ΦΑΤΟΥΡΟΣ & ΜΟΡΑΛΗΣ ΤΗΝ ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ΄50 ΑΝΟΙΓΟΥΝ ΔΡΟΜΟΥΣ ΣΤΟΥΣ ΕΙΚΑΣΤΙΚΟΥΣ 

ΤΣΟΚΛΗ, ΚΑΡΑ, ΓΚΡΟΖΑ ΚΑΙ ΚΑΡΑΧΑΛΙΟ

απρόσμενες εικονογραφήσεις 

ιστορικών στιγμών του Ελληνικού Έθνους

Κώστας Τσόκλης, Ναυμαχία του Γέροντα, λεπτομέρεια 

 29 Αυγούστου 2014 απέναντι από τη Λέρο, ανάμεσα στον τουρκοαιγυπτιακό στόλο, υπό την αρχηγία του  Ιμπραήμ και του   Χοσρεφ Πασά, και του ελληνικού, που αποτελούνταν κυρίως από πυρπολικά από την Ύδρα και τις Σπέτσες και που διοικούσε ο Ανδρέας Μιαούλης

Με αφορμή την Εθνική επέτειο της 25ης Μαρτίου ανασύρω σήμερα ένα θέμα που σχετίζεται, με την εικαστική απεικόνιση τις ιστορικών στιγμών του Ελληνικού Έθνους και που αποκαλύφθηκε πρόσφατα με έναν πολύ παράδοξο τρόπο. Πρόκειται για έργα τέχνης τεσσάρων πολύ γνωστών καλλιτεχνών από την περίφημη γενιά του ’60, των Κώστα Τσόκλη, Χρήστο Καρρά, Βασίλη Γκρόζα και Κωνσταντίνο Καραχάλιο που πραγματοποιήθηκαν στο εστιατόριο της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων στο Πειραιά γύρω στο 1957, με πρωτοβουλία του Δημήτρη Φατούρου και του Γιάννη Μόραλη. 

Κωνσταντίνος Καραχάλιος, Καταστροφή των Αράβων, λεπτομέρεια 

Μια άγνωστη πτυχή, που αναδείχθηκε τον Νοέμβριο του 2014 όταν εντελώς αναπάντεχα η ηγεσία του Πολεμικού μας Ναυτικού και συγκεκριμένα ο τότε Αντιναύαρχος ΓΕΝ Αντιναύαρχος Ευάγγελος Αποστολάκης (και νυν αρχηγός ΓΕΕΘΑ), αποφάσισε να τιμήσει τον Δημήτρη Φατούρο για το σημαντικό κτίριο του Κολυμβητηρίου της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων στο Πειραιά, που σχεδίασε και επέβλεψε ο Φατούρος και τελικά ολοκληρώθηκε το 1959. Μια σημαντική αρχιτεκτονική χειρονομία, που διατηρεί την φρεσκάδα μιας νεανικής γραφής και με πρωτοφανή για την εποχή τολμηρά αρχιτεκτονικά στοιχεία.

Δημήτρης Φατούρος, Κολυμβητήριο της Σχολής Ναυτικών Δοκίμων στον Πειραιά

Ο Δημήτρη Φατούρος υπηρέτησε εκεί αρχικά ως επίκουρος αρχικελευστής και στην συνέχεια σαν σημαιοφόρος μέχρι το 1954. Όταν αργότερα διορίστηκε αρχιτέκτων στα δημόσια ναυτικά έργα και επιβλέπων των νέων κτιρίων της Σχολής, εκτός των άλλων πρότεινε να ενταχθούν στα διαμήκη δοκάρια του κτιρίου του νέου εστιατορίου και χώρου εκδηλώσεων της Σχολής, που σχεδίασε ο αρχιτέκτων Γιώργος Αναγνωστόπουλος, μια σειρά έργων τέχνης.

Η πρόταση έγινε αποδεκτή από την Διοίκηση και ο Φατούρος αξιοποιώντας την φιλία του με τον Γιάννη Μόραλη, καθηγητή τότε της Σχολής Καλών Τεχνών του ζήτησε να χειριστεί το θέμα. 

Γιάννης Μόραλης, Δημήτρης Φατούρος

Ο Μόραλης επέλεξε και πρότεινε τους τέσσερεις τότε ταλαντούχους φοιτητές του, τον Κώστα Τσόκλη τον Χρίστο Καρά, τον Βασίλη Γκρόζα και τον Κωνσταντίνο Καραχάλιο, που ολοκλήρωσαν με επιτυχία από 4 έργα ο καθένας, σε ανεξάρτητα τελάρα μεγάλου μεγέθους, αντλώντας τα θέματά τους από την «ένδοξη» Ελληνική Ιστορία. Ίσως είναι η τελευταία και μοναδική φορά που σύγχρονοι Έλληνες καλλιτέχνες ζωγραφίζουν με «νεανικό ενθουσιασμό» ιστορικά θέματα. 

Σχολή Ναυτικών δοκίμων, μερική άποψη της τραπεζαρίας 18 ΧΙΙ 2014

Εξήντα σχεδόν χρόνια μετά, το φθινόπωρο του 2014, ο Φατούρος τιμώμενος στην Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, ανακαλύπτει ότι τα έργα αυτά παραμένουν ανέπαφα στο εστιατόριο της Σχολής, και μας ενημερώνει για το θέμα. Με την προθυμία του τότε Διοικητή Υποναύαρχου Γιώργου Λεβέντη, βρισκόμαστε στην Σχολή με τον Κώστα Τσόκλη θαυμάζοντας το κεντρικό κτίριο της Διοίκησης και την φίνα στέγη του κεντρικού στεγασμένου αιθρίου με μεταλλικά περίτεχνα δικτυώματα 

Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, το κεντρικό κτίριο της Διοίκησης, 18 ΧΙΙ 2014 

Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, το κεντρικό στεγασμένο αίθριο στο κτίριο της Διοίκησης 

Ο αντιναύαρχος Γιώργος Λεβέντης συνομιλεί με τον Κώστα Τσόκλη στο γραφείο του στις 18 ΧΙ 2014 

Οι αξιωματικοί μας ξεναγούν στους χώρους της Σχολής και καταλήγουμε στο εστιατόριο, ένα ενδιαφέρον ρασιοναλιστικό μεταπολεμικό κτίριο, με μεταγενέστερη μεταμοντέρνα πινελιά, πολύ καλά συντηρημένο.

Γιώργος Αναγνωστόπουλος,Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, 
το κτίριο της τραπεζαρίας του εστιατορίου, 18 ΧΙΙ 2014

Σχολή Ναυτικών Δοκίμων, το εσωτερικό του κτίριου της τραπεζαρίας του εστιατορίου, 18 ΧΙΙ 2014

Ένα γραμμικό κτίριο με θολωτή οροφή που εδράζεται σε δύο τολμηρούς δοκούς από μπετόν, επιτρέποντας την γραμμική ανάπτυξη πλευρικών μεταλλικών υαλοστασίων. Σε αυτούς τους τολμηρούς δοκούς ο Μίμης Φατούρος πρότεινε να ενταχθούν τα έργα τέχνης των τεσσάρων νέων καλλιτεχνών. 

Ο Κώστας Τσόκλης στο εσωτερικό του κτίριου της τραπεζαρίας του εστιατορίου, 18 ΧΙΙ 2014 

Ξεκίνησα την φωτογράφιση των έργων προσπαθώντας παράλληλα με τον Κώστα Τσόκλη να προσδιορίσουμε ποια έργα έχει κάνει ο κάθε καλλιτέχνης, αντιμετωπίζοντας δυσκολίες, ιδιαίτερα για μια εποχή που οι νέοι ζωγράφοι δεν είχαν σχηματοποιήσει μια ταυτότητα. 

Ο Χρίστος Καράς συνεργάστηκε μαζί μας για την αναγνώριση των πινάκων 29 ΧΙ 2014 

Χρειάστηκε πολύς χρόνος και συνεργασίες για την αναγνώριση της ταυτότητας των έργων, με παράλληλες προβολές με τον Τσόκλη  και τον Χρίστο Καρά, που είναι οι μόνοι που ζουν. Συσχετίζοντας επί μέρους στοιχεία τελικά καταφέραμε να προσδιορίσουμε τους δημιουργούς κάθε έργου και συντάξαμε τον ακόλουθο πίνακα με ενδεικτικά μερικά από τα έργα, που αποστείλαμε στον Διοικητή της Σχολής. 

ΕΠΙΛΟΓΗ ΕΡΓΩΝ:

Κώστας Τσόκλης 

Αυτοπροσωπογραφία

· ΠΥΡΠΟΛΗΣΗ ΝΑΥΑΡΧΙΔΟΣ L1 

· ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΤΟΥ ΓΕΡΟΝΤΑ L2 

· ΒΟΤΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ L5 

· ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ ΝΕΑΡΧΟΥ R5 

·

Χρίστος Καράς 

Αυτοπροσωπογραφία 

· ΚΟΜΝΗΝΟΣ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ R1 

· ΠΟΛΙΟΡΚΙΑ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ R7 

· ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ R6 

· ΑΡΓΟΝΑΥΤΙΚΗ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑ R8 

Βασίλης Γκρόζας 

Κώστας Τσόκλης, πορτραίτο Βασίλη Γκρόζα 

· ΕΞΟΔΟΣ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ L3 

· ΕΝΩΣΗ ΣΤΗΝ ΣΥΡΟ L4 

· ΑΒΕΡΩΦ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΕΛΛΗΣ L6 

· ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ L7 

· ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ ΚΑΤΣΩΝΗΣ L8 

Κωνσταντίνος Καραχάλιος, 

· ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ R2 

· ΑΠΟΒΑΣΙΣ ΣΤΗΝ ΚΡΗΤΗ R3 

· ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΑΡΑΒΩΝ R4 

Ο αντιναύαρχος Λεβέντης έβαλε σαν στόχο την ανάδειξη των έργων με κατάλληλο νέο φωτισμό στον χώρο, σύμφωνα με σχετική μελέτη που πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία την εταιρεία L4A - Lighting For Architecture και παράλληλα την επαγγελματική φωτογράφιση των έργων, που έχει ήδη πραγματοποιηθεί, για την υλοποίηση ειδικής έκδοσης με την παρουσίαση όλων των έργων και της σχετικής ιστορία του θέματος. 

Σήμερα ο Γιώργος Λεβέντης αποστρατεύτηκε ως υποναύαρχος και σε τηλεφωνική μας επικοινωνία με πληροφόρησε ότι λόγω οικονομικών δυσκολιών η εγκατάσταση νέου φωτισμού αναστέλλεται και η έκδοση προωθήθηκε στο Ναυτικό Μουσείο Πειραιά με άγνωστο μέλλον. 

Με το δεδομένο αυτό αποφάσισα να δημοσιεύσω το θέμα που κρατούσα  στο αρχείο μου. 

Αξίζει πραγματικά να δείτε μέσα από επιμέρους λεπτομέρειες τον ξεχωριστό τρόπο γραφής των νέων τότε ταλαντούχων καλλιτεχνών, στην απεικόνιση ιστορικών στιγμών που ήταν η πρώτη και ίσως η τελευταία φορά που Έλληνες εικαστικοί χειρίζονται με ένα διαφορετικό τρόπο τέτοια ιστορικά  θέματα, αρκετά χρόνια μετά τους Ευγένιος Ντελακρουά (1798-1863), 

Ευγένιος Ντελακρουά, Η σφαγή της Χίου 

Adam Friedel, Ary Scheffer (1827) Louis Dupre, Αλεξάνδρου Ησαΐα, Κωνσταντίνου Βολανάκη (1837-1907), 

Κωνσταντίνος Βολανάκης, "Η Πυρπόληση της Τουρκικής Φρεγάτας" 

Νικόλαος Γύζης (1842 – 1901) , Φίλιππος Μαργαρίτης (1810 – 1892) Θεόδωρος Βρυζάκης (1819 – 1878), Ιωάννης Οικονόμου (1860-1931). Διονύσιος Τσόκος (1820 – 1862) που είχαν επικεντρωθεί στους γνωστούς πίνακες από την Ελληνική ιστορία. Έργα που χαρακτηρίζονται κυρίως από έναν ακαδημαϊκό ρεαλισμό, της λεγόμενης «Σχολής του Μονάχου»

Διονύσιος Τσόκος, Δολοφονία Καποδίστρια 

Στις λεπτομέρειες που ακολουθούν αναδεικνύονται νέοι τρόποι έκφρασης και αφαίρεσης με κοινά στοιχεία αλλά και έντονες προσωπικές διαφοροποιήσεις, θέματα που αφορούν κυρίως τους ιστορικούς της τέχνης, σε σχέση μάλιστα με την μετέπειτα πορεία των σημαντικών αυτών Ελλήνων εικαστικών. 

Βασίλης Γκρόζας, ΕΞΟΔΟΣ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ L3, Λεπτομέρεια 

Βασίλης Γκρόζας, ΕΞΟΔΟΣ ΤΟΥ ΑΡΕΩΣ L3, Λεπτομέρεια 

Βασίλης Γκρόζας, ΑΒΕΡΩΦ ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΕΛΛΗΣ L6, Λεπτομέρεια 

Βασίλης Γκρόζας, ΒΑΣΙΛΙΣΣΑ ΟΛΓΑ L7, Λεπτομέρεια 

Βασίλης Γκρόζας, ΥΠΟΒΡΥΧΙΟ ΚΑΤΣΩΝΗΣ L8, Λεπτομέρεια 

Κωνσταντίνος Καραχάλιος, ΚΑΘΟΔΟΣ ΤΩΝ ΡΩΣΩΝ R2, Λεπτομέρεια 

Χρίστος Καράς, ΚΟΜΝΗΝΟΣ ΣΤΗΝ ΚΕΡΚΥΡΑ R1, Λεπτομέρεια 

Χρίστος Καράς,ΝΑΥΜΑΧΙΑ ΣΑΛΑΜΙΝΟΣ R6, Λεπτομέρεια 

Κώστας Τσόκλης, ΒΟΤΣΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ L5, Λεπτομέρεια 

Κώστας Τσόκλης, ΠΕΡΙΠΛΟΥΣ ΝΕΑΡΧΟΥ R5, Λεπτομέρειες 

Οι τέσσερεις καλλιτέχνες πριν ακόμη ολοκληρώσουν τις σπουδές τους στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών, εισέπραξαν τότε ως αμοιβή ένα σημαντικό ποσό για τα έργα τους, αναπάντεχο για τα δεδομένα της εποχής. Η επιλογή του Γιάννη Μόραλη να τους ανατεθούν τα έργα αυτά, δικαιώθηκε από την μετέπειτα εξέλιξή τους.

Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγένθυση