«ΚΟΜΒΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ» 

ΦΟΙΤΗΤΙΚΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ 

Μια πρωτοβουλία, υπόδειγμα προς μίμηση

+

Η ελληνική συμμετοχή

στη 17η Biennale αρχιτεκτονικής στην Βενετία

Χάρηκα που ο Κώστας Μανωλίδης, καθηγητής στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, μαζί με την ομάδα του με επέλεξαν ως κριτή, με άλλους σημαντικούς συναδέλφους σε ένα πρωτότυπο φοιτητικό αρχιτεκτονικό διαγωνισμό ιδεών, με τίτλο ΚΟΜΒΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ / Αναδιαμόρφωση δημόσιου χώρου στον Βόλο. Πρόκειται για μια πρωτοβουλία του Τμήματος, μία εξαιρετική η ιδέα, που είχε σαν θέμα την αναδιαμόρφωση των νησίδων στους οδικούς κυκλικούς κόμβους Τελωνείου και Δημαρχείου στο κέντρο του Βόλου, που πρόσφατα είχαν αναπλαστεί με συμβατικές επιλογές και με πρωτοβουλία του Δήμου Βόλου.

Οι οδικοί κυκλικοί κόμβοί Τελωνείου και Δημαρχείου 

στο κέντρο του Βόλου

Μια πρωτοβουλία που απευθύνθηκε σε φοιτητές και φοιτήτριες αρχιτεκτονικών σχολών, στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, προπτυχιακού και μεταπτυχιακού επιπέδου. Είναι προφανές ότι σε αυτή την δύσκολη εποχή που οι διαγωνισμού περιορίζονται αξίζει τον κόπο να ακολουθήσουν και οι άλλες Σχολές την πρωτοβουλία της Σχολής του Βόλου.

Μου κίνησε το ενδιαφέρον το θέμα, γιατί δεν είχε προηγούμενο και περίμενα με αγωνία τις συμμετοχές, με κάποιες επιφυλάξεις σε σχέση με την συμμετοχή και το επίπεδο των μελετών. Με προβλημάτισε επίσης και η διαδικτυακή προσωπική κρίση χωρίς διάλογο με τους υπόλοιπους κριτές, κάτι που με ξένισε σε σχέση με άλλους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς, όπου υπήρχε η δυνατότητα συζητήσεων και ανταλλαγής απόψεων μεταξύ των κριτών. Αυτή την φορά έπρεπε ο καθένας μας να αξιολογήσει μόνος και να στείλει την τελική λίστα με τις επιλογές του. Στην κριτική επιτροπή συμμετείχαν εκτός από μένα και άλλοι 9 διακεκριμένοι επιστήμονες: Δρ. Μαρία Γούλα, Δρ. Χρήστος Κακαλής, Bernard Cuomo, Εύα Μανιδάκη, Δρ. Πάνος Μαντζιάρας, Κώστας Σαράντης, Irgen Salianji, Δρ. Αγγελική Σιώλη και Δρ. Φαίη Τζανετουλάκου.  Από τον συμψηφισμό των επιλογών των κριτών προέκυψαν τα 3 πρώτα βραβεία και οι 5 έπαινοι.

Αφιέρωσα αρκετό χρόνο για να μελετήσω τις 72 συμμετοχές. Με κριτήρια την ανταπόκριση στην προκήρυξη, την σύνθεση, την παρουσίαση κλπ, βαθμολογούσα σε ένα Πίνακα EXCEL τις μελέτες και ομολογώ ότι επανήλθα αρκετές φορές με διορθώσεις και επαναξιολογήσεις, διαπιστώνοντας ότι το επίπεδο των μελετών ήταν πολύ καλό. Αν και δεν είμαι πεπεισμένος ότι οι μικρού σχετικά μεγέθους νησίδες αυτές, περιτριγυρισμένες από αυτοκίνητα, δεν είναι εύκολο να φιλοξενήσουν ανθρώπινες δραστηριότητες, ας πούμε ανάπαυσης ή αναψυχής. Τελικά δεν μπόρεσα να αγνοήσω τις ευφάνταστες εκείνες μελέτες που προτείνουν ευρηματικές χρήσεις και πραγματικά προκαλούν τον επισκέπτη να τις επισκεφτεί ή να διέλθει από αυτές. Με την λογική αυτή κατέληξα στις επιλογές μου, που επιβεβαιώθηκαν σε ικανό βαθμό από το τελικό αποτέλεσμα.

 2ο βραβείο (WSE0001) Δημήτρης Στεφανάκης:

«ανα-καδράροντας το αστικό τοπίο»

Θα ξεκινήσω με το 2ο βραβείο (WSE0001) που κατά την δική μου κρίση το βρήκα συναρπαστικό και θα μπορούσε ίσως να είναι πρώτο, όπως το κατέταξα στην δική μου λίστα.

Ο Δημήτρης Στεφανάκης (απόφοιτος Π.Θ., μεταπτυχιακός φοιτητής Ε.Μ.Π.), εντάσσει την αδιάφορη νησίδα σε μία ευφάνταστη διαδρομή των επισκεπτών, με θεάσεις προς το Πήλιο και τον Παγασητικό και αντιστρόφως. Ένας συνδυασμός πεζογέφυρας, χώρων στάσης και θέασης, με κλίμακες υπέργειες και υπόγειες, μία αρχιτεκτονική χειρονομία με εικαστικές αναφορές που πέρα από τις χρήσεις που εξυπηρετεί, λειτουργεί και σαν μια ελκυστική γλυπτική σύνθεση, ένα τοπόσημο στην πόλη. Αυτά θα υποστήριζα αν συμμετείχα σε μια συζήτηση με τα υπόλοιπα μέλη της επιτροπής.

Ο Δημήτρης Στεφανάκης  στην πινακίδα του σημειώνει:

Οι κυκλικοί κόμβοι κυκλοφορίας ακροβατούν ανάμεσα στην έλξη της κίνησης γύρω τους αλλά και την σχετική απομόνωσή τους ως νησίδες δημόσιου χώρου. Αυτήν την μετέωρη κατάσταση επιχειρεί να αξιοποιήσει ο παρών σχεδιασμός προτείνοντας την δημιουργία ενός περάσματος μέσω του κόμβου. Ταυτόχρονα επιχειρεί να εμπλουτίσει την διάβαση και τον διαβάτη με μία προσωρινή αστική εμπειρία μέσω του μηχανισμού του καδραρίσματος επιλεγμένων πτυχών του αστικού τοπίου.

Ο μηχανισμός αυτός αποπειράται να προτρέψει τον διαβάτη στην παρατήρηση και στην συνέχεια στον στοχασμό σχετικά με αυτό που απομονώνεται μπροστά του, δίνοντας έμφαση στα στοιχεία αυτά που ενδεχομένως θα αποκτήσουν διαφορετικό νόημα καθώς το τοπίο συναρμολογείται ξανά με την έξοδό του από την κατασκευή.

[…] Ο κόμβος στην είσοδο της νέας πόλης έχει επιλεγεί ακριβώς γιατί αποτελεί το σημείο όπου συνενώνεται η οπτική υφή του βουνού ανάμεσα στα κτίρια με την ανεμπόδιστη θέα προς την θάλασσα.

[...] η είσοδος στην διάβαση είναι υπόγεια από τον πεζόδρομο της βιβλιοθήκης φέρνοντας τον διαβάτη σε επαφή με την Γη. Ο διαβάτης στην συνέχεια ανυψώνεται στον Ουρανό με την είσοδό του στον κόμβο, ενώ το βλέμμα του οδηγείται στις οπτικές φυγές που δημιουργούνται εντός του. Η έξοδος καταλήγει στην παραλία και στο υγρό στοιχείο, την Θάλασσα, υπέργειας διάβασης. […]

Η επιλογή αυτών των φυσικών στοιχείων έγινε διότι και τα τρία βρίσκονται υπό άμεση απειλή, τόσο διεθνώς με τις τελευταίες περιβαλλοντικές εξελίξεις και την έλευση της ανθρωπόκαινου εποχής, αλλά και πιο ιδιαίτερα στην πόλη του Βόλου. Η παρούσα πρόταση επιχειρεί μέσω να νοηματοδοτήσει διαφορετικά τα στοιχεία αυτά αποσπώντας τα από το καθημερινό οπτικό συνεχές, μέσω της διαδικασίας της αφαίρεσης-απομόνωσης, προτρέποντας στην επανένταξη-υπεράσπιση τους ως αναπόσπαστο κομμάτι του δημόσιου χώρου.

Το 1ο βραβείο (AFS0403) Σωτηρία Κίτσου: 

ΚΟΜΒΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ

Το 1ο βραβείο (AFS0403) κατά την τελική κρίση δόθηκε στην Σωτηρία Κίτσου φοιτήτρια Σχολής Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π.. Mία ευρηματική χθόνια λύση και όπως συνοψίζει το σχόλιο των πρακτικών: πρόκειται για μια εξαιρετικά καλοδουλεμένη και υποβλητική πρόταση ενός υπόσκαφου λαβύρινθου μικρών χώρων εκθέσεων και προβολών. Οι νησίδες καλύπτονται από έναν ελαφρά υπερυψωμένο δίσκο με οπές φωτισμού και πρόσβασης που παραπέμπει αμυδρά σε αρχαίο τύμβο. Η λιτή και αινιγματική επιφάνεια των νησίδων κάνει ακόμη πιο δραστικές τις κρυμμένες υπόγειες διατάξεις και την λυτρωτική τους σύνδεση με το υπέδαφος απέναντι στην υπέργεια κυριαρχία των αυτοκινήτων και στη φρενήρη κίνησή τους.

Η δική μου επιφύλαξη για αυτή την τολμηρή πρόταση, που ήταν σαφώς στις επιλογές μου, είναι ότι η επέμβαση, όσο εντυπωσιακή είναι από ψηλά,  δεν είναι εύκολα αντιληπτή άρα και ελκυστική από τον διερχόμενο περιπατητή και τον οδηγό, και παράλληλα οι υπόγειοι δημόσιοι χώροι όσο και αν είναι ωραία σχεδιασμένοι, είναι τελικά ευάλωτοι και προβληματικοί μέσα στον χρόνο.

Με τίτλο ΚΟΜΒΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ στην Πινακίδα η Σωτηρία Κίτσου σημειώνει:

Μέσα σε ένα πυκνό δίκτυο, ροών δύο χωμάτινες κυκλικές μάζες μοιάζουν να βρέθηκαν τυχαία εκεί. Η παράδοξη αιώρηση των κυκλοφοριακών κόμβων, όχι μόνο δεν παύει να υφίσταται, αλλά ενισχύεται. Μετατοπίζεται όμως, στο συμβολικό επίπεδο, αφού υπογείως-κάτω από τα προκλητικά αστικά κενά- αναπτύσσεται παράλληλα ένα άλλο δίκτυο με συγκεκριμένες λειτουργίες: ιδιωτικές αίθουσες προβολής, μικρά καθιστικά, εκθεσιακοί χώροι. […]

Οι πλατείες του Βολιώτη Giorgio de Chirico, έρημες, μυστηριώδεις, παράλογες και μάλλον λίγο τρομακτικές, ζωντάνεψαν στην τελευταία πανδημία. Όταν αυτή τελειώσει, οι δύο κόμβοι θα μείνουν να υπενθυμίζουν την ύπαρξή της, σαν να ξεπήδησαν από κάποιο πίνακα του ζωγράφου.

Το 3ο βραβείο (PI31415) Δημήτριος Ντούπας:  «κομβίον»

Με το 3ο βραβείο PI31415 που δόθηκε στον Δημήτριο Ντούπα (φοιτητής T.U. Delft) υπήρχε απόλυτη σύμπτωση με τις επιλογές μου. Ξεχώρισα από την αρχή αυτή την μελέτη για την δυναμική και την καθαρότητά της. 

Ένα εντυπωσιακό γλυπτό, όπως σημειώνεται στο Δελτίο Τύπου, που αναδύεται από μια υδάτινη επιφάνεια. Η κυψελωτή σφαιρική κατασκευή θα είναι φτιαγμένη από ένα καινοτόμο υλικό ικανό να δεσμεύει το διοξείδιο του άνθρακα από τον αέρα. Το γλυπτό αυτό, θυμίζοντας σφουγγάρι αλλά και δέντρο, λειτουργεί κυριολεκτικά και συμβολικά ως καθαρτήριος μηχανισμός και ως επισήμανση της οξείας ρύπανσης του Βόλου, ενώ ταυτόχρονα αποτελεί μια συναρπαστική αισθητική προσθήκη στο αστικό τοπίο.

Στην πινακίδα Ο Δημήτρης Ντούπας μεταξύ άλλων σημειώνει:

[…] Είναι γεγονός ότι ο Βόλος τις τελευταίες δεκετίες πλήττεται από υπέρμετρη ατμοσφαιρική ρύπανση, η οποία έχει δυσμενείς συνέπειες τόσο στην υγεία του ανθρώπου όσο και στο περιβάλλον. Η αρχιτεκτονική λοιπόν, ως μία έκφραση ιδεών, μηχανισμών και στρατηγικής καλείται να επιλύσει τέτοια ζητήματα, βελτιώνοντας το επίπεδο της ζωής των ατόμων που ζουν και κινούνται στην πόλη.

Κεντρικό άξονα της παρούσας πρότασης αποτελεί η δημιουργία ενός δικτύου μηχανισμών απορρόφησης του διοξειδίου του άνθρακα από τον αέρα της πόλης. Για τον λόγο αυτό, στρέφεται σε καινοτόμες τεχνολογίες που σχετίζονται με τα λεγόμενα «ευφυή» υλικά. Η συγκεκριμένη ιδέα βασίζετια στην πρόσφατη ανακάλυψη ενός ιδιαίτερα πορώδους υλικού με βάση την άσφαλτο, το οποίο είναι ικανό να απορροφήσει μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα αποθηκεύοντάς τες στη δομή του. Στη συνέχεια, το διοξείδιο του άνθρακα μπορεί να συλλεχθεί από αυτή και να χρησιμοποιηθεί εκ νέου στην παραγωγή εναλλακτικών μορφών ενέργειας.

Η μορφή του συγκεκριμένου έργου, ως συμβολισμός, είναι εμπνευσμένη από την ονομασία της πόλης του Βόλου και βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με την ετυμολογία της αρχαιοελληνικής λέξης «βώλος», το σφαιρίδιο δηλαδή οποιουδήποτε υλικού. Ο σχεδιασμός της πρότασης χαρακτηρίζεται από λιτότητα ως προς την ογκοπλασία και πολυπλοκότητα ως προς τη δομή της. Διακρίνεται σε δύο ενότητες, τη βάση και την σφαίρα-βόλο. Η βάση αποτελείται από ένα «δοχείο» νερού πάνω στο οποίο βυθίζεται μερικώς μια σφαιρική κατασκευή που συμπληρώνεται από σφηνοειδή στοιχεία. Και οι δύο ενότητες έχουν κατασκευαστεί από το παραπάνω «ευφυές» υλικό. Η τελική μορφή διαθέτει έναν ιδιαίτερα γλυπτικό χαρακτήρα με αποτέλεσμα να αποτελεί αφενός ένα τοπόσημο για την πόλη και αφετέρου έναν μηχανισμό δέσμευσης του διοξειδίου του άνθρακα από τον αέρα. Το τοπόσημο είναι απροσπέλαστο αλλά εξαιτίας του μεγέθους του που ξεπερνάει τα 3,5 μέτρα είναι ευδιάκριτο από μεγάλη απόσταση.

Συνολικά, η πρόταση έχει διττό χαρακτήρα. Από τη μία αποτελεί ένα φίλτρο καθαρισμού αέρα που λειτουργεί χωρίς επιπλέον ενέργεια, και από την άλλη έναν συμβολικό «σσφουγγάρι»-γλυπτό που τις βραδινές ώρες μεταμορφώνεται σε ένα εμβληματικό φανάρι, δίνοντας ένα ιδιαίτερα ατμοσφαιρικό αποτέλεσμα στην πόλη με το ξεχωριστό οργανικό μοτίβο που προβάλλει. […]

Μια νέα σφαίρα καινοτόμων δυνατοτήτων αναδύεται με ανθρωποκεντρική σχεδιαστική προσέγγιση και έχοντας θέσει ως στόχο την αειφόρο ανάπτυξη της πόλης του Βόλου σήμερα.

Παραθέτω στην συνέχεια και τους πέντε επιλεγμένους επαίνους

KLIF967 Με τίτλο «Ετερότητες»

Λάκη Κωνσταντίνα

Φράγκος Ιάσων

Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Α.Π.Θ.

TAC6942 Με τίτλο “The Passage” Ανασχεδιασμός των κόμβων της οδού Λαμπράκη σε χώρους πολιτισμού
Γκουντρουμπής Θεμιστοκλής
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Α.Π.Θ.
Δαουλτζής Χρήστος
Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Π.Θ.

AMO6182 Με τίτλο [politicApp]

Παπαδημητρίου Αθανάσιος

Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Ε.Μ.Π.

Αντωνίου Αριστοτέλης

Scuola di Architettura dell'Università degli Studi di Firenze

TEK1893 Με τίτλο ΜΟΛΥΝΟΝΤΑΣ ΤΗΝ ΠΟΛΗ

Νανάς Θεμιστοκλής

Δολαψόγλου Κεφαλάς Κωνσταντίνος Ερμής

Σωτηρακόπουλος Γιώργος

Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Π.Θ.

CNST110 Με τίτλο «Αστική φωλιά»

Καμπούκος Κωνσταντίνος

Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών Πολυτεχνείου Κρήτης

Τελικά η πρωτοβουλία αυτή άξιζε! Άψογα οργανωμένη, με πολλές και ενδιαφέρουσες συμμετοχές με ποιότητα, αποτελεί υπόδειγμα προς μίμηση και από άλλες Σχολές Αρχιτεκτονικής, ενισχύοντας με κάθε τρόπο την διαδικασία των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών.

Περισσότερα στοιχεία μπορείτε να βρείτε εδώ.

Η ελληνική συμμετοχή στη 17η Biennale αρχιτεκτονικής

«Λεωφόρος της Κοινωνίας των Εθνών – Ο γνωστός άξονας της Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη»

Επανέρχομαι και σήμερα στην φετινή ελληνική συμμετοχή στη 17η Biennale αρχιτεκτονικής στην Βενετία που εγκαινιάστηκε πρόσφατα μετά από πολλές δυσκολίες, που τελικά ξεπεράστηκαν και βέβαια μέσα στο κλίμα των περιορισμένων μετακινήσεων και επισκέψεων λόγω κορονοϊού. Παραθέτω σήμερα μέχρι νεότερης ανταπόκρισης το Δελτίο Τύπου που αναρτήθηκε στον ιστότοπο του ΥΠΕΝ με τις σχετικές φωτογραφίες:

ΥΠΕΝ: Δελτίο Τύπου

Η πρόταση με τίτλο «Η Λεωφόρος της Κοινωνίας των Εθνών – Ο Γνωστός Άξονας της Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη», «BOULEVARD DE LA SOCIÉTÉ DES NATIONS – THE WELL-KNOWN ARISTOTLE AXIS IN THESSALONIKI» της ομάδας διδασκόντων του Τμήματος Αρχιτεκτόνων της Πολυτεχνικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, που αποτελείται από τους Νίκο Καλογήρου, Μαρία Δούση, Δημήτρη Θωμόπουλο, Δημήτρη Κονταξάκη, Σοφοκλή Κωτσόπουλο και Θεμιστοκλή Χατζηγιαννόπουλο, επιλέχθηκε από το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας για να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στη 17η Μπιενάλε Αρχιτεκτονικής της Βενετίας 2021.

Η ελληνική συμμετοχή επιχειρεί να δώσει μία απάντηση στο κεντρικό θέμα της έκθεσης «How will we live together?» (Πώς θα ζήσουμε μαζί;), το οποίο πραγματεύεται τη διερεύνηση ενός νέου χωρικού κοινωνικού συμβολαίου, αναγκαίου σε ένα περιβάλλον αυξανόμενων οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών ανισοτήτων, παρουσιάζοντας την αρχιτεκτονική και πολεοδομική διαδρομή του άξονα της οδού Αριστοτέλους στη Θεσσαλονίκη. Πρόκειται για μια μεγάλη δράση αστικού εκσυγχρονισμού, που σχεδιάστηκε από τον Γάλλο αρχιτέκτονα-πολεοδόμο Ερνέστ Εμπράρ, πριν από 100 χρόνια, ως ένα πολυπολιτισμικό σταυροδρόμι.

Σημειώνεται ότι λειτουργούν ταυτόχρονα δύο παράλληλα τμήματα της έκθεσης, ένα στο ελληνικό περίπτερο της Βενετίας και ένα in situ στο Μπέη Χαμάμ στην περιοχή της Αριστοτέλους. Η έκθεση στο ελληνικό περίπτερο της Βενετίας επικεντρώνεται στη σημερινή λειτουργία του άξονα της Αριστοτέλους, επιχειρώντας να αναδείξει τη χωρική συνύπαρξη κατοίκων, επισκεπτών, μεταναστών και προσφύγων. Ο προβληματισμός για το παρόν και τη μελλοντική ανάπλαση της πόλης συμπυκνώνεται στον εμβληματικό εγκάρσιο άξονα της σύγχρονης Θεσσαλονίκης.

Τα επιμέρους θέματα παρουσιάζονται με τη μορφή κολάζ σε επιφάνειες αναρτημένων τευχιδίων-“pixels” που οι επισκέπτες μπορούν να αποσπάσουν ως αναμνηστικά και να τα πάρουν κατ΄οίκον-“take away”. Στον χώρο της αίθουσας έχουν επίσης συγκεντρωθεί προτάσεις σε «βαλίτσες» που προέκυψαν από εργαστήρια που υλοποιήθηκαν από προσκεκλημένους διδάσκοντες και φοιτητές σε συνεργασία με τις περισσότερες αρχιτεκτονικές σχολές της χώρας.

Η έκθεση στο Μπέη Χαμάμ της Θεσσαλονίκης, η οποία θα εγκαινιασθεί επίσημα μέσα στον Ιούνιο του 2021, παρουσιάζει αναλυτικά τα αποτελέσματα της έρευνας που έγινε στο ΑΠΘ με τη συμμετοχή επιλεγμένων φοιτητών από την Ελλάδα, όπου κατασκευάστηκαν προπλάσματα των αρχικών μορφών των οικοδομημάτων του άξονα της Αριστοτέλους, του Δημαρχείου, καθώς και αναλυτικοί γεωγραφικοί χάρτες αποτύπωσης και διερεύνησης του αστικού χώρου. Η διαρκής μητροπολιτική λειτουργία αυτού του δημόσιου χώρου έχει κεντρική θέση στο παλίμψηστο της νεότερης Θεσσαλονίκης. Οι διάτρητες πινακίδες των εκθεμάτων εντάσσονται στον μοναδικό χώρο του μνημείου, ενώ μια μακέτα μήκους 5,5 μ. αναπαριστά το αρχικό όραμα του Εμπράρ.

Για την υλοποίηση υπήρξε πολύτιμη η συνεργασία του ΑΠΘ, της ΔΕΘ, της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, του Δήμο Θεσσαλονίκης και ιδιαίτερα του Κέντρου Ιστορίας Θεσσαλονίκης. Κατά τη διάρκειά της προτείνονται δράσεις και εκδηλώσεις που θα ενταθούν το φθινόπωρο, εφόσον οι συνθήκες το επιτρέψουν.

Επίσης, στο πλαίσιο της έκθεσης, θα κυκλοφορήσει κατάλογος στα ελληνικά και αγγλικά, καθώς και σχετικό βιβλίο με τίτλο «Το Παλίμψηστο της Αριστοτέλους: βυζαντινά οράματα και εκλεκτικός τοπικισμός».

Ο Γενικός Γραμματέας Χωρικού Σχεδιασμού και Αστικού Περιβάλλοντος ως Εθνικός Επίτροπος για τη 17η Biennale αρχιτεκτονικής, Ευθύμιος Μπακογιάννης, δήλωσε:

«Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, για μια ακόμη χρονιά, με υπευθυνότητα και υπερηφάνεια στηρίζει την ελληνική συμμετοχή στην Biennale αρχιτεκτονικής της Βενετίας. Ευχαριστούμε όλους όσοι εργάστηκαν και συνέβαλαν για την επιτυχία της ελληνικής συμμετοχής. Είμαστε σίγουροι ότι το ελληνικό περίπτερο θα ανταποκριθεί στις προσδοκίες και θα δικαιώσει τον μελετητικό και καλλιτεχνικό κόσμο, αναδεικνύοντας την δυναμική του.

Η έκθεση αποτελεί σπουδαία ευκαιρία προβολής της χώρας και του παραγόμενου αρχιτεκτονικού και αστικού σχεδιασμού από τους Έλληνες δημιουργούς».