιδιαίτερα υπερήφανος γιατί οι αξιολογότατες συνάδελφοι που στήριξαν αυτήν την πρόταση με περιέλαβαν στην ομάδα τους και που απέδειξαν πως ο καλλίτερος τρόπος ενίσχυσης της αρχιτεκτονικής ποιότητας ενός τόπου, δεν είναι ίσως η εισαγωγή ξένων ‘architectural brands’ αλλά η ενίσχυση αρχιτεκτόνων του τόπου τους. Όχι των ωρίμου ηλικίας  βεβαίως όπως εγώ, αλλά νεότερων όπως οι κυρίες που υπογράφουν αυτήν τη μελέτη.

Με συναδελφικούς χαιρετισμούς

Κ. Μωραΐτης

Αρχιτεκτονικός Διαγωνισμός Ιδεών 

για το Νέο Κτίριο

της Γενικής Γραμματείας Υποδομών 

επί της οδού Πειραιώς

Ομάδα Μελέτης ΑΡΣΙΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ: 

Χελιδώνη Κατερίνα, Αρχιτέκτων Μηχανικός

Μπακοπάνου Σταυρούλα, Αρχιτέκτων Μηχανικός

Κολιάκη Βασιλική, Αρχιτέκτων Μηχανικός

Δαφερέρα Γεωργία, Αρχιτέκτων Μηχανικός

Ψυχογιός Παναγιώτης, Πολιτικός Μηχανικός

Μαΐστρος Μίνως, Ηλεκτρολόγος Μηχανικός

Σύμβουλος Μελέτης: 

Μωραΐτης Κωνσταντίνος, Αρχιτέκτων Μηχανικός –

Ομότιμος Καθηγητής Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών ΕΜΠ

Πινακίδα αρχιτεκτονικού διαγωνισμού

Η πρόταση επιχειρεί τη συγκρότηση ενός υποδειγματικού κτιριακού συγκροτήματος δημόσιων υπηρεσιών, τόσο ως προς την ιδιαίτερη βιοκλιματική και καινοτόμα δομή όσο και ως προς τη συμβολή στον αστικό τοπιακό σχεδιασμό. Στοχεύει στη λειτουργική επάρκεια, χωρική ευελιξία, αισθητική προβολή στο δημόσιο χώρο, οικοδομική καινοτομία, στον βιοκλιματικό σχεδιασμό και την ενεργειακή ευφυΐα.

Προτείνεται ένα ‘Τοπιακά’ προσανατολισμένο συγκρότημα ως σημαντικό τοπόσημο ενίσχυσης ταυτότητας και οικονομικής ενδυνάμωσης της αστικής περιοχής.

Η κεντρική ιδέα

ΣΥΝΘΕΤΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ:

• ευρεία εισχώρηση του υπαίθριου δημόσιου χώρου στον πυρήνα του κτιρίου με ανάδειξη δύο επάλληλων επιπέδων άμεσης πρόσβασης από την πόλη,
• βιοκλιματική επεξεργασία όψεων και γεωμετρική οργάνωση της σύνθεσης μέσω ενός ισχυρού διαπερατού ‘διπλού’ βιοκλιματικού πετάσματος,
• ‘πράσινη’ διάτρηση κτιρίου υλοποιούμενη από τη διαμήκη παλλόμενη αιθριακή σχισμή, το εσωτερικό διάτρητο φυτικό πέτασμα και το φυτεμένο δώμα,
• ‘πράσινη’ οργάνωση πρότυπων γραφειακών χώρων με δημιουργία ενός ‘εσωτερικού γραφειακού τοπίου’ μικροφυτεύσεων.

Η κύρια κάτοψη

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΧΩΡΩΝ ΚΑΙ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΩΝ:

Η κύρια στάθμη εισόδου - ‘κάτω πλατεία’ διαμορφώνεται σε υποβάθμιση ως προς τον περιβάλλοντα αστικό χώρο , αλλά σε συνέχεια του τοπιακού αναγλύφου μέσω πρανών και αναβαθμών και στα δύο αστικά μέτωπα. Η δημόσια λειτουργία της ‘κάτω πλατείας’, ενισχύεται με χώρους συνάθροισης κοινού - Μουσείο & Αμφιθέατρο.

Η κεντρική είσοδος από Πειραιώς

Η στάθμη δημόσιων ροών - ‘άνω πλατεία’ παραλαμβάνει τις ροές των πεζών συνεπίπεδα με τον περιβάλλοντα αστικό χώρο, επιτρέποντας τη διάσχιση του κτιριακού όγκου και τη διασύνδεση με τα περιφερικά δίκτυα κίνησης πεζών.

Στις ανώτερες στάθμες γραφειακών χρήσεων, μεταβατικές περιοχές κινήσεων, εκτόνωσης και επικοινωνίας, ορίζονται από τα κυρίαρχα συνθετικά φυτικά πετάσματα, ως προς το κεντρικό αίθριο.

Γενική προοπτική άποψη με τα φυτεμένα δώματα

Στο φυτεμένο δώμα δημιουργείται πολιτιστικός υπαίθριος χώρος προσβάσιμος από το κοινό, συσχετισμένος με εστιατόριο και ‘κήπο των τεχνών’, ο οποίος θα διαθέτει το σημαντικότατο προνόμιο θέασης του βράχου της Ακρόπολης προς τη μια πλευρά και του Πειραιά προς την άλλη.

Υπόμνηση σύνδεσης ανάμεσα στην αρχαία Αθήνα και στο πρώτο πολεοδομημένο λιμάνι της παγκόσμιας ιστορίας, σύνδεση που υλοποιούταν από τη ζώνη των Μακρών Τειχών.

Εισχώρηση τοπιακού ανάγλυφου στις δυο στάθμες εισόδου

ΒΙΟΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Βιοκλιματική συγκρότηση του κτιριακού κελύφους με εγγραφή σε πρόβολο ενός σχήματος αντιληπτικά ισχυρού, ενός ‘διπλού’ βιοκλιματικού πετάσματος.

Η εξωτερική διαπερατή επιδερμίδα αντιστοιχεί σε μια ακολουθία από περσίδες τιτανιούχου ψευδάργυρου (zinc) κατακόρυφες, που περιελίσσονται γύρω από το κέλυφος, υλοποιούν τα αστικά μέτωπα και συνδιαλέγονται με το ανάγλυφο του εδάφους.

Η εσώτερη διαπερατή επιδερμίδα αντιστοιχεί σε φυτικό πέτασμα ανοξείδωτου Αρχιτεκτονικού πλέγματος αναρρίχησης φυτών που περιελίσσεται γύρω από τις εξωτερικές υάλινες επιφάνειες και εισχωρεί εντός του αιθριακής σχισμής παρακολουθώντας τις εσωτερικές καμπυλώσεις του κτιρίου.

Φυσικός Αερισμός - Παθητικός Δροσισμός με σύστημα διαφορικών αισθητήρων θερμοκρασίας μεταξύ εσωτερικού χώρου και περιβάλλοντος. Δροσισμός μέσω κεντρικού αιθρίου και διέλευση αέρα μέσω ηλεκτροκίνητων θυρίδων και αυτόματων φεγγιτών, στην επιδερμίδα του κτιρίου και στα ενδιάμεσα χωρίσματα.

Ενίσχυση Φυσικού Φωτισμού μέσω του κεντρικού Αιθρίου και των μικρότερων αιθριακών πυρήνων στην μάζα του κτιρίου και ηλιακών ραφιών.

Διαμόρφωση περιοχών εκτατικού φυτεμένου δώματος με ενεργειακά, λειτουργικά και οικονομικά οφέλη, συγκράτηση των επιβλαβών αιωρούμενων σωματιδίων και της σκόνης και βελτίωση του τοπικού μικροκλίματος, μειώνοντας το φαινόμενο της αστικής θερμικής νησίδας.

Σχεδιασμός Κτιρίου n ZEB με συνδυασμό παθητικών και ενεργητικών συστημάτων, τοπική παραγωγή ενέργειας μέσω φωτοβολταϊκών και γεωθερμίας, μείωση των τοπικών εκπομπών αερίων και δέσμευση CO2.

2.

ΙΕΡΟΣ ΝΑΟΣ ΑΓΙΑΣ ΑΓΑΘΗΣ

Στο χωριό Rukomo, Nyagatare, στην Ρουάντα

Βραβείο Πίστης και Μορφής, Τιμής

στην κατηγορία Ανεκτίμητο Έργο.

Ένα γλυπτικό έργο που μελετήθηκε το 2019, μέσα στο πλαίσιο των διαχρονικών αναζητήσεων του αρχιτέκτονα και καθηγητή στην Σχολή Αρχιτεκτονικής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας Θεοκλή Καναρέλη και της ομάδας του, της Αναστασίας Καναρέλη, και της Μαρένα Κωνσταντινίδη Μάνεση, φοιτήτριες τότε αρχιτεκτονικής.

Πρόκειται για έναν «ταξιδευτή αρχιτέκτονα που διεισδύει στη φύση του ιερού χώρου και του χώρου μνήμης» όπως έχω ήδη σημειώσει σε προηγούμενη ανάρτηση (εδώ). Δεν μιλάει συχνά για το έργο του, και είναι από τους λίγους πανεπιστημιακούς, που χωρίς να έχει πελάτες κάθεται με τους φοιτητές του και ασχολείται συστηματικά με διαγωνισμούς, που γίνονται στo πλαίσιo και παράλληλα με την ενασχόλησή του στο Πανεπιστήμιο. Αυτό εκπέμπει ένα πολύ μεγάλο κέφι και μια  αγάπη για την αρχιτεκτονική.

Πριν την παρουσίαση του έργου παραθέτω τα σχόλια της κριτικής επιτροπής: 

Ως απάντηση στο καυτό κλίμα, αυτό το καταφύγιο σκότους και σκιάς προσφέρει ένα δροσερό μέρος για περισυλλογή. Χειρίζεται το φως με πολύ ώριμο τρόπο κατά τη διάρκεια της ημέρας. Είναι βαριά βιωματικό, με μη παραδοσιακά σχήματα, αλλά έχουν ταυτόχρονα διαχρονική ποιότητα. Δεν υπάρχει «μπροστά» ή «πίσω» σε αυτή την εκκλησία, είναι πολύ γλυπτική.

Αυτή την φορά το Παρεκκλήσι της Αγίας Αγάθας, κέρδισε Βραβείο Πίστης και Μορφής, Τιμής στην κατηγορία Ανεκτίμητο Έργο.

Πρόκειται για ένα καθολικό ναό, εμβαδού 420 τ.μ. που βρίσκεται στις όχθες του ποταμού κοντά στο χωριό Rukomo, στη βορειοανατολική Ρουάντα, στην περιοχή Nyagatare.

Είναι ένα παραλληλόγραμμο, σημειώνει η μελετητική ομάδα, κατασκευασμένο από σκυρόδεμα, διαστάσεων 14 X 30 μέτρα με ύψος 9,2 μέτρων και μπορεί να φιλοξενήσει περισσότερα από 200 άτομα. Η εξωτερική του τοιχοποιία υλοποιείται σε δύο ορόφους. Πλάγιες, λοξές εγκοπές στεγάζουν προσευχές και δάκρυα.

Η διάταξη των τοίχων εμποδίζει την είσοδο της εξωτερικής εφήμερης εικόνας στη θέση της Αγίας Αγάθας. Κατά τη διάρκεια της ημέρας, το τσιμεντένιο «στεφάνι» που συγκρατεί τους τοίχους προβάλλει μια σκιά πάνω τους. Οι σκιές που προβάλλονται στο σώμα του κτιρίου δημιουργούν ακατανόητα γράμματα από τη γλώσσα των πιστών.

Αν ο χώρος είναι αυτό που το όριο προσδιορίζει και αποκόπτει από το χάος, ο ιερός χώρος είναι ο χώρος του αχώρετου… του εξωλογικού περισσεύματος αυτού που δεν συμπεριλαμβάνεται και δεν εμπεριέχεται στην κοσμική κανονικότητα.

Ο αέρας και η πίστη είναι τα απαραίτητα στοιχεία χωρίς τα οποία ο άνθρωπος δεν μπορεί να ζήσει.

Ο αέρας γεμίζει τα κενά και η πίστη θεμελιώνεται στην ικανότητα του ανθρώπου να συλλαμβάνει το άπειρο και να μιλάει για πράγματα που δεν γνωρίζει και ενδεχομένως δεν θα γνωρίσει ποτέ.

Ο χώρος της πίστης είναι άδειος από νοήματα, ιδέες και συγκυριακές σκέψεις.

Είναι ένα κενό, αποκομμένο και μακριά από την εκκοσμίκευση.

Η αποκοπή του επιτυγχάνεται με τοιχία-κατώφλια μεταξύ του ιερού και του κοσμικού.

Ο τοίχος δεν είναι ένα απλό οικοδομικό στοιχείο αλλά μία υπόσταση από διαφορετικά ετερογενή τεμάχια. Οι τοίχοι είναι οντότητες από τμήματα και γεωμετρίες, υπολείμματα του ακαθόριστου παρελθόντος.

Φωτογραφία: Αργύρης Μπαλατσούκας, φοιτητής αρχιτεκτονικής

Τρισδιάστατες απεικονίσεις: Κωνσταντίνος Κοντοκώστας, αρχιτέκτων, Δημήτρης Μολώνης φοιτητής αρχιτεκτονικής

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση