ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ ΑΝΔΡΙΑΝΟΠΟΥΛΟΣ 

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΑΜΥΓΔΑΛΟΥ 

Έλληνες αρχιτέκτονες καταξιώνονται διεθνώς 

Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος, Καλλιόπη Αμυγδάλου 

Δύο καλές και σημαντικές παράλληλα ειδήσεις από τον ελληνικό και διεθνή τύπο, κυκλοφόρησαν πρόσφατα, που αναδεικνύουν, ίσως για πρώτη φορά σε τέτοιο βαθμό, δύο έλληνες αρχιτέκτονες απόφοιτους της σχολής αρχιτεκτόνων του ΕΜΠ.

Η πρώτη αφορά τον Τηλέμαχο Ανδριανόπουλο και έρχεται από την γνωστή διεθνή αμερικανική εφημερίδα, με έδρα τη Νέα Υόρκη, Wall Street Journal. Η διαδικτυακή έκδοση της εφημερίδας ανάρτησε στις 7 Σεπτεμβρίου 2020 δύο καλογυρισμένα βίντεο από δύο γνωστές και πολυδημοσιευμένες κατοικίες του γραφείου Tense Architecture Network. Το ενδιαφέρον είναι ότι τα γυρίσματα πραγματοποιήθηκαν επί τόπου από τηλεοπτικό συνεργείο της εφημερίδας με ενδιαφέρουσες λήψεις, εσωτερικά και εξωτερικά και με drone, ενδιαφέρουσες συνεντεύξεις με τους δημιουργούς και τους ιδιοκτήτες. 

Η δεύτερη από την εφημερίδα Καθημερινή (Κυριακή 6 Σεπτεμβρίου 2020) που προβάλει σε αναλυτικό άρθρο στην δεύτερη σελίδα, δύο ελληνίδες ερευνήτριες την χημικό Θέμις Αλισσάφη και την αρχιτέκτονα του ΕΜΠ Καλλιόπη Αμυγδάλου, που επιχορηγεί φέτος το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Έρευνας με το ποσό 1.500.000 € για την κάθε μία για το ερευνητικό τους έργο. 

Τηλέμαχος Ανδριανόπουλος 

“Inside the ‘Tear of God’” 

“a Radical Triangular House” 

Το πρώτο βίντεο αφορά με τίτλο Inside the ‘Tear of God’: A Unique House on Crete That Filters the Sun αφορά την γνωστή κατοικία στο Ηράκλειο Κρήτης και πραγματικά αποκαλύπτει πτυχές που δεν ήταν αντιληπτές από τις φωτογραφίες των τυπικών δημοσιεύσεων, που μέχρι σήμερα έδιναν την αίσθηση μιας αρχιτεκτονικής μέσα στον ιστό μιας επαρχιακής πόλης με ανήσυχες γλυπτικές αναζητήσεις. 

Το βίντεο με τις γενικώτερες λήψεις αποκαλύπτει ότι τελικά πρόκειται για ένα γλυπτό στην πόλη, ένα τοπόσημο που εντάσσεται κατά την γνώμη μου αρμονικά στον αστικό ιστό διατηρώντας την κλίμακα των γύρω κτισμάτων. Έχω την αίσθηση ότι και για του περίοικους ο αρχικός αιφνιδιασμός έχει μετατραπεί σε μια αποδοχή, έναν θαυμασμό και μια ικανοποίηση που ένα τέτοιο έργο κοσμεί και αναβαθμίζει την γειτονιά τους. 

Τέλος οι ενδιαφέρουσες, πρωτότυπες και αρχιτεκτονικές χειρονομίες συνυπάρχουν αρμονικά με τον απλό εξοπλισμό και την συμβατική επίπλωση της κατοικίας, προβάλλοντας ένα φιλικό και ανθρώπινο περιβάλλον και όχι ένα εστέτ αποτέλεσμα όπως συνήθως συμβαίνει σε μίνιμαλ και υπερ-σχεδιασμένες κατοικίες. 

Το ίδιο αποτέλεσμα ως προς τα εσωτερικά εισπράττεται και στο επόμενο βίντεο με τίτλο «In Greece, a Radical Triangular House Brings the Outdoors Inside» και αφορά την γνωστή Κατοικία στα Μέγαρα, μέσα σε ένα ελαιώνα 20 χιλιόμετρα μακρυά από την Αθήνα, μόλις 200 τετραγωνικά, με ένα εσωστρεφή κήπο – αυλή και με θεαματικό άνοιγμα προς την θέα του βουνού.

Μία κατοικία με φυτεμένο δώμα όπου η ιδιοκτήτρια Πέπη Γαρδέλη δηλώνει ότι όλη της ζωή κοιμάται βλέποντας τις κλειστές κουρτίνες και τώρα κοιμάται βλέποντας τα αστέρια. 

Πέπη Γαρδέλη 

Γιώργος Καλυκάκης 

Έχει ενδιαφέρον να παρακολουθήσετε και στα δύο βίντεο τις αφηγήσεις των ιδιοκτητών, (Πέπη Γαρδέλη και Γιώργος Καλυκάκης) δύο απλών ανθρώπων που μιλούν με τα καλύτερα λόγια τόσο για τον Τηλέμαχο όσο και για την αρχιτεκτονική του. 

Μια αρχιτεκτονική που ενθαρρύνει τους νεότερους και όχι μόνο αρχιτέκτονες, να μην θεωρούν δεδομένη την όποια συντηρητική άποψη των πελατών τους και να τολμούν να προτείνουν πιο προχωρημένες λύσεις και να τις υπερασπίζονται με τον καλύτερο τρόπο. Τίποτα δεν είναι δεδομένο. 

Τα δύο βίντεο μπορείτε να τα παρακολουθήσετε κάνοντας ΚΛΙΚ εδώ 

Αξίζει επίσης να σημειωθεί ότι στις 7 Απριλίου 2019 αναρτήθηκε στο You Tube  άλλο ένα βίντεο για την ίδια κατοικία, με τον τίτλο Pythagorean home amidst olive grove offers views & protection και με τεράστια επισκεψιμότητα που μέχρι σήμερα έχει φτάσει τα 2,890,207 views και 3.499 σχόλια. Πρόκειται για μια γερμανική παραγωγή που επίσης μπορείτε να παρακολουθήσετε εδώ 

Καλλιόπη Αμυγδάλου 

Περί χωρικού και αρχιτεκτονικού αποτυπώματος 

από τον εκτοπισμό του 1922 

και την ανταλλαγή πληθυσμών το 1923-24

Προσφυγική περιοχή Δουργούτι (Νέος Κόσμος), φωτογράφος ο Ελβετός Hans Gerber. από το φωτογραφικό αρχείο τηs EPH Bibliothek Zurich. 

Την Καλλιόπη Αμυγδάλου έχω ξαναπαρουσιάσει σε αυτό το blog (βλέπε εδώ). Με αφορμή μια σειρά εκδηλώσεων που οργανώθηκαν στο Μουσείο Μπενάκη τον Δεκέμβριο του 2018, σε συνεργασία με το Ελληνικό Ινστιτούτο Αρχιτεκτονικής, και το Μουσείο της πόλης των Σκοπίων, με κεντρικό θέμα την μετά το σεισμό του 1963, που κατεδάφισε το 80% της πόλης των Σκοπίων, και την συνεισφορά του Κωνσταντίνου Δοξιάδη στον επανασχεδιασμό της πόλης. Πραγματοποιήθηκε τότε μια ημερίδα, μια έκθεση και ένας κατάλογος. 

Όλα ξεκίνησαν τότε στο πλαίσιο της μεταδιδακτορικής της έρευνας. Βρέθηκε στα Σκόπια αναζητώντας τους τρόπους που κατασκευάζεται ένα παρελθόν που κατασκευάζει ταυτότητες και άρχισε να μας τροφοδοτεί πληροφορίες και εικόνες ανοίγοντας μια καινούργια Ιστορία. 

Με επί τόπου συνεργασίες συνέβαλε στην οργάνωση της έκθεσης και την πραγματοποίηση του καταλόγου. 

Amygdalou K., Tsiambaos, K., Kritikos, C. G. (eds.). The Future as a Project: Doxiadis in Skopje. Athens: Hellenic Institute of Architecture, 2018. 

Σήμερα η Καλλιόπη Αμυγδάλου βρίσκεται μεταξύ των 436 επιστημόνων που επιχορηγεί φέτος τιμητικά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ερευνας (ERC) στο πλαίσιο του προγράμματος «Επιχορηγήσεις Εκκίνησης» (Starting Grants 2020). λαμβάνει 1,5 εκατ. ευρώ, για να ξεδιπλώσει την ερευνητική της πρόταση μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, συγκροτώντας τη δική της ερευνητική ομάδα και αποκτώντας τα απαραίτητα μέσα για το επιστημονικό έργο της, όπως αναφέρει η εφημερίδα Καθημερινή.

Η ιστορικός αρχιτεκτονικής Καλλιόπη Αμυγδάλου ερευνά το χωρικό και αρχιτεκτονικό αποτύπωμα που προκάλεσαν ο εκτοπισμός του 1922 και αργότερα η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. 

Το πρόγραμμα HOMEACROSS της κ. Αμυγδάλου αναφέρεται στον χώρο, στη μνήμη και στην κληρονομιά της ανταλλαγής πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. «Το ερευνητικό μας έργο θα επικεντρωθεί στην αναζήτηση και ανάδειξη του χωρικού και αρχιτεκτονικού αποτυπώματος που προκάλεσαν ο εκτοπισμός του 1922 και αργότερα η ανταλλαγή πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας το 1923-24. Από τη σκοπιά της ιστορίας της αρχιτεκτονικής θα μελετήσουμε το κτισμένο περιβάλλον που άφησαν πίσω τους οι πληθυσμοί που μετακινήθηκαν (κατοικίες, σχολεία, εκκλησίες), αλλά και πώς διαμόρφωσαν τους τόπους όπου εγκαταστάθηκαν. Η ερευνητική ομάδα που θα συγκροτήσουμε θα εργαστεί στην περιοχή της Αττικής και της Σμύρνης. 

Δουργούτι 

Στην Αθήνα οι πρόσφυγες στεγάστηκαν με τεράστιες δυσκολίες σε ξύλινα παραπήγματα, προσφυγικές κατοικίες και αυθαίρετους καταυλισμούς, τα οποία σιγά σιγά βελτίωσαν και επέκτειναν, μεταμορφώνοντας ουσιαστικά την πρωτεύουσα, της οποίας ο πληθυσμός διπλασιάστηκε με τον ερχομό τους. Μεγάλες ήταν οι αλλαγές και στη Σμύρνη, τόσο από τις συνέπειες της εκδίωξης του ελληνορθόδοξου πληθυσμού, όσο και από την εγκατάσταση μουσουλμάνων κυρίως από την Κρήτη και τη Βόρεια Ελλάδα», λέει στην «Κ» η κ. Αμυγδάλου.

Από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ 12 Σεπτεμβρίου 2020 

Ετσι, «θα συμβάλλουμε και θα επεκτείνουμε προσπάθειες που ήδη έχουν ξεκινήσει για την αποτύπωση και μελέτη των “τοπίων της Ανταλλαγής”, και θα συμβάλλουμε στη συζήτηση για την παρακαταθήκη όλων αυτών των γεγονότων σήμερα. Για την Αττική θα αξιοποιήσουμε το πολύτιμο αρχειακό υλικό του Κέντρου Μικρασιατικών Σπουδών, που περιέχει πάνω από 3.000 συνεντεύξεις με πρόσφυγες, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν μεταξύ 1930-1960». 

Όπως σημειώνει η ίδια, «στο ερευνητικό έργο HOMEACROSS θα συνεργαστούμε με πανεπιστημιακούς και ερευνητές από τη Σμύρνη και το Πανεπιστήμιο Izmir Institute of Technology, στο οποίο έχω διδάξει τα προηγούμενα χρόνια. Υπάρχει επιστημονική και ερευνητική συνεργασία με πανεπιστημιακούς από την Τουρκία, που υπερβαίνει τις όποιες αντιπαραθέσεις σε επίπεδο κρατικής πολιτικής. Το ερευνητικό έργο που θα υλοποιήσουμε έχει ορίζοντα πενταετίας και ελπίζουμε να ξεπεράσουμε τις όποιες δυσκολίες». 

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ

 

Η Καλλιόπη Αμυγδάλου είναι ιστορικός αρχιτεκτονικής και ερευνήτρια στο ΕΛΙΑΜΕΠ. Ερευνά ζητήματα πολιτικοποίησης της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς στη νοτιοανατολική Ευρώπη. Ως μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο ΕΛΙΑΜΕΠ, υπότροφος του προγράμματος Marie Skłodowska-Curie (IF) εκπόνησε έρευνα με τίτλο: ‘Τα αρχιτεκτονικά αντίγραφα στη μάχη της ιστορίας: Πολιτικές της ταυτότητας σε Κωνσταντινούπoλη, Αθήνα, Σκόπια’ (REPLICIAS). 

Δίδαξε για δύο χρόνια ως λέκτορας στη Σχολή Αρχιτεκτονικής του Izmir Institute of Technology στην Τουρκία (2015-2017). Ολοκλήρωσε τη διδακτορική της διατριβή στη Bartlett School of Architecture (University College London) το 2014 σχετικά με τις πολιτικές εκσυγχρονισμού και τη διαχείριση τη πολιτισμικής κληρονομιάς στη Σμύρνη και τη Θεσσαλονίκη των αρχών του 20ου αιώνα. Είναι επίσης κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου στις πολιτισμικές σπουδές (M.Sc. in Culture and Society) από το London School of Economics (2010) και απόφοιτος της Σχολής Αρχιτεκτόνων του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου (2009). Μιλάει Ελληνικά, Αγγλικά, Τουρκικά, Γαλλικά και Γερμανικά. Οι διδακτορικές τις σπουδές χρηματοδοτήθηκαν από το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Ωνάσης (2011-2014) και το Ίδρυμα Παιδείας και Ευρωπαϊκού Πολιτισμού (2010-2011). Οι πρόσφατες δημοσιεύσεις της περιλαμβάνουν: ‘Building the Nation at the Crossroads of ‘East’ and ‘West’: Ernest Hébrard and Henri Prost in the Near East’, Opticon1826 (16): 15, 2014, pp.1-19. 

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγέθυνση