ΞΑΝΘΗ 1979 

 ΘΕΑΤΡΟ ΜΑΝΟΥ ΧΑΤΖΗΔΑΚΙ 

Μνήμες στη μνήμη του 

Ξάνθη Μάϊος 1979, Γιώργος Τριανταφύλλου φαντάρος, Μάνος Χατζηδάκις 

Χθες έκλεισαν 95 χρόνια από την γέννησή του. Ήταν απλά μια αφορμή να ξαναέρθει στην μνήμη μου. Τον γνώρισα στα τέλη της δεκαετίας του 70, νέος αρχιτέκτονας στο γραφείο του Μάνου Περράκη, που είχε τότε μαζί του, μια σχέση φιλίας και συνεργασίας. Ήταν στην περίοδο της ανανέωσης του Τρίτου Προγράμματος, που ο Χατζηδάκις είχε απογειώσει και κάθε πρωί, πριν μπω στο γραφείο, έμενα καθηλωμένος στο αυτοκίνητο ακούγοντας την Λιλιπούπολη. Μου έφτιαχνε την μέρα αυτή η εκπομπή και χαιρόμουν στην συνέχεια να την σχολιάζω με τον Περράκη και να ανακαλύπτουμε τις πολιτικές πτυχές των κειμένων και την τόσο προχωρημένη μουσική αυτής της ομάδας των νέων ανθρώπων που είχε εμπιστευτεί και αναδείξει ο Μάνος. 

Ο Μάνος Χατζιδάκις στον «Μαγεμένο Αυλό». Από αριστερά, Γιάννης Μόρτζος, Θόδωρος Αντωνίου και Δημήτρης Βερνίκος

Χάρηκα όταν κάποιο βράδυ βρέθηκα και εγώ στο ίδιο τραπέζι μαζί του στον "Μαγεμένο Αυλό" και τον άκουσα να μας μιλά για το όραμα του να πραγματοποιήσει τον Μουσικό Αύγουστο στην τόπο που γεννήθηκε, στην Ξάνθη, ζητώντας την συνεργασία μας για να αναζητήσουμε χώρους στην πόλη του, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για μουσικές και θεατρικές εκδηλώσεις, σε κτίρια και πλατείες της πόλης.

Ξάνθη, Παλιά πόλη, Μάϊος 1979 

Παίρνοντας άδεια από το στρατόπεδο της Κορίνθου που υπηρετούσα ως «παραμένων», βρέθηκα μαζί με τον Μάνο Περράκη, δίπλα του στο αεροπλάνο προς Αλεξανδρούπολη να συζητάμε σχετικά με το επόμενο σχόλιο του στο Τρίτο, που παράλληλα έγραφε στο ανοιχτό τραπεζάκι του καθίσματός του. Μου μιλούσε σαν να γνωριζόμαστε χρόνια, χωρίς ίχνος πατερναλισμού. Ζητούσε την γνώμη μου, την άκουγε και την σχολίαζε ανοίγοντας ένα γόνιμο διάλογο. Το δέος ενός νέου μπροστά σε μια τόσο σημαντική προσωπικότητα σταδιακά υποχώρησε όσο σταδιακά εισέπραττα μια ενθάρρυνση και μία αίσθηση εκτίμησης από την πλευρά του. 

Ξάνθη, Παλιά πόλη, Μάϊος 1979 

Στην Ξάνθη περιπλανηθήκαμε στην παλιά πόλη, πήγαμε στο σπίτι που γεννήθηκε, καταγράψαμε και επισημάναμε εγκαταλελειμμένους χώρους σε παραδοσιακά κτίρια της πόλης που θα μπορούσαν να επαναλειτουργήσουν σαν βιβλιοπωλεία, καφενεία, bistrot, γκαλερί, ξενώνες κλπ συμβάλλοντας στην δημιουργία μιας νέας δυναμικής ζώνης οργανικά συνδεδεμένης με το ευρύτερο πλέγμα των λειτουργειών του πολεοδομικού ιστού της πόλης. 

Ξάνθη, Παλιά πόλη, Μάϊος 1979 

Παράλληλα εντοπίσαμε και αποτυπώσαμε υπαίθριους χώρους όπου θα μπορούσαν να φιλοξενηθούν σχετικές εκδηλώσεις όπως η πλατεία Μητροπόλεως που αποτυπώθηκε, φωτογραφήθηκε και άμεσα ο Περράκης πρότεινε και το σχετικό σκαρίφημα. 

Ξάνθη, Παλιά πόλη, Πλατεία Μητροπόλεως, Μάϊος 1979

Ξάνθη, Παλιά πόλη, Πλατεία Μητροπόλεως, Σκαρίφημα πρότασης ένταξης εκδηλώσεων, Μάϊος 1979 

Ξάνθη, Παλιά πόλη, Δημοτικός Κινηματογράφος, Μάϊος 1979 

Κυρίως όμως επικεντρωθήκαμε σε ένα κτίριο του 1905 που λειτουργούσε σαν κινηματογράφος και ο Χατζηδάκις επιθυμούσε να διαμορφωθεί έτσι ώστε να μπορεί να φιλοξενήσει μουσικές, χορευτικές και θεατρικές εκδηλώσεις καθώς και ρεσιτάλ, όπερες δωματίου και εν γένει συναυλίες μικρών χώρων και θεατρικές παραστάσεις προσκεκλημένων θιάσων τέχνης. Δεν θα προχωρήσω στο να παρουσιάσω την μελέτη που ακολούθησε για την ανάπλαση αυτού του κτιρίου που ονομάστηκε «Θέατρο Μάνου Χατζηδάκη» 

Θα παραθέσω όμως τις πέντε εναλλακτικές προτάσεις του Περράκη σχετικά με την διάταξη καθισμάτων - σκηνής έτσι ώστε να μπορούν να καλυφθούν διαφορετικές σκηνοθετικές προσεγγίσεις κατά το πρότυπο της Νέας Σκηνής του Εθνικού Θεάτρου. 

Μάνος Περράκης, Εναλλακτικές διατάξεις καθισμάτων-σκηνής στην αίθουσα του θεάτρου

Η περιπλάνηση, η καταγραφή χώρων, οι αλλεπάλληλες συζητήσεις και οι επαφές με τοπικούς φορείς και υποψήφιους χρηματοδότες χορηγούς, σχετικά με τον project, κράτησαν σχεδόν μια εβδομάδα. Και όταν έπεφτε η νύχτα άρχιζαν οι συζητήσεις στο σαλόνι του Ξενία της Ξάνθης, δίπλα στον ποταμό Κόσυνθο που κρατούσαν μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες. Κάποιες βραδιές μείναμε με τον Μάνο μόνοι συζητώντας, κάνοντας ακόμη και περιπάτους διπλά στο ποτάμι. Δεν ξεχνώ αυτές τις στιγμές. Με έχουν σημαδέψει γιατί ένοιωσα ότι αυτός ο σημαντικός άνθρωπος ήξερε να σε αφουγκράζεται, να αντλεί την φρεσκάδα της νεανικής σκέψης και με ένα διακριτικό τρόπο να σε βάζει σε σκέψεις και υπόγεια να σε οδηγεί στην αναζήτηση τρόπων για την βέλτιστη αξιοποίηση των δεξιοτήτων σου. Αργότερα κατάλαβα ότι υπήρχε μια ψυχαναλυτική διάσταση σε αυτές τις νυκτερινές μας συναντήσεις. 

Σπάνιο χάρισμα αυτό. Ο Χατζηδάκις δεν ήταν μόνο ένας σημαντικός δημιουργός. Ήταν ένα άνθρωπος που επεδίωξε να αναδείξει και να προωθήσει ένα κύμα με νέους ταλαντούχους ανθρώπους όχι μόνο στο χώρο της μουσικής. Νοιαζόταν για την αναβάθμιση του πολιτισμού σε αυτόν τον τόπο και προσπαθούσε με κάθε τρόπο να μας μυήσει σε αυτές τις ποιότητες, που μας άφησε σαν παρακαταθήκη, συμπλέοντας και με άλλους σημαντικούς ανθρώπους που από την δεκαετία του ΄60 έκτισαν μια πολιτιστική άνοιξη για την Ελλάδα. 

Δυστυχώς επιστρέφοντας στην μονάδα, μαγεμένος από αυτή την εμπειρία, η μητέρα πατρίδα με έστειλε σε τάγμα ανεπιθύμητων στην Κοζάνη όπου επί 16 μήνες βίωσα τον τραγικό απόηχο της αθλιότητας δικτατορίας σε ηλικία 30 ετών, με καψώνια και χυδαιότητες από μικρότερους σε ηλικία πορωμένους αξιωματικούς με νοοτροπία και συμπεριφορά «Χρυσής Αυγής». Έκλαψα τότε. Ήταν αδύνατον να μεταλλαχθώ μετά τις τόσο ευαίσθητες εμπειρίες μου και παρά τις προσπάθειες πολλών και φυσικά και του Χατζηδάκι δεν κατάφερα να μετατεθώ στην Αθήνα να συνεχίσουμε τις συνεργασίες μας. Το έργο στην Ξάνθη δεν προχώρησε, διότι οι φορείς και οι χορηγοί αποδείχθηκαν καιροσκόποι. 

Σήμερα το μόνο που έχει απομείνει μετά από 40 χρόνια, είναι ο λόγος, το ζεστό βλέμμα και το τρυφερό χαμόγελο του Μάνου, που ευτυχώς εξακολουθεί να μας συντροφεύει και φυσικά το ισχυρό του αποτύπωμα με ένα ολόκληρο κύκλο σημαντικών ανθρώπων που ανέδειξε.