RE THINK ATHENS: ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΟΣ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ ΜΕ ΑΞΟΝΑ ΤΗΝ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟ

ας  αφήσουμε τώρα τις γκρίνιες 
 και ας σκεφτούμε δημιουργικά...

Πρώτο Βραβείο: OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN

Το κείμενο αυτό γράφεται την Τρίτη 5 Μαρτίου, μόλις επέστρεψα από την   ανοιχτή συζήτηση στην Στέγη Γραμμάτων και Tεχνών με θέμα  «Νέα έργα σε παλιές πόλεις: ο επαναπροσδιορισμός του αστικού χώρου» και από μια μεγάλη συζήτηση συναδέλφων και φίλων που ακολούθησε στο γνωστό μπαρ DUENDE. 

 

Οδός Πανεπιστημίου,8 Οκτωβρίου 2012, ώρα 20:05

Στο πλαίσιο του Re Think Athens είχαμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε δύο σημαντικούς ομιλητές  την Vanessa Miriam Carlow ιδρυτικό μέλος του γραφείου  COBE και τον χειμαρώδη Alfredo Brillenbourg, ιδρυτή του “Urban Think Tank”, Columbia University και καθηγητή Αρχιτεκτονικής και Αστικού Σχεδιασμού, Swiss Institute of Technology(ETH), Zυρίχη, με συντονιστή τον Παναγιώτη Τουρνικιώτη. Στην ουσία με την εκδήλωση αυτή κλείνει ο κύκλος του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού και το έργο οδεύει προς την πραγματοποίησή του. 

Vanessa Miriam Carlow

Η Vanessa Miriam Carlow, με σεμνότητα παρουσίασε μια σειρά πολεοδομικών επεμβάσεων μικρής και πολύ μεγάλης κλίμακας δίνοντας έμφαση στον συμμετοχικό σχεδιασμό και την ανάγκη μιας διεπιστημονικής προσέγγισης για την σύνταξη των μελετών και την πραγματοποίηση των έργων.

Alfredo Brillenbourg     

Την παράσταση έκλεψε ο Alfredo με τον «διονυσιακό» του και χειμαρρώδη λόγο που ήταν και κριτής στην πρώτη φάση του διαγωνισμού. Στην ομιλία του και την συζήτηση που ακολούθησε μας ταξίδεψε με εμπειρίες του, από το Καράκας μέχρι την Ινδία διατυπώνοντας τολμηρές απόψεις που προκύπτουν μέσα από μια σύγχρονη παγκόσμια προσέγγιση για την πόλη.

Και οι δύο ομιλητές συνέβαλλαν στον να δούμε την όλη διαδικασία του Re Think Athens μέσα από ένα ευρύτερο πρίσμα εμπλουτισμένο με όλα όσα συμβαίνουν στις μέρες μας σε όλο τον πλανήτη. Ομολογώ ότι και οι δύο ομιλητές  δημιούργησαν ένα κλίμα απομάκρυνσης από τις γνωστές εμμονές μας στην ιστορικότητα και τα ειδικά χαρακτηριστικά του τόπου μας, που διαρκώς μας ταλανίζουν  σε αυτό τον τόπο ως αυτοσκοπός, όπου αναζητούμε να είναι ουσιαστικά στοιχεία των αρχιτεκτονικών προτάσεων. Αναφέρομαι σε όλους εμάς που είμαστε διατεθειμένοι να ακολουθήσουμε τον μοντερνισμό και ταυτόχρονα να μην χάσουμε την ψυχή μας. 

 

Φαίνεται όμως ότι μια τέτοια προσέγγιση, όπως ήδη έχω επισημάνει και στο κείμενό μου για τον διαγωνισμό του Τοπόσημου  του Φαλήρου, να τείνει να  ξεπεραστεί,  κυρίως στους νέους αρχιτέκτονες στην Ελλάδα και όπως διαπιστώσαμε απόψε και διεθνώς, με την Κίνα να πρωτοστατεί. Εμφανίζεται λοιπόν ένα χάσμα γενεών θα έλεγα. Των παλαιοτέρων που εμμένουν σε αναφορές ιστορικού και τοπικού χαρακτήρα και των νεωτέρων που προσβλέπουν στις νεώτερες τάσεις που συχνά χαρακτηρίζονται από μια αφαιρετική σύνθεση άμεσης εξυπηρέτησης των αναγκών, άλλοτε με τολμηρές και άλλοτε με ήπιες μορφολογικές επιλογές. Πρέπει να τονιστεί βέβαια ότι τα νέα οικονομικά δεδομένα ευνοούν αυτές τις λιτές, συχνά στεγνές και τελικά φτηνές λύσεις.

Ας σταματήσουμε λοιπόν την γκρίνια  και τα κατόπιν εορτής γνωστά απαξιωτικά σχόλια.

Όσο για το γνωστό ερώτημα: «γιατί το Ιδρυμα Ώναση?» δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι σε αυτή την χώρα οι λεγόμενοι «εθνικοί ευεργέτες» σηματοδότησαν θετικά αυτόν τον τόπο με σημαντικά δημόσια έργα και δεν βρίσκω τον λόγο η ιστορία αυτή να μην συνεχιστεί έστω και σε επίπεδο μελετών, σε μια εποχή που οποιαδήποτε αποτελεσματική κρατική πολιτική προς αυτή την κατεύθυνση απουσιάζει. 

Πρώτο Βραβείο: OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN

Κατά ένα περίεργο τρόπο παρ’όλες τις αντιξοότητες και τα αρνητικά δεδομένα που έχουμε σχολιάσει ήδη σε προηγούμενες αναρτήσεις σε αυτό το blog, ο φύλακας άγγελος αυτής της γοητευτικής πόλης έκανε πάλι το θαύμα του. Ακούγεται παράλογο και αναπάντεχο. Παρά τον περιορισμένο χρόνο που δόθηκε για την εκπόνηση της μελέτης, τα πρωτοφανή  μικρά ποσά των βραβείων, την απουσία πολλών γνωστών γραφείων από την Ελλάδα και το εξωτερικό, και παρά τις αμέτρητες κριτικές, τις  αντεγκλήσεις και τις αστοχίες, η όλη διαδικασία του διαγωνισμού προχώρησε μεθοδικά και με πρωτοφανή για τα ελληνικά δεδομένα αποτελεσματικότητα και κυρίως και μιας ομοφωνίας των πολιτικών δυνάμεων και του Δήμου της Αθήνας. Πρέπει να το παραδεχτούμε.

Και βέβαια δεν υπήρχαν επαρκείς χαρισματικές προτάσεις στον διαγωνισμό. Θα έλεγα ότι έγιναν φιλότιμες και αξιόλογες προσπάθειες. Προσωπικά ξεχώρισα την μελέτη του Αντονά που είχε μια ποιητική προσέγγιση με πολλές αρετές και αναφορές σε μια ιστορικότητα, αλλά και ορισμένες αμήχανες επιλογές που απαιτούσαν περισσότερο χρόνο επεξεργασίας και ωρίμανσης.

Εύφημος Μνεία: Αντονάς (Αντωνακάκης) Αριστείδης, Κουτσογιάννη Κατερίνα, Ησαΐας Πλάτων

Από την Πλατεία Δικαστηρίων στην πλατεία Ομονοίας

Εύφημος Μνεία: Αντονάς (Αντωνακάκης) Αριστείδης, Κουτσογιάννη Κατερίνα, Ησαΐας Πλάτων

Πλατεία Δικαστηρίων 

Εύφημος Μνεία: Αντονάς (Αντωνακάκης) Αριστείδης, Κουτσογιάννη Κατερίνα, Ησαΐας Πλάτων

Λεπτομέρεια ανασκαφικών τομών

Τελικά η λύση που επιλέχθηκε, αν και δεν με βρίσκει σύμφωνο, υπακούει στο γνωστό less is more. To γραφείο OKRA  έχοντας σαν όπλο την πολύτιμη εμπειρία του από συναφή έργα μέσα στο μικρό χρόνο που είχαν, κατάφεραν να κινηθούν σε μια προσεκτικά λιτή και φτηνή προσέγγιση που δεν προκαλεί, και το κυριότερο είναι άμεσα εφαρμόσιμη. Αυτό άλλωστε ήταν και το ζητούμενο στην συγκεκριμένη χρονική συγκυρία. 

 

Πρώτο Βραβείο: OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN

Πλατεία Ομονοίας (λεπτομέρεια)

Είναι προφανές ότι σε μια σχολαστική ανάγνωση των επιμέρους περιοχών του διαγωνισμού, διαπιστώνει κανείς κενά και ασάφειες που σηκώνουν πολύ συζήτηση. Αναμφίβολα όμως η απλή και ξεκάθαρη αρχιτεκτονική τους χειρονομία, σε επίπεδο βασικής αρχής καλύπτει τις όποιες επί μέρους αδυναμίες και σε καμιά περίπτωση δεν προκαλεί την όποια σοβαρή και έντονη αντίρρηση. Μια λύση ήπια θα έλεγα, σεμνή, μέσα από την χρήση απλών χαράξεων. 

Πρώτο Βραβείο: OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN

Πλατεία Ομονοίας 

Πρώτο Βραβείο: OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN

Πλατεία Ομονοίας (λεπτομέρεια)

Πρώτο Βραβείο: OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN

Χαράξεις…

Με τα δεδομένα αυτά θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε την άποψη του Alfredo Brillenbourg που απαντώντας στα σχόλια του κοινού τόνισε στο τέλος ότι η λύση που βραβεύτηκε θα πρέπει να την θεωρήσουμε σαν “framework” με βάση το οποίο θα μπορούσαν να ξεκινήσουν γόνιμες συζητήσεις και προτάσεις. Συμφωνώ απόλυτα μαζί του. Ας σταματήσουμε λοιπόν τις αρνητικές κριτικές και ας σκεφτούμε σοβαρά για να προτείνουμε  συγκέκριμένες εφικτές σκέψεις και προτάσεις που θα μπορούσαν να δώσουν νέα πνοή στην πρόταση του γραφείου OKRA.  Να καλύψουν τα κενά στην σκέψη των μελετητών που έκαναν τις προτάσεις τους από μακριά έχοντας περιορισμένη γνώση των ειδικών προβλημάτων και των κοινωνικών δεδομένων του κέντρου της Αθήνας.

Το πιο σημαντικό είναι ότι υπάρχει μια σοβαρή «επιτροπή παρακολούθησης» που θα μπορούσε να ακούσει τεκμηριωμένες εφικτές προτάσεις που αναβαθμίζουν και εμπλουτίζουν αλλά και βελτιώνουν την μελέτη και να τις προτείνει στους μελετητές. Θα μπορούσαν σε ένα βαθμό να συγκεραστούν και οι διαφορετικές απόψεις των νεώτερων και των παλαιότερων. Θεωρώ ότι πολλά μπορούν να βελτιωθούν ακόμη και στην περίοδο  υλοποίησης του έργου, αξιοποιώντας τα νέα δεδομένα και κυρίως αναθέτοντας επιτέλους την επίβλεψη του έργου στους μελετητές. Τίθεται λοιπόν ένα  σοβαρό θέμα. Χωρίς να ξεχνάμε ότι συχνά η πολυφωνία οδηγεί στην αναποτελεσματικότητα, είμαστε ικανοί να συμβάλλουμε δημιουργικά με εποικοδομητικές προτάσεις και να σταματήσουμε τις όποιες στείρες και αποσπασματικές κριτικές;

Πρώτο Βραβείο: OKRA LANDSCHAPSARCHITECTEN

Πλατεία Δικαστηρίων (λεπτομέρεια)

Η βραδιά στο DUENDE  μετά από εντάσεις και αξιολογήσεις και κριτικές, για μένα έκλεισε με αυτό το συμπέρασμα. Αναμφισβήτητα για το έργο αυτό έχει προηγηθεί ένας μακρόχρονος προβληματισμός «από τον προηγούμενο αιώνα», μοναδικός για τα ελληνικά δεδομένα και με την συμμετοχή σημαντικών προσωπικοτήτων. Ο Παναγιώτης Τουρνικιώτης, με την ομάδα του ΕΜΠ, οι κριτικές επιτροπές και οι άνθρωποι του ΥΠΕΚΑ και του Ωνασσείου, στην συγκεκριμένη χρονική και πολιτική συγκυρία, έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν. Έγιναν λάθη, αναμφισβήτητα.  Ο θεσμός όμως  των αρχιτεκτονικών διαγωνισμών επανέρχεται δυναμικά στην Ελλάδα και φέρνει αποτελέσματα. Εκτιμώ ότι πρέπει να ξεπεράσουμε την όποια εσωστρέφεια και να συμβάλλουμε στη δημιουργική  βελτίωση αυτού του Θεσμού, και με αυτή την αφορμή, να εμπλουτίσουμε και τα πολεοδομικά εργαλεία.

↑ Κάντε ΚΛΙΚ στις εικόνες για μεγένθυση  

Γιά παλαιότερες σχετικές αναρτήσεις πατείστε εδώ

Εκτός από τα σχόλια των αναγνωστών που μπορείτε να διαβάσετε στην συνέχεια παραθέτω σπάνια φωτογραφία της Πανεπιστημίου και σχόλιο που μου έστειλε ο  αρχιτέκτων Γιάννης Αυλωνίτης.

  Διαστάυρωση Πανεπιστημίου με την οδό Ιπποκράτους. Στο βάθος το REX.

 Γιώργο η φωτογραφία είναι χίλιες λέξεις που συνδέονται με τη συζήτηση που είχαμε και το κείμενο που μου εστειλες. Ευτυχώς η πόλη αλλάζει από τους κατοίκους που αφομοιώνουν, αλλάζουν, διορθώνουν, αρκεί να υπάρχει ζωντανός μηχανισμός με προβληματισμό και διαλογο με δημοκρατική διοίκηση. Ωραίο θέμα, συμφωνείς; Καλό βράδυ, Γιάννης