triantafyllou giorgos architect: ΤΟ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟ ΑΝΑΛΟΓΙΟ ΤΟΥ ΔΗΜΗΤΡΗ ΦΙΛΙΠΠΙΔΗ

παραθέτω σήμερα δύο κείμενα του Δημήτρη Φιλιππίδη με αφορμή δύο εκδηλώσεις που αφορούν τους σημαντικούς Έλληνες αρχιτέκτονες τον Άρη Κωνσταντινίδη και τον Δημήτρη Πικιώνη

1. ΕΚΤΟΣ ΧΡΟΝΟΥ ΕΝΤΟΣ ΟΡΙΩΝ

έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ιωαννίνων

Αρχαιολογικό Μουσείο, Γιάννενα 1965-1966, αρχιτέκτων Άρης Κωνσταντινίδης

Η έκθεση με τον πολύ πετυχημένο τίτλο «Εκτός χρόνου εντός ορίων. Άρης Κωνσταντινίδης: ο αρχιτέκτονας του Μουσείου Ιωαννίνων» εγκαινιάστηκε στις 21 Φεβρουαρίου σε ειδικό χώρο του αρχαιολογικού μουσείου Ιωαννίνων, ως μέρος των εκδηλώσεων για τα 50 χρόνια από τη σχεδίασή του και γενικότερα, για τα 100 χρόνια από την απελευθέρωση των Ιωαννίνων.

Δεν γίνονται συχνά, στην Ελλάδα τουλάχιστον, τέτοιες εκδηλώσεις που να τιμούν ένα σπουδαίο αρχιτεκτόνημα και τον αρχιτέκτονά του. Ούτε έχουμε τύχει ώς τώρα σε έκθεση – ούτε καν σε δημοσίευμα – για τον Άρη Κωνσταντινίδη, που να μην αρκείται σε μια αυτοαναφορική παρουσίαση, απομονώνοντας τελικά τον αρχιτέκτονα από τον περίγυρό του, ιστορικό, γεωγραφικό και αρχιτεκτονικό. Εδώ, στο πείσμα της βλαβερής αυτής συνήθειας, και σε περιορισμένο σχετικά χώρο, είχε ανέλπιστα στηθεί μια υποδειγματική, διδακτική έκθεση, που θα άξιζε να τη δουν απ’ όλη τη χώρα.

Τεκμηριωμένη, με αυθεντικό υλικό και με νέα άγνωστα ευρήματα, η έκθεση αυτή πρόσφερε, εκτός από πλούσιο υλικό γύρω από το ίδιο το κτίριο του Μουσείου, μια περιεκτική εικόνα της αρχιτεκτονικής ώς το ’60 στα Γιάννενα, τότε που σχεδιάστηκε και χτίστηκε αυτό το μοναδικό κτίσμα, το καλύτερο μουσείο που σχεδίασε ποτέ ο Κωνσταντινίδης κι ασφαλώς ένα από τα σημαντικότερά του έργα. Θα προσθέταμε, κι ένα που έτυχε μεγάλης φροντίδας από όσους το διοίκησαν ώς τώρα, επεμβαίνοντας πάνω του προσεκτικά στο πρόσφατο παρελθόν ώστε να πετύχουν τον απαραίτητο εκσυγχρονισμό του.

Συντελεστές της έκθεσης ήταν οι Κωνσταντίνος Σουέρεφ (γενική επιμέλεια)· Ελένη Βασιλείου, Χάρις Καππά και Γιώργος Σμύρης (έρευνα-οργάνωση-κείμενα)· Δημήτρης Καλπάκης (μουσειογραφική-καλλιτεχνική επιμέλεια)· Γιώργος Κύρκος και Σωτήρης Σύμπας (μουσειογραφική εφαρμογή)· Παναγιώτης Τσιγκούλης (φωτογραφική-ψηφιακή τεκμηρίωση).

2. ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ «ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΙΚΙΩΝΗΣ»

Στις 12 Μαρτίου οργανώθηκε ειδική εκδήλωση στο Δημοτικό Σχολείο «Δημήτρης Πικιώνης» στο Λυκαβηττό, για τα 80 χρόνια από την ανέγερση αυτού του πρωτοποριακού για την εποχή του αλλά και αξεπέραστου μεταγενέστερα σχολικού κτιρίου. Την οργάνωση είχαν επάξια αναλάβει οι εκπαιδευτικοί του σχολείου, που σχεδόν αβοήθητοι, με απειροελάχιστα μέσα και κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, είχαν καταφέρει τα τελευταία χρόνια να συντηρήσουν το γερασμένο συγκρότημα κτιρίων και να το κάνουν βιώσιμο. Δεν είχαν μόνο να παλέψουν ενάντια στις φυσικές φθορές του αλλά κι ενάντια σε βανδαλισμούς και σε επιθέσεις των γκράφιτι που το πολιορκούσαν από παντού σε μια «δύσκολη» γειτονιά.

Στην εκδήλωση αυτή από τη μια μεριά γιορταζόταν έτσι η επέτειος του σπουδαίου αυτού σχολείου κι από την άλλη οι αγώνες για να διατηρηθεί ζωντανό. Οι συγκινητικές εκκλήσεις για συμπαράσταση και βοήθεια με αυτό τον τρόπο συνδυάστηκαν με τους δροσερούς θεατρικούς αυτοσχεδιασμούς που είχαν ετοιμάσει τα παιδιά του σχολείου και με τις τρεις ομιλίες που ακολούθησαν - της Αγνής Πικιώνη, του Δημήτρη Φατούρου και του Δημήτρη Αντωνακάκη. Η πρώτη ομιλία ήταν μια σεμνή αναφορά στην ουσία του πικιωνικού λόγου, η δεύτερη στον βιωματικό χαρακτήρα της διδασκαλίας του Πικιώνη, και η τρίτη στο άγνωστο στους περισσότερους ιστορικό σχεδίασης και ανέγερσης του σχολείου.

Ήταν αξέχαστη η εμπειρία του ν’ ακούει κανείς τη σκέψη του Πικιώνη να ζωντανεύει μέσα από τα λόγια της κόρης του, Αγνής. Ήταν επίσης μια κατάδυση σε ψυχική ευφορία η υπόμνηση του Φατούρου για όσα σημάδια του ελληνικού τόπου τείνουν σήμερα να ξεχαστούν. Και τέλος, ήταν σημαντικό να περιγραφούν από τον Αντωνακάκη οι πικρές συνθήκες κάτω από τις οποίες χτίστηκε το σχολείο, με συνεχείς αλλαγές και ανατροπές, πιθανώς συμβάλλοντας έτσι στην απόρριψή του τελικά από τον ίδιο το δημιουργό του.

Δημήτρης Φιλιππίδης

Υ.Γ. Για τις προσπάθειες, τις πρωτοβουλίες και τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει η διευθύντρια του Σχολείου κα Δήμητρα Παπαδημητρίου θα επανέλθω σύντομα.
Γ.Τ.