ΕΜΣΤ 

SYMBOLΣ & Iconic Ruins

μια πολυσυλλεκτική έκθεση

αρχιτεκτονικής και τέχνης 

συνεχίζεται

[…] Ας ευχηθούμε αυτή η πρώτη προσπάθεια κοινής παρουσίασης εικαστικών, κινηματογραφιστών και αρχιτεκτόνων, να συνεχιστεί συμπεριλαμβάνοντας και τις άλλες τέχνες στη σύγχρονη εκδοχή τους. Αναδεικνύοντας ένα πλούσιο πειραματισμό, θα βοηθήσει στην κατανόηση της ανθρώπινης φύσης, και της σχέσης της με το φυσικό και το τεχνητό περιβάλλον.

Δημήτρης Αντωνακάκης, πρώην καλλιτεχνικός διευθυντής του ΕΜΣΤ

 

Επανέρχομαι σήμερα με αυτό το απόσπασμα του Δ. Α., από το σχετικό μου άρθρο στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ (29-30 05 2021) και την επιτυχία της έκθεσης με τίτλο «Σύμβολα & Εικονικά Ερείπια» στο χώρο των περιοδικών εκθέσεων του ΕΜΣΤ, για να υποστηρίξω όχι μόνο την συνέχειά της (θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι τις 24 ΟΚΤ 2021), αλλά κυρίως και την καθιέρωση ανάλογων νέων εκθέσεων στο μουσείο που έχουν σχέση με τον σύγχρονο πολιτισμό, τώρα που την διεύθυνσή του αναλαμβάνει η πολλά υποσχόμενη Κατερίνα Γραίγου.

Από τα θυρανοίξια του ΕΜΣΤ στις 24 02 2020

Ήδη από τα θυρανοίξια του Μουσείου, η σχετική πρόταση του Δ.Α. και της Συραγώ Τσιάρα που ακολουθεί, έγινε αποδεκτή από την Υπουργό και τον Γ. Γραμματέα του Υπουργείου Πολιτισμού, οι οποίοι δεσμεύτηκαν για την χρηματοδότησή της:

[…] έτσι ώστε η νέα καλλιτεχνική διεύθυνση να μπορέσει ανενόχλητος/η ν’ ασχοληθεί με τα δύσκολα και πολύπλοκα θέματα, που έχουν σχέση με την ανοιχτή λειτουργία ενός Μουσείου σύγχρονης τέχνης, όχι μόνο στον εικαστικό χώρο αλλά και σε κάθε τομέα που σχετίζεται με το σύγχρονο πολιτισμό, όπως το ενδιαφέρον για το φυσικό και το αστικό περιβάλλον, την αρχιτεκτονική, τη φωτογραφία, το βίντεο, την μουσική, το χορό, το θέατρο και τον κινηματογράφο, την φιλοσοφία και την λογοτεχνία, και κάθε τομέα της σύγχρονης δημιουργίας ώστε το ΕΜΣΤ να αποτελέσει ένα ζωντανό πυρήνα πολιτισμικής, αντίστασης απέναντι στο κύμα της αδιαφορίας και της ισοπεδωτικής παγκοσμιοποίησης της που προωθείται στη δύσκολη εποχή που ζούμε. 

(Απόσπασμα από την εισήγηση του Δημήτρη Αντωνακάκη και της Συραγώ Τσιάρα).

 

Δημήτρης Αντωνακάκης, Συραγώ Τσιάρα

Ενδιαφέρον επίσης έχει, το ότι ο αγαπητός μας Μίκης Θεοδωράκης, είχε διατυπώσει ανάλογη άποψη ήδη από το 1996, στο εξαιρετικό ντοκουμέντο, που μόλις δημοσιεύτηκε με αφορμή τον  θάνατό του, από το σπάνιο αρχείο εκπομπών της Κατερίνας Ζαχαροπούλου και ειδικά από την εκπομπή της στο SevenX, για την έκθεση του Γερμανού ζωγράφου A.R Penck, στην Γκαλερί 3, Φωκυλίδου 3. 

Η εκπομπή αποκαλύπτει και την σχέση του Μίκη με την Τέχνη και τα εικαστικά και κυρίως την πολύ ενδιαφέρουσα άποψή του για την συνεργασία και την συνύπαρξη των τεχνών, αναφερόμενος στον συνδυασμό "με την αρχιτεκτονική και με την ζωγραφική και με την γλυπτική και με το δράμα, την κίνηση και τον χορό, την ηθοποιία και την μουσική που οι αρχαίοι το θεωρούσαν ένα σύνολο". Μια άποψη που εξακολουθεί να είναι επίκαιρη, ακόμη περισσότερο σήμερα, ειδικά και για τις νέες προοπτικές και δραστηριότητες του ΕΜΣΤ που ανοίγονται στο μέλλον.

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι Δρ. Παναγιώτης Πάγκαλος, που είχε την αρχική σύλληψη και την ευθύνη του σχεδιασμού, της οργάνωσης και της υλοποίησής αυτής της έκθεσης, στο πλαίσιο του citylab ξεπέρασε κάθε προσδοκία, παίρνοντας την ευθύνη μιας πολυσυλλεκτικής και τολμηρής έκθεσης αρχιτεκτονικής και τέχνης, στην αίθουσα των περιοδικών εκθέσεων.

Μιας έκθεσης με τις διαφορετικές εκδοχές της έννοιας του συμβόλου μέσα από το έργο 137 καλλιτεχνών, αρχιτεκτόνων και θεωρητικών των τεχνών από την Ελλάδα και το εξωτερικό, μεταξύ των οποίων και δημιουργοί που χαίρουν ιδιαίτερα μεγάλης αναγνώρισης διεθνώς και δεν έχουν εκθέσει μέχρι σήμερα στην Ελλάδα. Αρχιτέκτονες, ζωγράφοι, γλύπτες, video-artists, εικαστικοί όλων των ειδών συνυπάρχουν ισότιμα ως δημιουργοί, αδιαφορώντας για τις όποιες τυπολογικές διακρίσεις.

Ο Παναγιώτης Πάγκαλος εκτός από σημαντικά ονόματα Ελλήνων αρχιτεκτόνων και εικαστικών, κατάφερε να φέρει μέσα από τις προσωπικές του γνωριμίες έργα των Peter Eisenman, Laurie Olin, Armand Biglari, Massimiliano & Doriana Fuksas, Renzo Piano, Alberto Ferlenga, J. Mayer, και άλλων σημαντικών δημιουργών, που συμμετέχουν με μακέτες, πρωτότυπα σχέδια και σκίτσα, φωτογραφίες και γλυπτικές συνθέσεις.

Στο όλο εγχείρημα συνέβαλαν ο Δρ. Θανάσης Μουτσόπουλος Αρχιτέκτονας και Αναπληρωτής Καθηγητής, που ανέλαβε την επιμέλεια των εικαστικών έργων και βέβαια, όπως σε όλα τα citylab, σημαντική ήταν και η συμβολή του Δρ. Σταύρου Αλιφραγκή που συνέβαλε με τον δικό του τρόπο, στον συντονισμό αυτής της έκθεσης και της συγκρότησης του Καταλόγου, που αποτελεί ένα πολύτιμο απόκτημα μια και εκτός από τα έργα, συμπεριλαμβάνει πρωτότυπα κείμενα σημαντικών εκπροσώπων της σύγχρονης διανόησης.

Η έκθεση είναι αφιερωμένη σε δύο σημαντικούς αρχιτέκτονες που έφυγαν πρόσφατα, στην Σουζάνα Αντωνακάκη και στον Δημήτρη Φατούρο.

Ένας πλουραλισμός και μία πολυσυλλεκτικότητα χαρακτηρίζει αυτή την έκθεση, όπως άλλωστε και όλες οι εκδηλώσεις του Citylab, ανοίγοντας τους ορίζοντες των προβληματισμών μας, και ξεπερνώντας τις συνήθεις μονογραφικές προσεγγίσεις. Στο πλαίσιο αυτό, συγκεντρώθηκε απρόσμενα ένας πολύ μεγάλος αριθμός έργων, που κατά την γνώμη μου απαιτούσαν τον διπλάσιο χώρο από τον διαθέσιμο. Προφανώς  έργα που έχουν παραγγελθεί είναι εξαιρετικά δύσκολο να μην εκτεθούν. Έτσι ο επισκέπτης χρειάζεται να διαθέσει χρόνο και υπομονή για να εντοπίσει ανάμεσα στα πολλά ενδιαφέροντα έργα και κάποια «διαμαντάκια» που βρίσκονται διάσπαρτα, όπως ένα αυθεντικό έργο του Giovanni Battista Piranesi από το 1750.

Στόχος του Επιμελητή, όπως ο ίδιος σημειώνει, ήταν να συνθέσει ένα εννοιολογικό σώμα μέσω μιας δυναμικής διαδρομής, κατά την οποία τα έργα να αλληλεπιδρούν μεταξύ τους, αφήνοντας ταυτόχρονα τον παραλήπτη ελεύθερο να πλοηγηθεί σε προσωπικές αναγνώσεις του εκάστοτε έργου και σε πολλαπλές ερμηνείες της συνολικής δομημένης αφήγησης. Η ίδια η έκθεση αποτελεί ένα νέο έργο, που διαμορφώνει διαλεκτικές γέφυρες μεταξύ των δημιουργών, δίχως να τους διαχωρίζει με βάση τα αυστηρά όρια των πεδίων εντός των οποίων γεννήθηκαν τα έργα τους. Οι συμμετέχοντες δεν ταξινομούνται σε τομείς.

Στην συνέχεια παραθέτω ενδεικτικό υλικό που κατέγραψα από τις δύο βασικές ενότητες σύμφωνα με τον κατάλογο.

ΣΥΜΒΟΛΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ

Κωνσταντίνος Κανελλόπουλος, Θραύσμα

Franco Perroti, Fabio Marroni, Aποτρεπτικό

Ζήσης Κοτιώνης, Πλανήτες της γης, λεπτομέρεια.

Πάνω σε ένα σχέδιο του Ορλάνδου

Π. Πάγκαλος, Ν. Εκάτη Κατσαρού, Ε. Συρογιαννοπούλου, Τζ. Χύτας, Χ. Βουδούρη, Γ. Γεωργουσοπούλου & Κ. Κανελλόπουλος, Μετά το Βερολίνο.

Ένα μεγάλης κλίμακας γραμμικό γλυπτό, απομεινάρι από το τείχος του Βερολίνου, ενός συμβόλου καταπίεσης, εγκλωβισμένο στον στενό μακρόστενο χώρο της έκθεσης προκαλώντας ένα αίσθημα ασφυξίας.

Δημήτρης Φιλιππίδης, Η κατανάλωση των συμβόλων.

Αναφορά στο ιστορικό γεύμα μέσα στον Παρθενώνα, που παρέθεσε ο στρατηγός Δημήτριος Καλλέργης.

Κυριάκος Μορταράκος, Κιβωτός.

Αναφορά στο αρχέτυπο της Κιβωτού του Νώε

Massimiliano & Doriana Fuksas, Συνεδριακό κέντρο La Nuvola, Ρώμη, Ιταλία, 2016. Αιωρούμενο σύννεφο. Γλυπτική σύνθεση

Δημήτρης Α.Φατούρος, Αποτυπώματα συμβόλων, Μια ενότητα σχεδίων

Ένα από τα πιο φορτισμένα εκθέματα, είναι αυτή η σειρά των τελευταίων έργων του Φατούρου, που πρόλαβε να πραγματοποιήσει λίγο πριν τον θάνατό του. Πρόκειται για το Κύκνειο Άσμα ενός πολυπράγμονα αρχιτέκτονα, που μέχρι τα 92 του χρόνια διατηρούσε την γόνιμη σκέψη, αλλά και την ζωγραφική του δεινότητα.

Κωστής Βελώνης, We keep this flame / Corona muralis

Peter Eisenman, Laurie Olin, Armand Biglari, Arsenal Hill urban project, Τυφλίδα, Γεωργία, 2019

Νίκος Τρανός, Without logos

Kalos & Klio, Equilibrists of memory

Αριστείδης Αντονάς, Heike Schuppelius, Ελεγχόμενη καταστροφή ερειπίου

Alberto Ferlenga, Μεταναστεύσεις

Olio studio,-Ιωάννης Οικονόμου, Non-fiction

Εύα Στεφανή, Ακρόπολις

Φρύνη Μουζακίτου, Leftovers / We raise our eyes and feels as if it rules the sky

Κωνσταντίνος Παπαμιχαλόπουλος, Γίγαντας

Mario Botta, Fiore di pietra, Monte Generoso,,Ελβετία 2013 -2017

J. Mayer H. und Partne, Metropol Parasol, Σεβίλλη, Ισπανία 2004-2011

Μιχάλης Μανουσάκης, Στο μπλε της κυρίας Γραμματικής

Ηλίας Καφούρος, A bigger splash costume

Μανόλης Κορρές, Δημήτρης Αγαθόπουλος, Ο μεγάλος ναός του Απόλλωνος στη Νάξο, Ψηφιακό ομοίωμα από τον Δ. Αγαθόπουλο 2021, με σχέδια και οδηγίες του Μ. Κορρέ βάσει των μελετών του G. Gruben.

Ηλίας Κωνσταντόπουλος, Ένας καθρέφτης, τόσο μακριά...

Ο ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΕΡΕΙΠΙΩΝ

Αξίζει πραγματικά σε αυτή την έκθεση, να παρακολουθείστε μεταξύ άλλων και τα ενδιαφέροντα τρίλεπτα βίντεο, που πραγματοποιήθηκαν κατα παραγγελία, με θέμα «Η συμβολική λειτουργία της Ακρόπολης των Αθηνών για τον σύγχρονο Δυτικό Πολιτισμό» και  προβάλλονται σε υψηλής ανάλυσης οθόνες. Ο θεατής πατώντας σε μία βάση κίονα μπορεί να τα παρακολουθήσει στην κατάλληλη θέση για να ακούσει τον ήχο τους.

Από τον ικανό αριθμό αυτών των βίντεο, που προβάλλονται ανά τρία ή τέσσερα σε κάθε οθόνη, κάτι που δυσκολεύει την παρακολούθηση τους από τον επισκέπτη μια και χρειάζεται χρόνο και υπομονή, παραθέτω στη συνέχεια μια ενδεικτική επιλογή, κλείνοντας και με την δική μου συμμετοχή.

Ρένα Σακελλαρίδου, 

Η δική μου Ακρόπολη

Μια προσωπική ευαίσθητη αφήγηση μέσα από εξαιρετικές φωτογραφίες, ποιητικά κείμενα και υπέροχη μουσική των Christos και Konstantinos Chitas

Σταύρος Αλιφραγκής & Δημήτρης Α. Φατούρος 

"Ο βράχος της Ακρόπολης: Μοναχικότητα και επιθυμία της συνάντησης"

Τρυφερή και ευαίσθητη ψηλάφηση το βράχου της Ακρόπολης, πλαισιωμένη με ήχους που παραπέμπουν σε εθνικούς εορτασμούς. Μια προσέγγιση, πολύτιμη πριν από οποιαδήποτε νέα επέμβαση στον ιερό αυτό χώρο.

Πανίτα Καραμανέα & Σωκράτης Γιαννούδης,

Το νησί της μνήμης: Μια άκατος ενθυμίων

Μια τολμηρή προσέγγιση που παραπέμπει σε πρόσφατη διάλεξη του Μανόλη Κορρέ στις 08 04 2021, με τίτλο «Ανεβαίνοντας την Ακρόπολη-μέρος Α΄» όπου αποκαλύπτει μετά από συστηματική έρευνα οριζόντιων διαβρωμένων αποτυπωμάτων στην ίδια στάθμη, ότι βράχος περιβαλλόταν από νερό πριν από εκατομμύρια και άρα ο βράχος ήταν νησί.

Γιώργος Τριανταφύλλου

Αναζητώντας την ψυχή των ερειπίων

Μία ίσως ρομαντική, όχι όμως ουτοπική και τεκμηριωμένη προσέγγιση για ένα μνημείο που κρύβει την ιστορία του στο όνομα μιας ιδεολογικής καθαρότητας και της αναζήτησης μιας εθνικής ταυτότητας.

VIRTUAL TOUR

Τέλος το «επίτευγμα» της ψηφιακής παρουσίασης αυτής της έκθεσης με κάθε λεπτομέρεια, που νομίζω ότι πραγματοποιείται για πρώτη φορά, έχω την αίσθηση ότι συγκροτεί και ολοκληρώνει μια ιστορική στιγμή για τις εκθέσεις αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα, και γενικώτερα για τις εκθέσεις

Θα τολμήσω να επισημάνω ότι μετά την ανυδρία των τελευταίων ετών και τις γνωστές δυσκολίες και ιδιαίτερα αυτού του εξαιρετικά δύσκολου και προβληματικού χώρου, ο πήχης έχει ανέβει πολύ ψηλά. Η έκθεση αυτή θα μείνει πλέον στο διαδίκτυο και αξίζει τον κόπο μέσα στον χρόνο, να απολαύσει κανείς με ηρεμία σε υψηλή ανάλυση και σε μεγάλη οθόνη το αποτέλεσμα της προθυμίας ενός ανθρώπου και των συνεργατών του, που έχει αφιερωθεί εδώ και χρόνια στην αρχιτεκτονική, ως πανεπιστημιακός διδάσκων, συγγραφέας, εικαστικός, με πολλές διοργανώσεις συνεδρίων και workshops, (τα γνωστά CITYLABS), εκθέσεων και εκδόσεων.

Κάντε ΚΛΙΚ εδώ για να μπείτε και κινηθείτε μέσα στον χώρο της έκθεσης  ακολουθώντας τα βελάκια, δείτε τα έργα πλησιάζοντας κοντά διαβάζοντας τις πληροφορίες τους και απολαύστε όλα τα βίντεο επιλέγοντάς τα από τους τίτλους που παρουσιάζονται μπροστά στις οθόνες.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση