ΜΟΥΣΕΙΟ ΕΝΑΛΙΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ

πρώτο βραβείο: μια αιφνίδια τολμηρή επιλογή

Άποψη κυρίας εισόδου Μουσείου και κεντρικού πεζοδρόμου πολιτιστικής ακτής

Βορειοδυτική όψη του Μουσείου

Όλοι οι εντός των τειχών γνωρίζαμε ότι ο αρχιτεκτονικός αυτός διαγωνισμός με θέμα τον «Ανασχεδιασμό του υπάρχοντος κτιρίου Σιλό σε Μουσείο ενάλιων αρχαιοτήτων και την ανάπλαση της παράκτιας ζώνης  του ΟΛΠ», είχε εξαιρετικό ενδιαφέρον λόγω της ιδιαιτερότητας των υφιστάμενων κτιρίων, της θέσης τους στην είσοδο του λιμανιού, και της πολυπλοκότητας του κτιριολογικού προγράμματος. Ένας διαγωνισμός που απαιτούσε πολύ δουλειά, σε εποχές μεγάλης δυσκολίας και οικονομικής δυσπραγίας που κατατρέχει τα αρχιτεκτονικά γραφεία.

 

γενική άποψη πολιτιστικής ακτής

Σχέδιο γενικής διάταξης της περιοχής 

Το αποτέλεσμα φαίνεται ότι  ξεπέρασε τις προσδοκίες. Η κριτική επιτροπή με πρόεδρο τον Δημήτρη Φατούρο τόλμησε να επιλέξει μια λαμπερή  και τολμηρή για τα ελληνικά δεδομένα λύση, που πραγματικά ξεχωρίζει από τις υπόλοιπες. Γνωρίζω δε πολύ καλά ότι η επιτροπή λειτούργησε υποδειγματικά και πραγματοποίησε μεγάλο αριθμό συνεδριάσεων με επαναληπτικές αξιολογήσεις.

Πρόκειται για μια πρόταση μιας ομάδας νέων μελετητών, που εκτός των άλλων χαρακτηρίζεται από μια αναλυτική επεξεργασία και επίλυση,  που σπάνια συναντάται στους αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς.

Άποψη του Μουσείου από την πλατεία δεξαμενών

Κατά μήκος τομή- εσωτερική όψη του κτιρίου

  

Παραθέτω στην συνέχεια σύντομη περιγραφή της πρότασης όπως διατυπώθηκε από τους μελετητές:

Η ανάπλαση της παράκτιας ζώνης του Λιμένα Πειραιά αποκαθιστά την αποκομμένη σχέση της πόλης με τη θάλασσα. Παραλαμβάνει χρήσεις αναψυχής και πολιτισμού με ποικίλες ποιότητες και αναφορές, αντανακλώντας στο πνεύμα του σχεδιασμού της, τη μετέωρη θέση της Ηετιώνιας ακτής μεταξύ στεριάς και νερού, αστικού και θαλασσινού τοπίου, τοπικού και υπερτοπικού χαρακτήρα. Οι ροές της πόλης έρχονται να συναντηθούν με τις ροές των θαλασσινών δρόμων που συρρέουν στο λιμάνι. Αστικά θραύσματα, πράσινο και όχθες είναι τα βασικά εργαλεία που συνθέτουν τη τυπολογία της νέας ακτής. Ο σχεδιασμός της παρέμβασης επιδιώκει να επαναπροσδιορίσει τη δραστηριότητα και κλίμακα του ανθρώπου στη συγκεκριμένη περιοχή, χωρίς να αποκρύπτει τις μεγάλες αντιθέσεις που ήδη εμπεριέχει η φυσιογνωμία του εμπορικού λιμανιού.

Νοτιοανατολική όψη Μουσείου

Το νέο Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων επανακαθορίζει και ενισχύει την αυτοσήμανσή του ιστορικού κτιρίου Σιλό ως εδραιωμένου τοπόσημου υπερτοπικού χαρακτήρα. Σύγχρονα αρχιτεκτονικά ιδιώματα συνδιαλέγονται με την παλαιά τυπολογία, εμπλουτίζουν τη φυσιογνωμία του και αντανακλούν προς τα έξω τη νέα λειτουργία.

 Κύρια είσοδος Μουσείου

Το αυστηρό εσωστρεφές κτίριο-μηχανή του παρελθόντος διεκδικεί την επαφή του με τον ανοιχτό χώρο, αποκαλύπτοντας κλειστές πλευρές του στη πόλη και “αδειάζοντας” ανεμπόδιστα το εσωτερικό του προς τη θάλασσα.

Εσωτερική άποψη στο χώρο της εισόδου

 

Ανάρτηση μεταλλικού παταριού στο χώρο της εισόδου

 

Το περιεχόμενο του κτιρίου παίρνει τη μορφή οργανικής φόρμας που ρέει προς τα έξω, ως υπόμνηση σκαριού πλοίου ή θαλασσινού κήτους. Η πλαστικότητα και ο σύγχρονος χαρακτήρας της μεταλλικής αυτής μορφής αντιπαραβάλλεται διαλεκτικά με την καρτεσιανή αυστηρότητα του μονολιθικού όγκου σκυροδέματος του υφιστάμενου κτιρίου.

 

Κατά μήκος τομή φόρμας- Θεματικοί άξονες 1-3

Θεματικός άξονας 1: Διαδραστική τράπεζα της λεκάνης της Μεσογείου, Προπλάσματα ολογραφήματα ναυαγείων

Θεματικός άξονας 2, Αργοναυτικά, Οδύσσεια

Το εσωτερικό της νέας φόρμας φιλοξενεί και καλύπτει με τους πλέον σύγχρονους τρόπους τελευταίας τεχνολογίας μια πλήρη περιήγηση στην ιστορία της σχέσης του ανθρώπου με τη θάλασσα στον Ελλαδικό και ευρύτερο χώρο, διατηρώντας στο τμήμα της που βρίσκεται εντός του παλαιού κτιρίου την εσωστρέφεια του βυθού και προσφέροντας σταδιακά, την οπτική του ανοιχτού ορίζοντα στο μέτωπο της προς τη θάλασσα.

Άποψη του χώρου της βιβλιοθήκης και του αναγνωστηρίου

Οι προσθήκες μικρότερων επιμέρους κτιριακών όγκων που εξυπηρετούν τις ιδιαίτερες υποστηρικτικές απαιτήσεις του Μουσείου, ακολουθούν διακριτικά τη μικροκλίμακα του ανθρώπου και διαμορφώνουν διαφορετικές ποιότητες υποδοχής στα μέτωπα από την πόλη, την παραλία και τις διαμορφώσεις του Πολιτιστικού πάρκου.

Άποψη εσωτερικής αυλής Μουσείου

Για άλλη μια φορά ο θεσμός των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών αποδίδει τα καλύτερα.  Οι μελέτες θα εκτεθούν στις 28 Μαρτίου 2013. Μαζί με τα εγκαίνια της έκθεσης θα πραγματοποιηθεί και η τελετή απονομής των βραβείων και των εξαγορών.

Διαβάστε στη συνέχεια τα ονόματα της μελετητικής ομάδας που από την πλαυρά μου θα ήθελα να συγχαρώ και να ευχηθώ  να υλοποιηθεί σύντομα η μελέτη τους:

μελετητές: Αντωνόπουλος Ευάγγελος (Αρχιτέκτων) Βέττα Θάλεια (Αρχιτέκτων) Γαβαλάς Γεώργιος (Αρχιτέκτων) Ρήγα Μαρία - Κυριακή (Αρχιτέκτων) Σταμούλη Αναστασία (Αρχιτέκτων) Πυλαρινού Μαρία (Αρχιτέκτων)

ειδικοί σύμβουλοι: Όμιλος Τεχνικών Μελετών Α.Τ.Ε. (Σύμβουλοι Πολιτικοί Μηχανικοί) Λυγεράκης Άγγελος - Ο.Τ.Μ. (Σύμβουλος Μηχανολόγος Μηχανικός) Ντεκώ Ελευθερία (Σύμβουλος Φωτισμού) Νάκας Ιωάννης (Αρχαιολόγος – Σχεδιαστής) Ρήγα Αφροδίτη (Γεωπόνος)

εξωτερικοί συνεργάτες: Μπουραντάς Χρήστος (Αρχιτέκτων – Φωτορεαλιστικές Απεικονίσεις) Φαραζής Γιώργος (Αρχιτέκτων – Φωτορεαλιστικές Απεικονίσεις) Οικονομόπουλος Αντρέας (Αρχιτέκτων – Φωτορεαλιστικές Απεικονίσεις) Γρέβια Αγγελική (Αρχιτέκτων – Γραφιστική Επιμέλεια) Λιόκαλος Σταύρος (Αρχιτέκτων) Παπαγεωργίου Μαριάννα (Αρχιτέκτων) Περιστέρη Κατερίνα (Αρχιτέκτων) Κανέλλος Γιώργος (Γλύπτης)

Για περισσότερα και τα υπόλοιπα βραβεία κάντε ΚΛΙΚ εδώ 

↑ Click images to enlarge the photos

  
Η ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΜΕΛΕΤΗΤΩΝ

Στην συνέχεια δημοσιεύω την επιστολή που έλαβα την Τρίτη 26 Φεβ. 2013 από τους μελετητές, που θεωρώ ότι είναι αποκαλυπτική για τον τρόπο σκέψης και τους χειρισμούς της ομάδας, και την δική μου απάντηση. 

κ. Τριανταφύλλου

Θα θέλαμε να σας ευχαριστήσουμε για το τιμητικό και ενθαρρυντικό σας άρθρο που δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα σας, όσον αφορά το πρώτο βραβείο που πήρε η ομάδα μας στο διαγωνισμό για το νέο Μουσείο εναλίων Αρχαιοτήτων Πειραιά.

Χαιρόμαστε ιδιαίτερα για το γεγονός ότι το “τολμηρό” της πρότασή μας εκτιμάται όχι μόνο από την επιτροπή του διαγωνισμού αλλά και από τα παρεπόμενα σχόλια που φυσιολογικά ακολουθούν τη δημοσίευση των προτάσεων, καθώς η διαδικασία των διαγωνισμών είναι ένα πρόσφορο βήμα και έναυσμα για δημόσιο διάλογο πάνω στα αρχιτεκτονικά πράγματα της χώρας μας και καθώς φαίνεται το μοναδικό στις μέρες μας. 

Η ιδιαιτερότητα ενός θέματος που πραγματεύεται το μετασχηματισμό ενός φορτισμένου με ποικίλες σημάνσεις κτιρίου που αποτελεί δείγμα βιομηχανικής αρχιτεκτονικής του μεσοπολέμου, ήταν πάντα πεδίο διατύπωσης διαφορετικών τάσεων (όπως άλλωστε έγινε φανερό και από το σύνολο των συμμετοχών). Πόσο μάλλον όταν η νέα προβλεπόμενη λειτουργία αφορά το επίσης φορτισμένο ζήτημα της έννοιας του μουσείου και την αντιμετώπισή του ως ένα πολύπλοκο και όχι μονοσήμαντο, κοινωνικό δημόσιο χώρο. Θέλουμε να πιστεύουμε ότι η πρόταση που καταθέσαμε, έκανε σαφή την πρόθεσή μας να ακροβατίσουμε μεταξύ του ουσιαστικού “σεβασμού” των βασικών χαρακτηριστικών και τυπολογίας του υπάρχοντος κτιρίου και ταυτόχρονα τη σχεδιαστική ελευθερία που επιτρέπει την απόδοση με διακριτά αρχιτεκτονικά ιδιώματα τη νέα σήμανση που το κτίριο και ο τόπος του καλείται να φέρει. Ήταν συνειδητή και με πλήρη επίγνωση του ρίσκου που εμπεριείχε ως συμμετοχή στο διαγωνισμό, η επιλογή μας να καταθέσουμε ένα δείγμα σύγχρονης και οργανικής μορφής αρχιτεκτονική, να σκεφθούμε και να δουλέψουμε κυριολεκτικά “έξω από το κουτί”. Γνωρίζοντας ότι η πρόταση μας είναι σε κάποιο βαθμό προκλητική, κρίναμε απαραίτητο να υποστηρίξουμε διπλά την πρόταση αυτή, με την πληρέστερη δυνατή μελετητική δουλειά, ώστε να μην αφήσουμε καμία αμφιβολία για την εφικτότητα και βιωσιμότητα της επίλυσής μας. 

Η εποχή που βιώνουμε δεν είναι απλώς μεγάλης δυσκολίας και δυσπραγίας για τα αρχιτεκτονικά γραφεία μας, όπως πολύ καλά κάνατε και επισημάνατε, Βρισκόμαστε στην πραγματικότητα, εν μέσω μιας κατάστασης όπου οι μόνες διέξοδοι επιβίωσης σήμερα (και ιδιαίτερα για τους νεαρότερους των συναδέλφων μας) είναι είτε ο βιοπορισμός από αλλότριες δουλειές, είτε η αναγκαστική αποδοχή της απαξίωσης του επαγγέλματός μας σε αποκλειστική κατάθεση υπογραφών σε τακτοποιήσεις και πιστοποιητικά. Μέσα από μια παρατεταμένη περίοδο που φαίνεται με βεβαιότητα να ακολουθεί, όπου η άσκηση αρχιτεκτονικής θα συρρικνωθεί τόσο επικίνδυνα, ώστε εντέλει να διαρραγεί ανεπανόρθωτα η πολύτιμη (και μαθησιακά) συνέχεια του πεπραγμένου αρχιτεκτονικού έργου και εμπειρίας, θεωρούμε ότι η (αναμφίβολα επίπονη οικονομικά και χρονικά) συμμετοχή σε διαγωνισμούς σαν αυτόν, είναι μια μοναδική ευκαιρία για άσκηση αρχιτεκτονικής, μια “τελευταία έξοδος” προς τη διατύπωση νέων δημιουργικών ιδεών. Είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που η συνειδητή μας απόφαση να συμμετάσχουμε ως μια ισότιμη ομάδα στη βάση της πολυσυλλεκτικότητας και αδιάφορα της προβολής των επιμέρους γραφείων μας, απέδωσε καταρχάς για μας σε ουσιαστικό, δημιουργικό επίπεδο και επιπλέον αναγνωρίστηκε ανέλπιστα στα πλαίσια ενός “τερατώδους” σε έκταση και πολυπλοκότητα διαγωνισμού που είχε εξαιρετικές συμμετοχές και προτάσεις, από μια κριτική επιτροπή συναδέλφων αρχιτεκτόνων που εκτίμησαν στο μέγιστο βαθμό την προσπάθειά μας.

Ευχαριστούμε και πάλι

Οι αρχιτέκτονες

Αντωνόπουλος Βαγγέλης, Βέττα Θάλεια, Γαβαλάς Γιώργος, Πυλαρινού Μαρία, Ρήγα Μάρω, Σταμούλη Νατάσα

και η δική μου απάντηση:

Αγαπητοί συνάδελφοι

η επιστολή σας και οι προβληματισμοί σας επιβεβαιώνουν και ενισχύουν την επιλογή της κριτικής επιτροπής και κυρίως προσδιορίζουν αυτό καθ΄εαυτό το έργο σας. Για αυτό και την δημοσιεύω άμεσα.

Θάθελα να σας ευχηθώ να τηρήσετε ευλαβικά την "συνειδητή σας απόφαση να συμμετάσχετε ως μια ισότιμη ομάδα στη βάση της πολυσυλλεκτικότητας και αδιάφορα της προβολής των επιμέρους γραφείων σας". Πρόκειται για μια επιλογή που είναι η μόνη διέξοδος για να ανασυνταχθούμε και να προχωρήσουμε δημιουργικά σε αυτή την περίοδο της κρίσης. Και ακόμη να προχωρήσετε με το ίδιο πείσμα και την δύναμη της συνοχής της ομάδας σας, στην υλοποίηση αυτού του έργου, χωρίς παραχωρήσεις και συμβιβασμούς, μέχρι και την τελευταία λεπτομέρεια, μέχρι να παραδοθεί στο κοινό και στον τόπο. Είναι μια καλή ευκαιρία να ανατρέψετε και το κατεστημένο με τις εργολαβίες που συχνά εκχυδαΐζουν το έργο μας. 

Σας ευχαριστώ και από την πλευρά μου για την χαρά και την αισιοδοξία που μας προσφέρατε με την συνοχή σας και τον καταφανή αρχιτεκτονικό σας μόχθο. 

Σας εύχομαι καλή δύναμη για να αντιμετωπίσετε το αποτέλεσμα της τόλμης σας.

Φιλικά

Γιώργος Τριανταφύλλου